Gıda mühendislerinden acil çağrı: Kamucu tarım politikalarına geçilmeli

Diren ÇELİK/EGEDESONSÖZ- Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, enerji fiyatlarındaki artış ve iklim değişikliğinin yaratmış olduğu kriz gibi nedenlerle yükselen küresel gıda fiyatları son dönemde dünya genelinde düşme eğiliminde. Buna karşılık Türkiye'de gıda fiyatları artmaya devam ediyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) açıkladığı Küresel Gıda Fiyat Endeksi son bir yılda yüzde 21 düştü. Son iki yıla bakıldığında Türkiye’deki gıda enflasyonu yüzde 187 arttı. Aynı dönemde dünyadaki artış sadece yüzde 6’da kalırken Avrupa Birliği’nde de yüzde 26 civarında.

DÜNYADA İLK 5’TEYİZ
Dünya Gıda Güveliği Günü vesilesi ile Egedesonsöz’e değerlendirmelerde bulunan İzmir Gıda Mühendisleri Odası Başkanı İ.Uğur Toprak gıda enflasyonuna karşı alınması gereken önlemleri sıraladı. Toprak açıklamasında, ”Dünya Bankası'na göre Türkiye, gıda enflasyonunda Lübnan, Zimbabve, Arjantin ve İran’ın ardından 5. sırada. İlk 10’u tamamlayan ülkeler ise Mısır, Ruanda, Gana, Surinam ve Sri Lanka oldu. Türkiye, bu kategoride OECD ülkeleri arasında ise ilk sırada bulunuyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı enflasyon verilerine göre Gıda ve Alkolsüz İçeceklerde değişim, 2023 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %3,95, bir önceki yılın Aralık ayına göre %23,54, bir önceki yılın aynı ayına göre %53,92 ve on iki aylık ortalamalara göre %80,66 olarak gerçekleşti. TÜİK'e göre Nisan 2023'te tarım üreticilerinin fiyatları bir önceki yılın aynı ayına göre %72,19 ve on iki aylık ortalamalara göre %113,77 olarak gerçekleşti” dedi.

TÜRKİYE’DE GIDA FİYATLARININ ARTMASININ NEDENİ…
Gıda enflasyonunda üretim maliyetlerinin yükselmesinin ana neden olduğunu vurgulayan Toprak, “Türkiye'de gıda enflasyonun 2003-2020 döneminde nasıl "kronik" hale geldiğini inceleyen ve Cambridge Üniversitesi tarafından yayımlanan bir araştırma, kur krizine katkıda bulunan ekonomik belirsizliğin çiftçiler için başta mazot ve gübre olmak üzere üretim maliyetlerini yükseltmesinin gıda enflasyonunda önemli bir etkiye sahip olduğunu doğruluyor. Zamların salt üretici fiyatlarından kaynaklanmıyor olabileceği de belirtiliyor. Türkiye'de tarımsal ürünlerde arzın talebi karşılayamaması da ayrı bir tartışma bir konusu. Türkiye'de tahıl, baklagil, sebze, patates, soğan, pirinç ve şeker gibi temel gıdaların üretimi iç talebi karşılamaya devam etse de sorunun "buğday, mısır ve ayçiçeği gibi yağlı tohumlarda ithalat ile aşıldığını" ve genel anlamda arzın artmaya devam ettiği biliniyor” ifadelerini kullandı.

KAMUCU TARIM POLİTİKALARI YÜRÜRLÜĞE KONMALI
İklim krizinin gıda güvenliği üzerinde etkisi olduğunu kaydeden Toprak,”FAO ve TÜİK’in açıkladığı gıda fiyat endeksleri arasındaki fark Türkiye’nin “yeni ekonomik modele” geçtiği Kasım 2022’den itibaren giderek büyüyen bir makasa dönüştü. TÜİK verileri yeni ekonomik modelden sonra Türkiye’de gıda fiyatlarının nasıl hızla artmaya devam ettiğini ortaya koyuyor. İklim değişikliği yakın, orta ve uzun vadede tarım sektörünü ve gıda güvenliğini tehdit eden en büyük risk olarak nitelendirilmeli. Kuraklık, çok fazla yağış, savaş ve enerjinin verimlilik ve maliyetlere etkisi göz ardı edilmemeli. Yeraltı suları azalırken tarlaya su pompalamak için daha fazla enerji harcanır. Uzun vadede iklim değişikliğinin etkisiyle daha uzun ve daha sert kuraklıklara hazırlık yapmak lazım ve şunu idrak etmek gerekir ki, istediğiniz kadar alım gücünüz olsun, dış piyasada buğday yoksa alım yapamayabilirsiniz. Aynı şey su için de geçerli. Pandemi ve Rusya- Ukrayna Savaşı bunu bize öğretmiş olmalı. Bu sebeple de gıda egemenliğine dayalı kamucu tarım politikaları acilen planlanmalı ve yürürlüğe konmalı” dedi