Ender ALDANMAZ/EGEDESONSÖZ- Sayıştay Dairesi Başkanlığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 2024 yılı denetim raporunu açıkladı.
Raporda en dikkat çeken bölüm ise Tunç Soyer döneminde başlatılan ve yargılamalara neden olan kooperatif eliyle kentsel dönüşüm modeli ele alındı.
“Büyükşehir Belediyesi Tarafından Protokolle Şirketine Verdiği Kentsel Dönüşüm İşinin Şirket Tarafından Kanuna Aykırı Olarak Protokolle Kooperatiflere Devredilmesi” başlıklı bulguda kentsel dönüşüm alanlarının yapım işi alt yüklenici bağlamında kooperatiflere devrinde usulsüzlük olduğu belirtildi.
Kentsel dönüşüm sürecinin İZBETON eliyle kooperatiflere devredildiği sürece ilişkin olarak raporda 4734 sayılı Kanun kapsamında olmayan kooperatiflere işlerin verildiği vurgulandı. Açıklamada “Büyükşehir belediyesi ile şirket arasında imzalanan protokollerin “Devir” başlıklı maddelerinde idarenin yazılı izni olmadan protokollerin devredilemeyeceği ve devir alacaklarda da ilk protokoldeki şartların aranacağı ifade edilmiştir. Şirket tarafından protokollerin kooperatiflere devredilmesine yönelik olarak büyükşehir belediyesinden alınmış herhangi bir izin bulunmadan devirlerin gerçekleştiği görülmüştür” denildi.
İZBETON yönetiminde yer alan belediye başkanı ve genel sekreterin denetim ve kontrol süreçlerinde yetkilerini kullanmadıklarının altının çizildiği raporda, belediyenin, inşaatların gecikmesi nedeniyle kamu zararı oluşup oluşmadığına tespiti yapılması ve sorumlu kişiler hakkında hukuki süreç başlatılması gerektiği belirtildi.
Raporda şu bilgilere yer verildi:
“Tüzel kişiliği adına tescil edilmiş arsası bulunmayan kooperatiflerin Müteahhitlik Yetki Belgeleri almaları ve dolayısıyla da yapı müteahhitliğine ilişkin sorumlulukları üstlenmeleri mümkün değildir. Söz konusu yapım işlerinin ruhsatlarına bakıldığında, yapı müteahhidi olarak İzbeton AŞ, yapı sahibi olarak ise Büyükşehir Belediyesi yazılmıştır. Kendi arsası olmayan kooperatiflerin müteahhitlik belgesi alamıyor olmasının sonuçlarından birisi olarak da şirket ile kooperatiflerden birisi arasında ek protokol yapılarak İzbeton AŞ’ye bildirilen alt yüklenicilere, kooperatif yerine İzbeton AŞ’nin SGK nezdinde açılmış bulunan sosyal güvenlik numarası altında alt yüklenici numarası verilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, devralan kooperatiflerin söz konusu müteahhitlik işini yapmaları da hukuken mümkün görünmemektedir.
Protokollerle kooperatiflere devredilen kentsel dönüşüm yapım işlerinden Örnekköy 3. ve 4. etap kentsel dönüşüm alanlarının süre uzatımları dâhil 2024 yılı ortasına gelindiğinde teslim edilmesi gerekirken 3. Etap için fiziki imalat seviyesinin %19,24 ve 4. Etap için fiziki imalat seviyesi %32,09 olduğu tespit edilmiştir.
ŞİRKET YÖNETİCİLERİ DENETİM VE KONTROL YAPMADI
Şirket yönetim kurulu büyükşehir belediye başkanı ve genel sekreteri ile diğer üst düzey belediye yöneticilerinden oluşmaktadır. Bu kişilerin süreç boyunca hem şirket yönetiminde hem de belediye yönetiminde olmaları nedeniyle konuya vakıf oldukları halde belediye yönetimi ile şirket yönetim kurulu tarafından denetim ve kontrol yetkisi kullanılmamıştır. Gelinen noktada yapım işlerinin mevcut halleri ile teslim alınmasına karar verilmiş ve 22.07.2024 tarihi itibariyle şirket ile kooperatifler arasında yapılan sözleşmeler sonlandırılmıştır.
“KAMU İDARESİ HUKUKİ SÜREÇ İŞLETİLMEYE BAŞLANDIĞINI BELİRTMEDİ”
Kamu idaresi tarafından kentsel dönüşüm alanlarında yapımı kat karşılığı inşaat ihaleleri ile yatırımcı/müteahhitler eliyle gerçekleştirilmesi planlanan ve fakat teklif alınamayan etaplarda 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un 8.2 maddesi uyarınca Belediye ile Belediyenin iştiraki İzbeton AŞ arasındaki yapılan protokoller ve süreç hakkında bilgi verildikten sonra İzbeton AŞ tarafından yürütülen iş ve işlemlerin ilgili kurumlar ve Belediye İç Denetim Birimi tarafından incelenerek denetlenmesi neticesinde 03.07.2024 tarih ve 2025937 sayılı Başkanlık Makam Oluru alınarak gereği için İzbeton AŞ'ye gönderildiği, İzbeton AŞ ile Belediyenin imzaladığı protokoller ve ilgili mevzuata uygun olarak işlem tesis edilerek çalışmaların devam ettiği ifade edilmiştir. Kamu idaresi cevabında büyükşehir belediyesinin uğrayacağı zararlara neden olanlar hakkında gerekli hukukin sürecin işletilmeye başlandığına ilişkin bir bilgi mevcut değildir.
ZARARIN TESPİTİNİ YAP, HUKUKİ SÜREÇ İŞLET!
Protokolle İzbeton AŞ’ye verilen kentsel dönüşüm alanlarına ait yapım işinin 6306 sayılı Kanun’a aykırı olarak kooperatiflere devredilmesi, belediye yönetiminin bilgisi olmasına rağmen gerekli denetim ve kontrol yetkisini kullanmaması, hak sahipleri ile yapılan anlaşmalar gereğince inşaat süresince verilmesi kararlaştırılan kira yardımı ödemeleri, inşaatların süre uzatımları dâhil verilen süre içerisinde bitmemesi ve iş programına göre çok geride kalması sebebiyle büyükşehir belediyesinin uğrayacağı zararlara neden olanlar hakkında gerekli hukukin sürecin işletilmesi gerekir.
