Ozan EKİZ / EGEDESONSÖZ – Fast food zincir gıdalarının en büyük isimlerinden biri olan KFC ve Pizza Hut Türkiye’den çekildi. ABD merkezli Yum Brands firması ile Türkiye’ye giren KFC, 4 yıl önce franchise haklarını İş Holding’in çatısı altında bulunan İş Gıda’ya devretti.
Süreç içerisinde ABD merkezli ana firma olan Yum Brands, Türkiye’deki 283 KFC ve 254 Pizza Hut şubelerinin standartlar altında olduğunu duyurarak Türkiye’den çekildiklerini duyurmuşlardı. Türkiye’de franchise işletmesini sürdüren İş Gıda ise sözleşme feshinin ana gerekçesinin bu olmadığını belirterek Yum Brands’i açıklamasını yalanlamıştı.
İŞÇİLERDEN ÜLKE GENELİNDE EYLEM KARARI
KFC ve Pizza Hut’ın Türkiye’den çekilmesinin ardından ise İş Gıda konkordato ilan etti. İş Holding’in firması olan İş Gıda altında KFC, Pizza Hut Türkiye franchisleri ile Peyman şirketi yer alıyor. Konkordato ilanının ardından KFC şubelerinde çalışan 7 bine yakın işçinin ise işlerine son verildi. İşten çıkarılmayan ancak tazminat ve Ocak ayı maaşlarını alamayan işçiler, Türkiye genelinde eyleme başladılar.
Kendilerine “İş Gıda Mağdurları” adını veren grubun İzmir temsilcisi Doğan Oral, Egedesonsöz’e süreçle ilgili açıklamalarda bulundu.
‘İŞÇİLERE ÇIKIŞI DA VERİLMİYOR, ÜCRETLERİ DE ÖDENMİYOR… ARAFTA KALDIK’
Oral açıklamasında “Şirket konkordato ilan etti. Bu sebeple haklarımızı alamıyoruz. Ocak ayı maaşlarımız yatmadı. Tazminatlarımız yatırılmıyor, çıkışımız verilmiyor, ücretlerimiz ödenmiyor. İşten çıkarılamadığımız için işsizlik maaşı gibi hak taleplerinde bulunamıyoruz. Başka bir yerde de işe giremiyoruz. Şu anda çalışanlar olarak arafta kaldık. Biz 7 bin kişiydik, 1000 kişi iki ay deneme süresini doldurmadığı için çıkışları yapıldı ancak onlar da paralarını alamadılar. Bu şirketin çalışanlarıyız ve hiçbir şekilde hak talep edemiyoruz. Çalışanlar olarak arafta kaldık” dedi.
‘SÖZLEŞME FESHİ DANIŞIKLI DÖVÜŞ, YUM BRANDS YETKİLİLERİ DENETİME GELDİ, YÜZDE 80 ORANINDA BİR BAŞARI VARDI’
Yum Brands’in ‘standart düşük’ iddialarına işin mutfağından cevap veren Oral, “Yum Brands merkez Amerikan firması. Burada isim hakkını verdiği yani master franchise verdiği şirket İş Gıda idi. Yum Brands İş Gıda ile olan sözleşmesini Türkiye’de standartlar karşılanmıyor diye feshetti. Bu da gerçeği yansıtmıyor. Uzun zamandır şubelerde bir tedarik sorunu vardı, bu doğru. Yum Brands’ten yetkililer buradaydı, iki ay boyunca Türkiye’de operasyonu denetlediler. Şubelere bağımsız denetçiler tarafından gıda güvenliği testleri de yapılıyordu ve herhangi bir sorun yaşanmıyordu. Şubelerde yüzde 80 oranında bir başarı oranı vardı, bu ciddi bir rakam. Yum Brands’in bahanesi bu oldu sözleşmeyi feshetmesinde. Bu danışıklı dövüş aslında” diye konuştu.
‘İŞ GIDA’NIN DAHA SONRAKİ AÇIKLAMASI BİZİ OYALAMAK İÇİNDİ’
Yum Brands’in açıklamasının ardından karşı açıklama yayımlayan İş Gıda ise, standartlara uygunluk konusunda bir sorun olmadığını ve Yum Brands’in bu kararı finansal kaygılar ile aceleyle aldığını belirtti. Oral “İş Gıda da ‘biz şartları karşılıyorduk, maddi zorlukları bahane ederek sözleşmeyi feshetti. Bu sözleşme feshini kabul etmiyoruz’ diye bir açıklama yayınlamıştı. Açıkça bakarsanız tüm bu süreç bizleri oyalamak için yapılan şeylerdi. 15 Ocak’ta patronla bir toplantı gerçekleştirdik 700 restoran müdürü olarak. Bu toplantıda sorunların düzeleceğini ve kimsenin hakkını yemeyeceğini söyledi. Aslında bu konkordato sürecine zemin hazırlıyormuş bizi oyalamak için” ifadelerini kullandı.
İŞ GIDA ALTINDAKİ BİR BAŞKA FİRMAYI EŞİNE DEVRETTİ
İş Gıda altında olan bir başka firma Krispy Kreme, 23 Ocak tarihinde yayınlanan Ticaret Sicil Gazetesi’ne göre; İş Holding’in patronu olan İlkem Şahin’den eşi Elif Gökçe Şahin’e devredildi. İş Gıda’nın internet sitesinde ise Krispy Kreme’e dair ibareler kaldırıldı ancak Google geçmişinde ibareler durmaya devam ediyor.
‘PARALARI KRİSPY KREME FİRMASINA AKTARDI’
Krispy Kreme’in devir sürecine dair konuşan Oral, “Krispy Kreme firmamız var. Bu firma konkordato tarihinden kısa bir süre önce İlkem Şahin’in eşine devrediliyor. Krispy Kreme’in eşine devredildiği Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanıyor. Paraları oraya aktarıyor ve şirket faaliyetlere devam ediyor” dedi.
‘AVUKATLARI BUNU BİLMİYOR OLAMAZ, PEYMAN’IN KONKORDATOSU TAMAMEN SENARYO’
İş Gıda’nın altında bulunan diğer bir şirket ise Peyman. 2022 yılında İş Holding’in bünyesine giren Peyman, borçlarını gerekçe göstererek, konkordato talebinde bulundu. İş Gıda’nın kalan son şirketinin de bu şekilde konkordato talep etmesine dair yorumlarını aktaran Oral, “Peyman’ın konkordatosu aslında bir senaryo. Burası İş Holding. İlkem Şahin bir iş adamı ve ardında bir avukat ordusu var. Avukat ordusu olan bir adam konkordatonun bulunduğu şehirde yapılmayacağını bilmeyecek kadar aciz olamaz. Peyman’ın konkordatosu bilerek kabul ettirilmedi. Eskişehir’den özellikle başvuru yapılmadı, İstanbul’dan yapılsın ve reddedilsin diyeydi aslında. Peyman da faaliyetlerine devam ediyor. Peyman’ın konkordatosu tamamen senaryo aslında” dedi.
‘İLKEM BEY’İN ASIL İŞİ FİLM YAPIMCILIĞI, BİZE DE GÜZEL BİR FİLM ÇEKTİ'
İş Gıda’nın altındaki firmaların konkordato ilan sürecini ‘senaryo’ olarak yorumlayan Oral, “Basit bir işletme düşünün. Zarar ediyorsunuz, borçlanıyorsunuz. Farklı bir firma alıp fabrikalar açıp şaşalı açılış törenleri düzenliyorsunuz. 50-60 tane şube açıyorsunuz. Böyle bir durum ne kadar mantıklı? Bakınca güzel bir senaryo. İlkem Bey aslında film yapımcısı. Asıl işi film yapımcılığı, burada da güzel bir film çekti aslında bize. Almanya’da jant fabrikası olayımız var. Buradaki paraları Almanya’daki jant fabrikasına aktarıp orada yine iflas gösterdi. Orada fabrika batırmış gibi yaptı. Paraları kaçırdı açıkçası. Bunların hepsini kılıfına uydurdu” dedi.
‘ALMANYA ÇEKİLME SÜRECİ GİZLİ BİR ŞEKİLDE YÜRÜTÜLDÜ’
KFC’nin Almanya faaliyetlerini de yürüten İş Gıda’nın bir süre önce Almanya’daki faaliyetlerini de Yum Brands’e devrettiğini anlatan Oral, “İş Gıda Almanya’daki faaliyetlerini Aralık ayında Yum Brands’e devretti belli bir para karşılığında. O da gizli bir anlaşma oldu bize haber vermediler. İş Gıda’nın sadece Türkiye’de operasyonu vardı. Krispy Kreme operasyonu da gerçekleşti. Eşinin faaliyetleri ile devam ediyor ama Pizza Hut ve KFC de son oldu. Peyman da devam ediyor ancak Peyman da muhtemelen eylemlerin ardından konkordato ilan edip faaliyetlerine son verecektir” ifadelerini kullandı.
‘İKİNCİ TOSUNCUK VAKASINI YAŞADIK’
Süreç içerisinde yetkililer ile görüşemediklerini belirten Oral, şirketler arası aktarım olduğunu ve bu yüzden kendilerinin ‘batık’ bir şirket çalışanı olduklarını iddia ederek, “Şirket yetkilileriyle hiçbir şekilde iletişimimiz yok, hiçbir açıklama yapılmıyor. Konkordato komisyonunun bir otomatik maili var, sadece onu yönlendiriyor. O da maaşlarımızı alamayacağımızı belirten bir yönlendirme. İŞKUR’dan Ocak ayının ödemesini alacakmışız. Ancak şu an konkordato geçici mühlet olduğu için Nisan ayında şirket bir başvuru yapabilecek. Nisan ayından sonra Ocak ayının maaşını alabileceğiz. Tazminatlarla ilgili hiçbir bilgi yok. Şirket şu an batık durumda, hiçbir gelir kaynağı yok. Şubeler aktif değil. Şirket batık durumda olduğu için herhangi bir tazminat ya da maaş ödemesi mümkün değil. Bu Krispy Kreme aktardığı ve yurtdışına kaçırdığı paralarla bunları karşılayabilir sadece. Kaba tabir olacak biraz ama ‘ikinci tosuncuk’ vakası” dedi.
‘BİZ BİR AİLEYİZ DEDİLER, YÖNETİCİ OLARAK SEVKİYAT TAŞIMAKTAN BELİMDE FITIK ÇIKTI’
İş çalışma koşulları ile ilgili konuşan Oral, “Çalışma koşullarımız son bir buçuk seneye kadar gayet iyi durumdaydı. Sözleşmeyi lojistik konusunda feshettiler. İş Gıda lojistik konusunda anlaşamayıp feshetti sözleşmeyi. O fesihten sonra tedarikle ilgili kriz yaşanmaya başlandı. Bu tedarik krizinde geceleri sabahlara kadar biz sevkiyatlar taşıdık. Şubelere ürün dağıttık, o zamana kadar şartlarımız çok iyiydi gerçekten. Restoran yöneticiliğini bırakıp beden işçisi olarak sürekli sevkiyat taşımaya başladık. 29 yaşındayım, şu anda belimde ve boynumda fıtık var. Saat sabah 9’da vardiyaya başlıyorduk, gece saat 4’lere sevkiyat taşıdığımız günler oluyordu. Sabaha aynı şekilde mesaiye başlıyorduk. Bizim buradaki amacımız çalıştığımız firmanın bir yerlere gelmesiydi. Biz hep ‘bir aileyiz’ diyerek kandırıldık. Ne yazık ki aile değilmişiz onu öğrendik ama biraz geç öğrendik” dedi.
‘HAYATINI BURAYA ADAYANLAR VAR, HİÇBİR ŞEKİLDE HAK TALEP EDEMİYORLAR’
Çalışanların geldikleri süreç içerisinde yaşadıklarını anlatan Oral, “Şirkette 20-25 senesini deviren arkadaşlarımız var. Hayatlarını bu şirkete adadılar. Hiçbir şekilde hak talep edemiyorlar. Hayatı boyunca hiç CV hazırlamamış insanlarla çalışıyorum ben burada. Şu an 44 yaşında olup 26 sene burada çalışmış arkadaşımız CV hazırlamak zorunda kaldı. Şu anda işten çıkamadığımız için yeni bir işe de giremiyoruz. Sözleşmemizdeki maddeye göre; herhangi bir gıda firmasında çalışırsa işveren sözleşmeyi haklı sebeple feshedebilir maddesi var. Sözleşmemiz feshedilmesin diye iş de bulamıyoruz. Resmen bizleri kaçak ve sigortasız bir şekilde çalışmaya zorluyorlar” diye konuştu.
‘YUM BRANDS’İN SESSİZ KALMASI CANIMIZI SIKIYOR’
Son olarak ABD merkezli firmaya çağrıda bulunan Oral, şunları söyledi:
Yum Brands bu duruma sessiz kalıyor. Bizim canımızı yakan şeylerden biri de o. Birçok arkadaşımız bu işyerine İş Gıda ile gelmediler. Birçok arkadaşımız işine Yum Brands ile başladı. Şu an muhattap olarak karşısında İş Gıda var. 10-15 senesini Yum Brands’e verdiler. Yum Brands tazminatları ile birlikte İş Gıda’ya devrettiler, şu an hiçbir arkadaşımız hak talep edemiyor. 4 senedir İş Gıda Türkiye’deki faaliyetleri yürütüyor.
