Kyme’nin sınırlarında yer alıyor… Ege Gübre için kritik karar!

Metehan UD / EGEDESONSÖZ- Türkiye’nin önemli ihracat limanları arasında yer alan ve büyük şirketlerin bulunduğu Aliağa Nemrut Körfezi’yle ilgili önemli bir karara imza atıldı. İzmir 2 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu; M.Ö. 11'inci yüzyılın ortalarında kurulan ve 12 Ailois kentinin en büyüğü olan Kyme Antik Kenti’nin bulunduğu alanla ilgili yeni bir karar daha aldı.

İzmir 2. İdare Mahkemesi’nin kararıyla iptal edilen, İzmir 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Valıklarını Koruma Kurulu’nın 08.10.2023 tarih ve 12045 sayılı kararına konu olan 58 ada 1 parsel ile 74 ve 75 numaralı parsellerin arkeolojik SİT değerleri yeniden masaya yatırıldı.

Kurul, dava konusu  58 ada, 1 parselin bir bölümü ile 74 ve 75 parselleri, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü’nün uzman raporu, Ege Gübre Sanayi AŞ tarafından Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’ne hazırlatılan rapor doğrultusunda Ege Gübre Limanı’nın bulunduğu alanı yeniden üçüncü derece arkeolojik SİT ilan etti.

Kararda “58 ada, 1 parselin bir bölümü, 74 ve 75 parseller ile bir kısım deniz alanının sit statüsünün; deniz kesimine ilişkin su altı inceleme raporları doğrultusunda; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına giren herhangi bir taşınır veya taşınmaz sualtı kültür varlığına rastlanılmamış olması ve kara kesimindeki ilgili parseller ile etkileşim veren parselleri bütüncül olarak tetkik eden üniversitelerin alanında uzman arkeolog bilim insanları tarafından hazırlanan raporlar ve arkeolojik sondaj sonuç raporları nazara alınarak 3 (Üçüncü) Derece Arkeolojik Sit alanı olarak belirlenmesine, “ ifadeleri yer aldı.

2003’TEKİ KARAR
Ege Gübre Şirketi’ne ait parsellerin dereceleri, 2003 yılında dönemin  İzmir 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Valıklarını Koruma Kurulu birinci dereceden üçüncü dereceye düşürülmüş. Kararla birlikte arkeolojik alanda Ege Gübre Şirketi’nin limanının yapılmasının önü açılmıştı.

YÜKSEK KURUL KONUSU OLMUŞTU
Ancak Ege Gübre A.Ş.’ye ait iskele ve liman sahası Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun konusu olmuştu.  Kurul, Kyme Antik Kenti’nin SİT sınırlarında yer alan tesisler için daha önce alınan İzmir 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararlarını iptal etmişti.

BAKANLIK'TAN EGE GÜBRE KARARI!

Ege Gübre A.Ş’ye ait Nemrut Körfezi’nde bulunan iskele ve liman yatırım alanını ve alınan bilimsel raporları inceleyen kurul çelişkiler tespit etmişti. Kurul, iskele  ile birlikte yükleme-boşaltma, geri kullanım sahasının konuşlandığı parsellerin bir kısmının tarihi alan üzerinde yapıldığını tespit etmişti. Kurul, geçmiş dönemlerde dökülen beton başta olmak üzere birçok düzenlemenin yeterli sondaj ve tarihi kazı çalışması gerçekleştirilmeden tamamlandığını belirtmişti.

EGE GÜBRE'DEKİ SONDAJTAN GÖRÜNTÜLER ORTAYA ÇIKTI!

ARKEOLOJİK KALINTILAR ÇIKMIŞTI
Özellikle Ege Gübre A.Ş’ye ait alanda yapılan kazılarda çok sayıda arkeolojik kalıntılar bulunmuştu. Aliağa Cumhuriyet Başsavcılığı’na da yansıyan antik kente müdahale ve sonrasındaki betonlama çalışmalarında uzmanların alandaki incelemelerine dair fotoğraflar da yer almıştı. Sondaj kazılarında ortaya çıkan kalıntılar, liman ayakları ve Kyme Antik Kenti’nin eski yerleşimine dair yapılar dikkat çekmişti. Bilirkişi keşfi sonrasında Aliağa Çakmaklı Mahallesi sınırlarında yer alan tapunun 74 ve 75 parsel ile 58 ada 1 parselde yapılan sondajlarda çıkan tarihi eserler numaralandırılarak korumaya alınmıştı.

KYME ANTİK KENTİ HAKKINDA
İzmir İli, Aliağa İlçesi Kent Merkezi’ne 6 km mesafede yer alan Nemrutköy sınırı içinde ve Çandarlı Körfezinin güneyinde kalan Kyme Antik Kenti, Batı Anadolu’da Aiolis Bölgesinde yer alan 12 Aiol kentinin en önemlilerinden birisidir. Kent, Nemrut Körfezi olarak adlandırılan alandaki iki tepe ve aralarındaki vadide kurulmuştur. Deniz kıyısında yer alması ve bir limana sahip olması sonucunda kentte ticaret gelişmiş ve önemli bir yer tutmuştur. Kyme kenti, M.Ö. 7 yy’dan M.S. 3. yy’a kadar kendi adına sikke basmıştır, bu da kentin gelişmişliğinin ölçütü olarak görülmektedir. Özellikle şarap ve zeytinyağı ticareti ile uğraşan kent, uzun bir süre limanlarından vergi almamış, bu sayede de birçok tüccarı kente çekebilmiştir. Nemrut Körfezi’ndeki Kyme Antik Kenti çevresindeki fabrikalar ve limanlar nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Kültür ve Turizm Bakanlığı İzmir 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 30 Eylül 1990'de birinci derece arkeolojik SİT alanı ilan edilen Kyme Antik Kenti'nin çevresinin derecesi parça parça birinci dereceden üçüncü dereceye indirildi.

Kurul’un kararında şu ifadeler yer aldı:

Bununla birlikte İzmir Ili, Aliağa İlçesi, Çakmaklı Mahallesi, 74 ve 75 parseller ile 58 ada, 1 parselin bir bölümü (güneydoğusu) İzmir 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 08.10.2003 tarih ve 12045 sayılı kararı ile III. derece arkeolojik sit ilan edildiği, İzmir 2 Idare Mahkemesi'nin 23.06.2022 tarih veE:2021.1125, K:2022.1318 sayılı kararı ile söz konusu tescil kararının iptal edildiği, Bakanlıkça alanın I. derece arkeolojik sit özelliği taşıdığı belirtilerek alanın arkeolojik potansiyelinin araştırılması için heyet kurulmasına karar verildiği, bahsi geçen parsellerde yapılan sondajların birbirine çok yakın ve kısıtlı alanlarda, arkeolojik potansiyelin tespitini mümkün kılamayacak şekilde yapıldığı, alanın potansiyelinin tespiti için sondajların amacına uygun, bütüncül ve bilimsel olarak gerekli sıklıkta yapılması, alanın tamamını kapsaması, bu işlemlerin de idari ve hukuki denetimi mümkün kılacak şekilde yazılı görsel delillere bağlanarak yapılması, hususlarım içeren 06.11.2023 tarihli başvuruya ilişkin Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kazılar ve Araştırmalar Daire Başkanlığı'nın 28.11.2023 tarihli ve 4471936 sayılı cevabı yazısında: "Izmir Ili, Aliağa İlçesi, Çakmaklı Mahallesi, 74 ve 75 parseller ile 58 ada, 1 parselde, bu aşamada, yeni bir sondaj kazısı çalışması yapılması hususunun uygun değerlendirilmemekte olduğu belirtildiğinden ve yukarıda belirtildiği üzere Bilim Komisyonunun 08.11.2023 tarihli yazıı ekindeki raporla bilimsel çalışma sonuçları da aktarılarak kara kesimine dair görüşlerine yer verilmiş olduğu, 58 ada, 1 parselin bir bölümü (güneydoğusu) ile 74 ve 75 parsellerin tamamına yönelik Bilim Komisyonunun ilgili parsellerde İzmir Müzesi tarafından yapılması istenilen sondaj kazılarından elde edilen sonuçlar kapsamında 58, 1 parsel (eski 1180,1240,1293,610 parseller) ile 74 ve 75 numaralı parsellerin III. (Üçüncü) Derece Arkeolojik Sit vasfı taşıdığı yönündeki görüşlerinin uygun olduğuna; Bilim komisyonunun belirlediği alanlarda müzesi denetiminde yapılan araştırma-sondaj kazılarının yeterli oluğuna ve yeni sondaj kazısı yapılmasına gerek olmadığına,

İzmir 2. Idare Mahkemesinin 23/06/2022 tarih ve 2021/1125 E. ve 2022/1318 K sayılı kararı ile iptal edilen, Izmir 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarım Koruma Kurulu'men 08.10.2003 tarih ve 12045 sayılı kararına konu alanın hemen doğu sınırından başlayan deniz alanında yapılan inceleme ve araştırma sonuçlarına ilişkin Dokuz Eylül Üniversitesi'ne bağlı Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsünce hazırlanan rapor Bodrum Kaymakamlığı Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Müdürlüğünün 21.01.2019 tarihli ve E.245503 sayılı yazısı ve eki Müze Müdürlüğü uzmanları raporu ve Sualtı Araştırma ekibi raporu ve rapor ekinde yer alan arkeolojik buluntuların ve yayılım sahasının işaretlendiği pafta ayrıca DSI kurutma kanalı ve çevresinde insitu konumda olmayan ve taşımarak getirildiği ifade edilen eserlerin de dağılımı dikkate alınarak Kyme Antik Kenti 1. (birinci) Derece Arkeolojik Sit suurının deniz alanına ilişkin kısmı yeniden düzenlenerek, İzmir 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 28.03.2019 tarihli ve 11049 sayılı kararı ile, Kyme Antik Kenti'nin deniz alanında kalan 1. (Birinci) Derece Arkeolojik Sitin bir bölümünün 3. (Üçüncü) Derece Arkeolojik site dönüştürüldüğü,

Yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda:

İzmir lli, Aliağa İlçesi, Çakmaklı Mahallesinde bulunan, Kyme Antik Kentinin İzmir 2 Numaralı Koruma Bölge Kurulu'nun 17.01.2023 tarihli ve 17400 sayılı kararıyla uyulmasına karar verilmiş olan İzmir 2. Idare Mahkemesinin 23/06/2022 tarih ve 2021/1125 E. ve 2022/1318 K. sayılı kararı ile iptal edilen, İzmir 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 08.10.2003 tarih ve 12045 sayılı kararına konu kesiminde yer alan 58 ada, 1 parselin bir bölümü, 74 ve 75 parseller ile bir kısım deniz alanının sit statüsünün; deniz kesimine ilişkin su altı inceleme raporları doğrultusunda; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına giren herhangi bir taşınır veya taşınmaz sualtı kültür varlığına rastlanılmamış olması ve kara kesimindeki ilgili parseller ile etkileşim veren parselleri bütüncül olarak tetkik eden üniversitelerin alanında uzman arkeolog bilim insanları tarafından hazırlanan raporlar ve arkeolojik sondaj sonuç raporları nazara alınarak 3 (Üçüncü) Derece Arkeolojik Sit alanı olarak belirlenmesine,

Söz konusu alana ilişkin İzmir 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 02.09.2015 tarihli ve 5624 sayılı kararı ile uygun bulunan 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ile aynı Kurulun 05.04.2017 tarihli ve 7991 sayılı kararı ile uygun bulunan 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planının geçerli olduğuna, Yürürlükteki Koruma Amaçlı Uygulama Imar Planı doğrultusunda imar uygulamaları tamamlanarak oluşacak parseller tapuya tescil edildikten ve 22 a kadastro çalışmaları tamamlandıktan sonra Kyme Antik Kenti sit sınırlarının bütüncül olarak güncel kadastral harita üzerine işlenerek sayısal hale getirilmesine, karar verildi.