Sayıştay'dan Buca Belediyesi'ne uyarı: Doğrudan teminlere dikkat edin!

EGEDESONSÖZ- Buca Belediyesi’nin mali yapısını inceleyen Sayıştay ihale yöntemleri arasında yer alan “doğrudan temin” konusuna geniş yer ayırdı. Sayıştay,“Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılan Bazı Alımlarda Yasaklılık Sorgulamasının Yapılmaması, Aynı Tip Mal ve Hizmetler İçin Farklı Fiyatlar Ödenmesi ve Bazı Alımlarda İşin Teknik Niteliklerinin Belirtilmemesi” başlığı altında yapılan değerlendirmede şunlara vurgu yapıldı: “Yapılan incelemede bazı ödeme emri ve eki belgelerinde, yapılan işe ilişkin ayırt edici teknik özelliklere yer verilmediği, genel nitelikte bir tanımlama yapıldığı, yapım işlerindeyse sadece ihtiyaç duyulan malzemenin sayıldığı, bunların teknik özellikleri veya projeleri gibi dokümanların eksik olduğu tespit edilmiştir.

Yasaklılık sorgulamasının yapılmadığını vurgulayan Sayıştay, “Bazı müdürlüklerin, doğrudan teminle yaptıkları alımlarda yasaklılık sorgulaması yapmadığı tespit edilmiştir. Bazılarında da fatura tarihinden sonra yapıldığı anlaşılmıştır” dedi.

“Aynı Tip Mal ve Hizmet Alımları İçin Farklı Fiyatlar Ödenmesi” konusunda da geniş değerlendirme yapan Sayıştay, “Birden çok ödeme emrinde, işin niteliğini gösteren teklif isteme mektubundan, aynı olduğu anlaşılan kalemler için farklı fiyatlar ödendiği ve bu farkın bazı alımlarda fahiş miktarlara ulaştığı görülmüştür. Örneğin vatandaşlara verilen yemeklerde, istenen yemeklerin birebir aynı olmasına, hatta bazen yüklenicinin de aynı olmasına rağmen farklı fiyatlardan ödeme yapıldığı tespit edilmiştir” ifadelerini kullandı.

“Mal, Hizmet ve/veya Yapım İşlerine İlişkin Bazı Alımlarda, İşin Teknik Özelliklerinin Belirtilmemesi” konusunda, “İdareye tanınan bu tercih hakkını sınırsız olarak kabul etmek, bütün mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin niteliklerin belirlenmeksizin yapılabileceğini kabul etmek mümkün görünmemektedir. Burada tanınan yetki daha çok standart malzemelerin alımında getirilen bir kolaylık olarak görülmelidir. Örneğin kırtasiye veya gıda malzemelerinin standartları hemen hemen her üretici için benzerdir. Yada tüketim süresi cari yılla sınırlı olan ve genelde tek kullanımlık tüketim malzemeleri için de teknik şartname hazırlanmasının bir faydası olmayabilmekte, hatta bazen zaman kaybına da neden olmaktadır. Ancak demirbaşlar gibi alımlarda, yada hizmet ve özellikle yapım işlerinde işin teknik özelliklerinin gösterildiği belgelerin düzenlenmesi hem ihtiyaçların görülmesi hem de bu ihtiyaçların istenen nitelikte olup olmadığını kontrol eden komisyonların görevlerini yerine getirmesinde önem arz etmektedir. Yapılan incelemede bazı ödeme emri ve eki belgelerinde, yapılan işe ilişkin ayırt edici teknik özelliklere yer verilmediği, genel nitelikte bir tanımlama yapıldığı, yapım işlerindeyse sadece ihtiyaç duyulan malzemenin sayıldığı, bunların teknik özellikleri veya projeleri gibi dokümanların eksik olduğu tespit edilmiştir. Örneğin farklı ödeme emirleri ile alınan büro malzemelerine ilişkin herhangi bir teknik şartnamenin bulunmadığı, ancak fiyatlar arasında fahiş sayılabilecek farkların olduğu görülmüştür. Keza bir maskın/heykelin içine ofis yapılması, ek su deposu yapılması gibi yapım işlerinde de sadece gerekli malzeme sayılmış, ancak nitelikleri ile projelerine yer verilmemiştir. Yüklenicilerin teklif verirken ve işi yaparken yararlanacağı bu belgelerin eksik olması, fiyat araştırmasından işin yapılmasına kadar olan sürecin sağlıklı yürütülmediği, bulgunun diğer bentleriyle beraber değerlendirildiğinde rekabetin oluşmasında yeterince özen gösterilmediği değerlendirilmektedir” ifadeleri kullanıldı.

“ŞİRKETİNİ DENETLE!”
Sayıştay, Buca Belediyesi’nin sahibi olduğu Buca-Mar şirketinin mali ve hukuki açıdan belli dönemlerde Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından denetlenmesi gerektiğini vurguladı. Raporda, “Buca Belediyesi Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından, Belediyenin %100 oranında hissesine sahip olduğu Buca İmar AŞ’nin belli dönemlerde denetlenmesi uygun olacaktır” denildi. Ayrıca, “Buca İmar AŞ’nin %100 oranında hissesinin Buca Belediyesine ait olması ve pay sahipliğinin vermiş olduğu hak ve yetkileri çerçevesinde, Belediye tarafından konulan sermayenin Şirkette amacına uygun ve verimli bir şekilde kullanılıp kullanılmadığı, Şirket tarafından öngörülen üretim, satış gibi hedeflerden meydana gelen sapmalar ile bu sapmaların nedenlerinin araştırılması Şirketin etkin ve verimli yönetilmesini sağlamak açısından önemli bulunmaktadır. Bu nedenle Şirketin, faaliyet ve işlemlerinde hataların önlenmesine yardımcı olmak, önceden belirlenen amaç ve hedeflere ulaşmasını sağlamak üzere Belediye Teftiş Kurulu tarafından Şirketin belli dönemlerde denetlemesi gerektiği düşünülmektedir” ifadelerine yer verildi.

AKARYAKIT ÖDEMESİ
“Hizmet İhaleleri Kapsamında Akaryakıt Dahil Kiralanan Araçlarda, Çalışılmayan Süreler İçin de Akaryakıt Ücreti Ödenmesi” konusunda Sayıştay, “Kurumda yapılan incelemede temizlik işleri ile park ve bahçelerde kullanılan araçlar için yapılan ihaleye akaryakıtın da dahil edildiği, şartnameden dolayı araçların çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın ödemede bulunulduğu, akaryakıt için ayrıca fiyat farkı hesaplandığı tespit edilmiştir. yapılan incelemede, akaryakıt fiyatının ayrı bir kalem veya her araç için yaklaşık maliyete eklendiği ve tam vardiya üzerinden ödendiği görülmüştür. Oysaki bir aracın tüm vardiya boyunca çalışması hayatın olağan akışına aykırıdır. Dolayısıyla araçlar için çalışmadıkları saatlerde dahi akaryakıt ödemesi yapıldığı anlaşılmaktadır” vurgusunu yaptı.

SÜREYİ BELİRLE UYARISI
Sayıştay ayrıca belli kurumlara verilen ve tahsis edilen taşınmazların süresinin 25 yılı geçmemesi gerektiğini söyledi. Raporda, “Yapılan incelemede, 22 adet tahsisin 12 tanesinin süresiz, 3 tanesinin ise 30 yıl için yapıldığı görülmüştür. Mezkur Kanunda izin verilen sürenin hilafına yapılan tahsislerin mevzuata göre düzeltilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir” denildi.  Raporda, taşınmazlar arasında Diyanet, Sağlık Müdürlüğü, Emniyet Müdürlüğü gibi kurumlara verilen yerler tek tek yazıldı.

SAYIŞTAY’IN DEĞERLENDİRMELERİ ŞÖYLE OLDU:
“Buca Belediyesi ile Tüm Bel-Sen arasında imzalanan ve 01.01.2018-31.12.2019 döneminde geçerli olan Toplu İş Sözleşmesine, mevzuatta belirlenen tavan tutarın üzerinde sosyal denge tazminatı ödeneceğine dair hükümlerin konulduğu ve vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik primi borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aştığı halde sosyal denge ödemesine devam edildiği görülmüştür”

“Buca Belediyesi ile Tüm Bel-Sen arasında imzalanan ve 01.01.2018-31.12.2019 döneminde geçerli olan Toplu İş Sözleşmesinin yürürlük süresinin mahalli idareler genel seçim tarihini aşacak şekilde imzalandığı görülmüştür”

“Buca Belediyesi ile Tüm Bel-Sen arasında imzalanan ve 01.01.2018-31.12.2019 döneminde geçerli olan Toplu İş Sözleşmesine konusu dışında hükümler konulduğu görülmüştür”

“Anahtar teslim götürü bedel usulüyle ihale edilen yapım işlerinde artan veya eksilen işlere ait yeni fiyat tespitlerinin mevzuata uygun olarak yapılmadığı görülmüştür”

“Yapılan incelemelerde idarenin mülkiyetinde bulunan bazı taşınmazların kiraya verildiği ancak kiraya verilen bu taşınmazların nazım hesaplarda izlenmediği tespit edilmiştir”

“Belediye bazı taşınmaz kiralamalarında, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda istisnai bir durum olarak belirtilen, ecrimisil müessesesinin alışılagelmiş bir uygulama haline getirdiği görülmüştür.”

“Spor kulübü ve kooperatiflere taşınmaz tahsisi yapıldığı tespit edilmiştir. 5393 sayılı Kanun’un 75'inci maddesinde belediyelerin taşınmaz tahsisine ilişkin düzenlemeler getirilmiş olup buna göre belediyelerin, kendilerine ait taşınmazları, asli görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebileceği ifade edilmiştir. Belediye Kanunu’nun yukarıdaki hükmüne, spor kulübü veya kooperatifler lehine istisna getiren herhangi bir mevzuat hükmü bulunmamaktadır”

“Şirketin sermaye artışına ihtiyacı olup olmadığının mali analizi yapılmadan Belediye Başkanlığının talebi üzerine Meclis Kararı ile Şirket sermayesinin ayni olarak artırılmasına karar verildiği görülmüştür”

“Taşınmazların Değerleme İşlemlerinin Yapılmaması” konusu başlığında, “Belediyeye ait taşınmazların kaydının Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik ekinde gösterilen formlarda gösterildiği şekilde tutulmadığı; taşınmazların parasal değerlerini ve tapudaki cinsleri ile mevcut kullanım şekillerini içermediği tespit edilmiştir” denildi. Raporda, “Kamu idaresi cevabında özetle taşınmazların kaydı için gerekli çalışmalara başlandığı, ifade edilmektedir. Ancak yönetmeliğe göre taşınmazların kaydına ilişkin işlemlerin 2017 yılında tamamlanmış olması gerekmektedir. Sonuç olarak idarenin mülkiyetinde yer alan taşınmazların, Yönetmelik hükümlerinde belirtilen değerler esas alınarak kayıtlara alınmasının gerektiği ve söz konusu durumun mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini de etkileyebileceği değerlendirilmektedir” ifadelerine yer verildi.

“Belediyenin Şirketlerdeki Sermaye Tutarı ile Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının Uyuşmaması” ve “Taşınmaz Tahsislerinin Muhasebe Kayıtlarına Alınmaması” konularında da bulgulara yer verildi.

“İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Olmaksızın Faaliyet Yürüten İşletmelerle İlgili Denetimlerin Yetersiz Kalması” konusunda da uyarılarda bulunuldu.