Ölçme ve adlandırma bilimsel düşünceyi başlattı. İnsan derdini eylemlerle, fiillerle anlatıyordu. Soyutlamayı öğrenerek gelişen zekâ adlandırmaya başladı. Kavramlar, olgular, terimler, deyimler dile hâkim oldu.

Düşünmeyi öğrenen insan soru sormaya başlayınca, felsefeyle düşünmeyi öğrendi. Felsefe ve bilim, gelişmenin, ilerlemenin önünü açtı.

Buraya kadar iyi de ilerleme ve gelişme sonucu insanın tabiata meydan okumasıyla ortaya çıkan uygarlık durumu, sonun başlangıcı oldu.

Bundan 500 yıl önce, ilk beratlı kentlilerin ortaya çıkışıyla oluşumu başlayan kapitalist sistem ve onu izleyen sanayi devrimi, 500 yıl içinde tüketimi azdırırken insanı da tüketti. Modernitenin tüketim kültürünü ihya ettiği koşulların insanı, olmak yerine salt edinmek için yaşamayı tercih etti.

Ve nihayet, tüketim toplumunun zirvesi olan post modern dönemde, tarihsel sonu konuşur olduk. Tabiat daha ötesine geçit vermiyor.

 Sadede gelelim, düşünen insanın evrimi durdu veya durmak üzere. Soyutlamayı öğrendikten sonra insanda başlayan zekâ gelişimi nihayet sınırlarına dayandı. İnsan, muhtemelen yapay zekâ kullanarak sınırları zorlamaya devam edecek.

Yeni zamanlarda, yeryüzünde ve göklerde iktidar sorunu bir kere daha gündemde. İktidar, görünür ve ulaşılabilir olduğunda zamanla güçten düşüyor.

 İnanç dünyasında, soyutlama yeteneği yüksek zeki insanların tanrı tasavvuru, dinlerden azade açıklamalara ihtiyaç duyuyor. Yeniden dinlere dönüş ihtiyacı ise tam olarak vasat insanın tercihidir. Bu tercih, vasat insanı kontrol altında tutuyor.

Gelişmesi duran insan zekasının dinler olmadan tanrısal olana varması ihtimal dışı. Bu yüzden, vasatlaşan insan dinlerin denetiminde kalırken, zeki azınlık deizme yöneldi. Ateizm ise durumunu koruyor.

İktidar tekliği sever. Ölçme ve adlandırmanın uygarlığı getirdiği yerde başladı, muktedirin gücü. Ne ki uygarlığın tarihsel sonu yaklaşırken göklerde ve yeryüzünde iktidar sorunu da büyüdü.

İktidar yeniden yapılanıyor. Göklerde deizm, yeryüzünde dijital devrim, yeni zamanların iktidarını oluşturarak yeryüzü serüveni sürdürülecek.

Sonrası, dijital kıyamet…