Ayvalık, ülkemizin bir mücevheri. Belki de kendi kültürel yapısını en sağlıklı biçimde korumuş beldelerimizin başında geliyor. Ayvalık’ın tarihi, Cumhuriyetimizin tarihidir aynı zamanda; bu soluk kesici, yoğun hikâye yalnız bizi değil, içinde bulunduğumuz coğrafyayı da Doğu’dan Batı’ya ilgilendiriyor. Burada, yüz küsur yıl önce yaşanan sosyal değişim, bölgenin ekonomisini ve sanayisini de daha hareketli ve dikkat çekici hâle getiriyor. Bu anlamda Ayvalık, yeniden yaşamın, direnmenin ve kendi kültürünü, doğasını ve barışını yaşatma odağı oluyor.

Ege Denizi’nin maviyle yeşili kucakladığı, tarihi taş sokakların denize açıldığı, zeytin kokularının rüzgârla harmanlandığı bir kasaba. Edebiyatçıların, sanatçıların ve düşünürlerin uğrak yeri. Burada zaman yavaş akar. Siz sokakları arşınlarken, geçmişin izleri bugünün içine siner. Sıcakkanlı insanları, huzurlu atmosferi ve korumaya çalıştığı dokusuyla Ayvalık, her gelenin kalbinde iz bırakır. Bu yüzden Ayvalık, gezip geçilen bir durak değil; dönüp dönüp gelinen, biraz da kalınıp yaşanmak istenen bir yerdir. Yalnızca bir coğrafya değil; yaşayan, anlatan ve dinleyen bir ruhtur.

İşte elinizde tuttuğunuz bu dergi, o ruhun seslerinden biridir.

İlk olarak 2023 yılında, Cumhuriyetimizin 100. yılında, Geçmişten Günümüze Ayvalık’ta Zeytin Hasadı adıyla, Ayvalık Zeytin Hasat Festivali vesilesiyle yayınlanan derginin 2. Sayısı elimizde.

Bu proje, Serkan Aziz Ceyhan’ın titiz ve özverili koordinatörlüğü sayesinde, gönüllü olarak çalışan Halil Genç, Turgut Baygın, Zeynep Kazancıgil, Faruk Duman ve Taylan Köken’in editörlüğü ile ortaya çıkmış. Hepsine teşekkür borcumuz var.

Derginin ön sözünden aktarıyorum:

Geçtiğimiz yıl dergimizin ilgisi oldukça yüksek olunca, bu kez daha kapsamlı bir çalışma yapma fikri doğdu. Bu sayfalarda, nesillerdir Ayvalıklı olan veya Ayvalık’la bir şekilde yolu kesişmiş, bu topraklardan ilham almış ve buraya kalbini bırakmış 111 kişinin 111 eseri yer alıyor. Her biri bir anı, bir izlenim, bir özlem veya bir teşekkür niteliğinde… Kimi bir zeytin ağacının gölgesinden, kimi çocukluğunun yaz tatilinden, kimi ise Ayvalık’ın köklü tarihinden ve zeytin ile zeytinyağına dayalı yaşamından hikâyeler anlatıyor bize. Sayfaların arasına serpiştirilmiş “Editör Notları”na bir göz atarsanız, şehrin tarihinde yer alan birbirinden ilginç ve değerli kişi ve kurumların kısa notlarla anıldığını görebilirsiniz.

,

Zeytin Hasadı 101 için bir araya gelen kalemlerden neler çıkmadı ki…

Girit, Midilli ve Balkan-Selanik mübadillerinin yaşattığı zenginliğin Ayvalık’ta yeniden hayat bulması… Benzersiz mutfak kültürü… Aşkın, hüznün ve tutunamayışın müziği Rebetiko’nun Ayvalık’taki izleri; on yılları aşıp günümüze ulaşan ve geleceğe taşınan zeytin hasadı hikâyeleri; Ayvalık’ta yeniden yeşertilen hayatlarıyla köklü mübadil aileleri; toplumsal yaşantımıza büyük katkılar sunan eğitim ve sanat derneklerinin yaşam öyküleri; Ayvalık zeytinini ve zeytinyağını koruma, taklide ve tağşişe karşı mücadele öyküleri; zeytinyağı, turizm ve nitelikli kentleşmenin birlikte düşünülmesi ve geliştirilmesi; zeytinyağının dermatolojik katkıları; Ayvalık’taki ekonomik yaşama yön veren yüz yıllık markalar; kasabadaki sinema, tiyatro ve müzik festivalleri; Ayvalık tarihine ışık tutan dergi ve gazeteler; bilge anıt ağaçların büyüleyici yaşamları; Ayvalık’ı fırçalarıyla, desenleriyle yeniden yaratan ressamlar; şiirleriyle denize, koyların gizemli güzelliklerine ve zeytin ağaçlarına duygu üfleyen ozanlar; zeytin ağacının etnobotaniği; Ayvalık denizinin su ürünleri verimliliği ve dalyanları; Ayvalık evlerinin ve sokaklarının huzur verici ruhuna öyküler; Ayvalık kent tarihi araştırmaları ve kentlerin kendini yeniden yaratma süreçleri; pek azımızın bildiği Ayvalık Türküsü; AİMA, ASKEV, AYEV…

Yüz yılın yaşanmışlıklarının yeniden hayat bulduğu anılar, öyküler, makaleler ve daha niceleri…

Ama aslında bu sayfaların amacı, Ayvalık’ın ruhuna dokunanları bir araya getirmek, paylaşmak ve çoğaltmak… Kâr amacı gütmeyen, yalnızca kalpten kaleme bir yolculuk bu. Zeytinin dallarında biriken emek, sabır ve bereket gibi, bu derginin sayfalarında da aynı özveri ve coşku var.

Zeytin, bu toprakların en kadim tanığı. Binlerce yılın sabrını taşıyan bir ağaç. Her hasat yalnızca bir ürün değil; geçmişin, şimdinin ve geleceğin buluştuğu bir şenliktir. Bu dergi de o şenliğin içinden doğdu. Her yazı, Ayvalık’ın başka bir yüzünü, başka bir sesini anlatıyor. Bu çeşitlilikteki ortaklık, Ayvalık’ın ne kadar çok kişiye ev sahipliği yaptığını ve nasıl güçlü bağlar kurduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.

Bu kadar önemli ismi ve mevzuyu bir araya getirmek mümkün değil… Dergide yer alış sırasıyla yazarları da aktarıyorum:Halis Komili İlk Hasat, A. Günhan İnalcık Yaşadıkça, A. Nedim Atilla Akdeniz Diyetinin Gerçek Merkezi Ayvalık’tır!, A. Tolga Suyolcuoğlu Rende Seslerinde Ölmüş Kırlangıç Sürüleri, Prof. Dr. Abdullah Soykan Aynur Teyze’den 2 Yaka / 50 Lezzet, Prof. Dr. Abdullah Soykan, Prof. Dr. İsa Cürebal, Prof. Dr. Recep Efe Ayvalık’ta Sabun Üretiminin Tarihi, Adnan Bostancıoğlu Aşkın, Hüznün, Tutunamayışın Müziği, Dr. Ahmet Günay Ayvalık’ta Sarı Boyalı Minicik Evim, Prof. Dr. Ahmet Sedat Aybar Dedem Önyüzbaşı Ahmet Kâmil Bey’in Kurtuluş Savaşı Ayvalık Günlükleri, Ahmet Topçu Ayvalık ve Hasat Zamanı, Ali Akdamar Bir Nefes Alanı Yaratmak, Aydın Şensal Zeytinyağında Taklit ve Tağşiş, Prof. Dr. Ayhan Gökdeniz Ayvalık’ın İki Stratejik Ürünü: Zeytin ve Turizm, Aysun Kara Dünyayı Kurtaran Adam, Ayşın Özen Hasadı Resimlemek, Prof. Dr. Ayten Ferahbaş Kesikoğlu Zeytin ve Güzellik, Azize Tan Hasat Zamanı, Bedri Karayağmurlar Ayvalık ve Zeytin, Dr. Berrin Akın Akbüber Ayvalık’ın Zamansız Mekânları “Değirmenler”, Berrin Bal Onur - Neşe Aksoy Biber Ayvalık’ta Bin Yıllık Ağacı Dinlemek, Besen Soral Eski Ayvalık Günleri / Kısa Anekdotlar, Prof. Dr. Burak Kazaz Athena’nın Zeytini ve Zeus’un Seçimleri, Buse İrem Boğaçacı, Melis Diker, Seçil Sert Rahmi M. Koç Müzeleri Ayvalık, Cevat Çapan Zeytin Çelengi, Cihat Aşkın Zeytin Ağacının Mitolojik Yolculuğu ve Adrafest’te Sanatın Gücü, DamienDessane Eski Konsolosluk Raporlarına Göre Ayvalık Zeytinyağı, Defne Koryürek Asla Vazgeçmemeye, Deniz SabuncugilSabuncugil Zeytinyağı, Derya Sönmez Zeytin Zamanı, Prof. Dr. Enis Tulça Mübadele ve Ayvalık, Erhan Bayrak Ayvalık, Esme Aras Zamanın Akışı, Esra Başak Doğaya Hiç Rahat Yok!, F. Rüştü Karaca Ölmez Ağaç Zeytin, Fatih Türkmenoğlu Ayvalık Bekle, Sana Geliyorum, Feyza Hepçilingirler İyi Doktor - Kötü Öykücü, Filiz AliAIMA’nın Kısa Öyküsü, Dr. Funda Akçay Koç Zeytin Ağacının Etnobotaniği, Gökhan - Özge Edman Birbirimize Yansıttığımız Aydınlıkla Büyümek, Gülden SarıbaşZarbalı Hulusi Bey, Güler Sabancı 70’inde Zeytin Dikmek, Gültekin Emre Zeytin Ağacı Günlüğü,Halil Genç Ayak İzleri Her Yerde; Fikret Muallâ, Halil Sucu Zeytinin 250 Yıllık Mektubu, Haluk Aysu Ayvalık’ta Yaşayıp da Zeytin Ağacının Büyüsüne Kapılmamak Mümkün mü?, Doç. Dr. Hasan Sercan Sağlam Meselenin Balık Tarafı: Ayvalık’taki Tarihi Dalyanlar, Hümeyra Gücük Mübadil Bir Ailenin Torunu Afet Çeşit’in Anlattıkları, Işık Teoman İzmir’den Ayvalık’a Uzanan Keyifli Yolculuk, İnci Vural Zeytinin de İnsanın da Özü Baskı Altında Ortaya Çıkar, K. Erman Kazaz Karaca Çocukluğumun ve Gençliğimin Ayvalık’ı, Prof. Dr. Kenan Mortan Bir Belge: Zeytinyağında 1.Lig Hedefi, Levent Gürçay Ayvalık Çamlık: “Büyük Taş Evde” Şekillenen Bir Yaşam, Levent Üzümcü Dedemin Öyküsü, Leylâ Çapan Zeytinlikte Bir Sabah, M. Müjdat Soylu Bir Ayvalık Hikâyesi, Mana Uygur Balcı Bir Yeryüzü Cevheri, Mehmet Cavlı Zeytinyağı ve Komili, Dr. Menekşe Tokyay Zeytin Tanesi, Çocuk ve Ayvalık, Prof. Dr. Y. Mimar Murat Eriç Bir Ayvalık Öyküsü, Murat Yetkin Ayvalık’ı Sakin Turizm Yükseltti, Vahşi Turizm Batıracak, Naz Öykü Buz, Fatih Kurunaz Ayvalık’ta Zeytinin Yarattığı Endüstrinin Tarihsel Gelişimi, Necati Ertem Zeytin Olan Yere Felaket Uğramaz, Nejat Yavaşoğulları Ayvalık Yolunda, Prof. Dr. Neriman Şahin GüçhanGönülçelen Ayvalık’a Dair, Nilgün Kaya Ayvalık’ın Renkleri, Nilüfer Türkoğlu Zeytin Ağaçlarının Gölgesinde Yeni Hayat, Onur Çalı Mor Sümbül Efe’nin “Gerçek” Hayat Hikâyesidir
Prof. Dr. Ömer Özyiğit Antik Çağ’da Zeytin, Dr. R. Oğuz Sağdıç Körfezden Anılar, Rabia Çalışkan Küçük Zeytin Kızın Masalı, Prof. Dr. Sabriye Çelik Uğuz Zeytin Manzaraları ile Ayvalık, Savaş Sönmez Ayvalık Belediye Bandosu - Zeytin Hasat Günleri, Selçuk Kaltalıoğlu Orhan Peker, Serhan Ada Sırrını Böğründe Taşıyan Zeytin, Serhan Yedig Ayvalıklılar 1867 Paris Dünya Fuarı’nda, Servisîmin Cömert, Piyale Cömert Zeytin ve Çocukluğumuz, Sevsen Aslantepe Ayvalık Magazin, Sezai Madra Bereketli Hasatlar Dileği, Simay Dinç Kıraathane - Dijital Hasat,
Suat Duman Zeytinle Bir Hukukumuz Var, Suat Kaçak Zeytin Ağacım, Dr. Öğr. Üyesi Suzan Kantarcı Savaş Günümüzden Geçmişe Ayvalık’ta Zeytin Mücadelesine Yolculuk, Şerif Kaynar Mahcup Penguenler, Tanju İzbek Ayvalıklı Giritli Türkler’den Atatürk’e Maniler, Taylan Köken Taam-müt, Turgay FişekçiASKEV’in Duvarları, Turgut Baygın Ayvalık Türküsü "Aradım Senin Gibi Güzeli", Uğur Çalışkan Bir “X” Kuşağı Hayali “Küçükköy”, Uğur Dündar Hasat Değil “Devr-İ Alem”Umut Akdoğan 360 Derece Tabloluk Kent: Ayvalık, Ülgen Zeki Ok Kantaron Yağı Mucizesi, Ümi̇t Boyner Zeytin Altından Kıymetlidir, Vedat Tokyay Zeytin Hasadı İçin Mimarlık Yaşam Hasadı İçin Mimarlık, Vehbi Tutmaz Türkiye'de Zeytinlik Yangınları ve Çözüm Önerileri, Zakir Selim Önal Lawrence Durrell, Akdeniz, Zeytin, Dr. Zehra Güngör Zeytinci Kerim Bey’in İzdivacı, Zeki Yıldırım Zeytin Kokulu Yollar: Ayvalık’ın Bisikletle Anlatılan Hikâyesi, Zeynep Kazancıgil “Only in Ayvalık”