Akaryakıt fiyatlarındaki artış, dünyada olduğu gibi Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin de sıklıkla üzerinde durduğu bir nokta. Sorundur diyemiyorum çünkü kimi akademik beyinler, konuya ilişkin basit iktisadi kuralı, arz talep dengesi üzerine kurar. Onlara göre piyasaya sürülen ürün, mal ya da hizmet ne kadar fazla ise fiyatlar o kadar düşerken; tersi durumda ise yükselecektir. Basit ve evrensel. Peki, petrol ve türevleri olan ürünlerde de durum böyle midir? Bu sorunun cevabını vermeden önce, üzerinde durulması gereken birkaç önemli noktayı hatırlatmakta fayda var. Bunlardan birincisi, uluslararası fiyatların oluşmasında sadece arzın fazlalığı ya da azlığı değil; aynı zamanda politik dengelerin, anlaşmaların ve benzeri faktörlerin bulunmasıdır. Yani sorunu, iktisadi formülle çözmeye götürecek ileri zekalı bir beyinin, giydiği gömleğin üzerine dar geldiğini kısa sürede anlaması aslında zor değildir. Diğer bir nokta ise akaryakıtta devletin adına 'vergi' diyerek yaptığı fiyatlandırma politikasının esnekliği ya da sertliğidir. Bu durum, Türkiye gibi dünyadaki bütün ülkeler için geçerlidir. Üstelik de, fiyatlandırma denkleminde yer alan değişkenlerden birisi olarak karşımıza çıkar. Yani üzerinde üretim ya da tüketimle doğrudan ilgisi bulunmayan birçok değişkenin bulunduğu bir durum söz konusudur.
Bu girişten sonra gelelim konumuzun özüne. Yani sokak ağzıyla 'Ağabey benzin fiyatları çok arttı, ne olacak memleketin hali' diyen vatandaş ile 'Akaryakıttaki vergiler çok yüksek, üretimdeki birim maliyetlerimiz artıyor' diyen sanayiciye... Geçtiğimiz gün okuduğum bir haberde, Enerji Bakanı ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, akaryakıttaki vergi oranlarının düşürülmesi yönünde bir çalışma olmadığını söylemişti. Bakan Yıldız, Maliye Bakanlığı'nın benzindeki vergilerin artırılmaması yönünde çalışmaları bulunduğunu belirterek, yılbaşından bu yana benzine 29 kuruş zam yapıldığını; buna karşılık 27 kuruşluk indirime gidildiği bilgisini de vermişti. Haberin devamında ise Bakan Yıldız, akaryakıttaki vergi oranının yüzde 70'lerden yüzde 60'a çekildiğine dikkat çekmiş, benzinin ise litre başına fiyatının 5 TL olacağı yönündeki tahminlerin gerçek olmadığını söylemişti.
'BENZİN FİYATLARI ARTACAK'
Benzini, çölde susuz kalmış bedevi gibi içen bendenizin arabası, yakın zamanda artan benzin fiyatlarıyla karşı karşıya kalacak. Bunu tahmin de etmiyor, söylüyorum. Benzin, 5 TL'de olacak daha fazla da. Çünkü, birincisi ne olursa olsun devlet, zor bela kayıt altına aldığı bir vergi gelirinden vazgeçmeyecek. Dolayısıyla vergiler mutlaka olacak. İkincisi vergiler düşse dahi, dünyadaki kaynakların azlığı sebebiyle fiyatlar talebe bağlı artacak. Üçüncüsü ise üretici ülkelerin, dünya genelindeki akaryakıt ihtiyacına karşılık, uluslararası politika da belirleyici olma isteği de fiyatlardaki dalgalanmaları aşağı yöne değil yukarı doğru olmasına neden olacak. Bu sıralamayı alt alta koyarak artırmak mümkün. Dolayısıyla günlük hayatta akaryakıt fiyatlarındaki artışın dönem dönem olacağını görmek için 'Allame-i cihan' olmaya gerek yok. İnanmıyorsanız bekleyin ve görün.
ALTERNATİF STRATEJİLER
Uzak olmayan bir gelecekte ben dahil herkesin, enerji verimliliği ve alternatif enerji kaynakları konusunda daha çok bilgi sahibi olması gerekiyor. Hele ki, Türkiye gibi petrol ve doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 94-95'ini yurtdışından ithal eden bir ülkede yaşıyorsanız... Sanayici, mazot ile ısıttığı suyu kullandıktan sonra o sıcak suyu belki ısınmak için de kullanacak. Ya da daha verimli akaryakıt kullanan makinelere geçecek. Vatandaş ise büyük motorlu taşıtlar yerine küçük ama verimli araçlar kullanacak. Yenilenebilir ya da alternatif enerji kaynaklarına yatırımlar mecburen daha da artacak. İşin özü, gelecekteki temel sorun fiyat artışı değil, hangi kaynakların nasıl kullanılacağı olacak.
SON SÖZ, EGE'DE OLACAK
Sevgili dostlar, bundan böyle 'Ege'de Son Söz' internet sitesinden sizlere ulaşmaya ve İzmir ekonomisindeki gelişmeleri sizler için takip etmeye devam edeceğim. Bana bu imkanı sunan ve her türlü kolaylığı gösteren Ege'de Son Söz ailesine en içten teşekkürlerimi sunar; haftaya görüşmek üzere bütün dostlarımıza iyi çalışmalar dilerim.
