EGEDESONSÖZ – Gemi sökümünün çevreye ve işçi sağlığına etkileri kamuoyunda tartışmalara neden olan Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’ne yeni bir ‘zehir’ gemisi daha yanaştı.
Son olarak tehlikeli atık statüsündeki 15 bin ton atıkla gündeme gelen Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’nin son konuğu Birleşik Krallık Kraliyet Donanması’na (Royal Navy) ait HMS Bristol adılı askeri gemi oldu.
11 Haziran'da Portsmouth limanından Türkiye'ye doğru yola çıkan askeri gemi İzmir açıklarında. Gün içinde tesise demirlemesi bekleniyor. Gemi en yüksek teklifi veren Leyal Gemi Söküm Şirketi tarafından teslim alınacak ve kısa sürede parçalarına ayrılacak. Geminin ne kadar tehlikeli madde taşıdığı ve içeriği kamuoyuna açıklanmadı. Gemiyi satın alan şirketin yönetim kurulu başkanlığında Vasil Ayvatoğlu bulunuyor.
GEMİSANDER’DEN AÇIKLAMA
HMS Bristol Gemisi ile ilgili açıklama yapan Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği ise geminin notifikasyon sürecinin tamamlandığını açıkladı.
GEMİ HAKKINDA
İngiliz Kraliyet Donanması’na ait tek Type 82 olan HMS Bristol, geri dönüşüm için Türkiye’deki bir tersaneye satıldı. HMS Bristol, yaklaşık 48 yıllık aktif hizmetin ardından Ekim 2020’de düzenlenen bir törenle resmen hizmet dışı bırakılmıştı.
Naval Today tarafından yapılan habere göre HMS Bristol’un inşası 1967’de ‘tek seferlik’ bir tasarım yapma kararıyla başlamıştı. Gemi Mart 1973’te Kraliyet Donanması’na katılmıştı. Gemi hizmet süresi boyunca 1982 Falkland Savaşı’na katıldı ve ardından 1987’de Dartmouth Eğitim Filosu’nun bir parçası olarak eğitim gemisi olarak görevlendirildi.
15 YILDA 25 İNGİLİZ GEMİSİ
Şirketin geçmiş yıllarda da İngiltere’den benzer gemiler aldığı öğrenildi. BBC Türkçe’nin İngiltere Savunma Bakanlığı raporlarından derlediği bilgilere göre, 2009-2024 yılları arasında emekliye ayrılan 31 donanma gemisinin 25’i Aliağa’daki tesislerde söküldü. Kraliyet Donanması’na ait Type 23 sınıfı fırkateyn HMS Monmouth da geri dönüşüm için Türkiye’ye satılmıştı.
5 YILDA 241 TON ASBEST
Aliağa, asbest başta olmak üzere çevreye verdiği zarar ile tartışılan gemi sökümünde Hindistan, Pakistan ve Bangladeş’in ardından dördüncü sırada bulunuyor. 22 gemi söküm tesisi bulunan Aliağa’da son 5 yılda 714 gemi sökümü yapıldı. Bu gemilerden çıkan 241 ton asbest Aliağa’da bertaraf edildi.
Gemi sökümünün neden olduğu çevre kirliliği, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlatılan Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nin 'Aliağa Bölgesi Toprak ve Bitki Kirliliği Sonuç Raporu' ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Başkanlığı'nın: 'İzmir İli Aliağa İlçesi Çevre Durum Tespiti Projesi Sonuç Raporu'na da yansımıştı.
Gemi sökümü tesislerinde çevreyi kirleten unsurlar madensel yağlar, ağır metaller, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), poliklorlu bifeniller (PCB), asbest, organotin bileşikleri, dioksin gibi kirleticiler olarak sıralanıyor. Bu kirleticiler havaya karışıyor. Bu tesislerde en büyük tehlike olarak asbest görülüyor. Asbest, beyaz toprak olarak da bilinen, ısıya, aşınmaya, kimyasal maddelere oldukça dayanıklı, yapısal özellikleri açısından esnek, lifli yapıda kanserojen bir mineral. Kanser yapıcı özelliğiyle tanınıyor. Ekonomik ömrünü tamamlamış gemilerde özellikle asbest başta olmak üzere bulunan tehlikeli ve özel atıkların yarattığı kirlilik ve insan sağlığına etkileri anlaşıldığından Avrupa ve Amerika 1980’li yıllardan sonra bu sektörden çekildi.
EGEÇEP'TEN AÇIKLAMA
EGEÇEP de İzmir'de sökülmesi planlanan HMS Bristol'le ilgili şu açıklamayı yaptı:
İngiltere Kraliyet Donanması’na ait HMS Bristol adlı savaş gemisi sökülmek üzere Aliağa açıklarına geldi. Atık geminin Tehlikeli Maddeler Envanteri (IHM) neyi içeriyor bilmiyoruz. Gizli tutuluyor.
Aliağa’daki gemi söküm tesislerinin çevresel etki değerlendirmesinin dahi yapılmadığını, çevre izin ve lisanlarının olmadığını, her türlü denetimden muaf tutulduklarını dünya alem biliyor. Buna rağmen kimi tesisler için Avrupa Birliği sertifikası verilebiliyor.
Bütün gerçekler bilindiği halde, Avrupa ve diğer Batılı ülkeler çöp gemilerini, kendi ülkelerinde izin vermedikleri yöntemle söken Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’ne göndermekte beis görmüyor.
HMS Bristol ile bir kez daha başkalarının çöpüyle kirleneceğiz. Buna sessiz kalamayız.
HMS Bristol Gemisi, Tehlikeli Maddeler Envanteri (IHM) açıklanıp, doğruluğu denetlenmeden, söküm tesisinde kuru havuz sistemi gibi uluslararası gemi söküm standartları gerçekleştirilmeden Aliağa’ya yanaşamaz ve burada sökülemez. Bu koşullar gerçekleşmeden HMS Bristol‘un kıyıya yanaşmasına izin verilmesi, sökümüne onay verilmesi suçtur.
İzmir Valiliği ve Aliağa Kaymakamlığı’na sesleniyoruz: Aliağa Gemi Söküm Tesislerinde suç işlenmesinin önüne geçin.
