Bilinen en değişmezlik kuralları, Anayasamızın ilk dört maddesindeki içindir. Bunlar da şöyle ;
*Madde 1- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
*Madde 2- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.
*Madde 3- Türkiye Devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.
Bayrağı, şekli kanunda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı “İstiklal Marşı”dır. Başkenti Ankara’dır.
*Madde 4- Anayasanın 1 inci maddesinde ki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.
Zaman zaman bu ilk dört madde kimilerinin değişim isteğiyle tartışılır tartışılır... sonra da unutulur!
***
Bu talepler daha çok sınırlı çevrelerden gelir. Dünyanın bir çok ülkesinde, anayasaların değişmez, değiştirilmesi teklif dahi edilmez anayasal teminatları vardır da, görmezden gelinir…
Arkadaşımız Mehmet Türkbay’ın arşivindeki, Başkent Üniversitesi Kültür Yayını “Bütün Dünya” 2000’in, 2010/12 sayısındaki Gürbüz Evren’in köşe yazısından ve diğer bazı kaynaklardan yararlandığımız üzere, bir kaç örnek olarak da şunlar sayılabilir ;
*Federal Almanya Anayasasının ; insanın onur ve haysiyetinin korunmasını düzenleyen 1.maddesi ile, demokratik ve sosyal bir federal devlet olmasıyla birlikte, egemenliğin tümünün halka ait olduğunu düzenleyen 20. maddesinin değiştirilmesi, 79. madde ile yasaklanmıştır!
*İtalyan Cumhuriyeti Anayasasının 12 madde halinde sayılı temel ilkeleri vardır. Bunlardan 1.maddesi aynen : “İtalya çalışma üzerine kurulu bir demokratik Cumhuriyettir. Egemenlik halka aittir ve halk bu egemenliği anayasanın şekilleri ve sınırları içinde kullanır” diyor...
Ve, koruyucu 139. maddesi de aynen :“ Cumhuriyetin şekli anayasa değişikliğine konu edilemez.” diyerek yasak getiriyor…
*Yunanistan Anayasasının 1. maddesi Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğunu belirtmekte, 2.maddesinde de bu Cumhuriyetin niteliklerini saymaktadır. 3. Maddede ise, ortodoksluk olarak belirtilen Yunanistan’ın din başının, Konstantinopoliste olduğu belirtilir…(ki, gerekli olmayarak!)
Bu 3 maddenin koruyucusu 4. Madde olup, bu maddede ‘değiştirilemez, değiştirilmesi teklif edilemez’ diyerek güvence sağlamaktadır.
*Norveç Anayasasının 121. maddesiyle ; Anayasada yapılacak bir değişiklik, bu anayasada yer alan ilkelere “aykırı” olamaz veya anayasanın ruhunu değiştiremez!
*Çek Cumhuriyeti Anayasasının temel hükümleri 14 madde halinde sayılmıştır. Bunlar arasındaki 9 / 2.maddesinde : “demokratik hukuk devletinin temel niteliklerini değiştirmeye yönelik hiç bir değişiklik kabul edilemez” denilerek sert bir kısıtlama getirilmiştir…
*Rusya Federasyonu Anayasında ; anayasal düzenin esasları ilk 16 maddelik bir bölümde düzenlenmiştir. 16.maddesi ile de, anayasanın bu bölümü, anayasada belirlendiğinden farklı bir şekilde değiştirilemez denilerek koruma altına alınmıştır…
*4 Ekim 1958 Fransa Anayasasının 89/4-5. maddesi uyarınca : Ülkenin bütünlüğüne zarar verecek hiç bir değişiklik usulüne girişilemez ve böyle bir usül sürdürülemez. Hükumetin Cumhuriyet niteliği, değişiklik konusu yapılamaz!
***
Batılı ülkekilerin anayasalarında değişmez maddeler yoktur, bunlar çağ dışıdır diyen kimi iddia sahiplerine, bu örnekler belki bir şey anlatır diye bir hatırlatma yapalım istedik!
Değişmezlik hükümleri “vesayettir” diyenlere de bir sormak lazım : Örneklenen bu ülkelerin hangisi bugün bir vesayetin altındadır?
Belirtmek gereki ki ; içinde 12 kere Türk ve Türkiye kavramlarının geçtiği, ‘başlangıç’ kısmı da, Anayasanın 176/1.maddesine göre, anayasa metnine dahildir!
İyi Pazarlar…
