Buse AÇIKALIN/EGEDESONSÖZ- Havaların serinlemesi ve yağışların artmasıyla birlikte doğada kendiliğinden yetişen mantarların görülme sıklığı arttı. Uzmanlar, son günlerde artan mantar zehirlenmesi vakalarına karşı ise vatandaşları uyardı.
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi İbrahim Uğur Toprak, Egedesonsöz’e yaptığı açıklamada, “Zehirlenmeler genellikle doğadan toplanan mantarlardan kaynaklanır” dedi. Toprak, mantar zehirlenmelerine karşı vatandaşları uyarırken, mantar tüketiminde dikkat edilmesi gereken noktaları da ele aldı.
“ZEHİRLENMELER GENELLİKLE DOĞADAN TOPLANAN MANTARLARDAN KAYNAKLANIR”
Toprak, mantar zehirlenmesinin belirtileri ile ilgili yaptığı değerlendirmede “Mantar zehirlenmeleri, tüketilen mantarın türüne ve içerdiği toksinlere göre değişkenlik gösterir. Zehirlenmelerin genellikle doğadan toplanan mantarlardan kaynaklanır. Belirtiler, tüketimden sonraki 30 dakika ile 12 saat arasında başlayabilir ve bazı toksinlerde (örneğin amatoksin içeren Amanita phalloides - "ölüm meleği" mantarı) 7 güne kadar gecikebilir. Toksinler sindirim sistemi, sinir sistemi, karaciğer ve böbrekleri etkileyebilir. Zehirlenmelerin %95'i Amanita türlerinden kaynaklanır ve belirtileri 7 günde ölümle sonuçlanabilir” dedi.
“ZEHİRLENMEDE VAKİT KAYBEDİLMEMELİDİR”
Mantar zehirlenmesinde yapılması gerekenleri sıralayan Toprak “Zehirlenmede vakit kaybetmemeliyiz. Belirtiler (bulantı, kusma vb.) başlayınca hemen 112 Acil veya 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi aranmalıdır. Mümkünse yenen mantarın örneği (fotoğraf veya numune) götürülmelidir.
Süt, yoğurt, tuzlu su, limonlu soda veya ilaç verilmemelidir çünkü bunlar toksin emilimini artırabilir. Kişi kusmaya zorlanmamalıdır bu aspirasyon riskini artırır” şeklinde konuştu.
“TAZE, KÜFSÜZ VE BÖCEKLENMEMİŞ OLMALIDIR”
Toprak, vatandaşların mantar satın alırken dikkat etmesi gereken noktaları şöyle anlattı:
“Doğadan toplanan mantarların tüketiminden kaçınmak gerekir. Zehirli ve yenilebilir mantarları ayırt etmek uzmanlık gerektirir. Kulaktan dolma yöntemler (örneğin "beyaz mantarlar zehirsiz" veya "hayvanlar yerse yenir") risklidir.
Güvenilir satıcılardan Tarım ve Orman Bakanlığı onaylı kültür mantarları (Agaricus bisporus) alınmalıdır. Doğal mantarlar (çıntar, kuzu göbeği vb.) için uzman sertifikalı tedarikçiler tercih edilmeli; doğadan toplanmamalıdır. Ambalajsız veya yırtık ambalajlı mantarlardan kaçınılmalıdır. İşletme Kayıt Numarası (İKN) veya onay numarası olan ürünler seçilmelidir. Mantarlar taze, küfsüz, böceklenmemiş olmalıdır, kırık olmamalıdır. Raf ömrü kısa olan türler (çıntar gibi) için son tüketim tarihi kontrol edilmelidir.
İhtiyaçtan fazla alınmamalı; aynı gün tüketilmelidir. Tedarik zinciri uzun olan ürünlerden şüphelenilmelidir. Kültür mantarları mikroorganizma riski taşısa da zehirli değildir ancak hijyenik koşullarda saklananlar tercih edilmelidir”
“DOĞAL MANTAR YERİNE KÜLTÜR MANTARI TERCİH EDİLMELİ”
“Mantar tüketiminde nelere dikkat edilmeli?” sorusuna cevap veren Toprak, şu ifadeleri kullandı:
“Mantar düşük kalorili ve besin değeri yüksektir (B vitaminleri, potasyum, antioksidan), ancak hijyen ve porsiyon kontrolü şarttır. Taze mantarlar yıkanmalı, kitinli kabukları soyulmalıdır. Çiğ tüketimden kaçınılmalıdır. Haşlama, soteleme veya fırınlama yapılabilir. Alerjisi olanlar dikkat etmelidir, aşırı tüketimi sindirim sorunlarına yol açabilir. Buzdolabında 2-3 günden fazla tutulmamalıdır. Kurutulmuş mantarlar serin yerde saklanmalıdır. Doğal mantar yerine kültür mantarları tercih edilmelidir”
