Bayılıyorum Sokrates'in üslubuna...

O sorgulayan tavrına.

Ha! 

Elbette şunun farkındayım:

O üslup gerçekte ona mı yoksa Platon'a mı aittir, elbette tam olarak bilinemiyor.

Çünkü Sokrates; M.Ö. 5. Yüzyılın bu dahi ama geveze adamı…

Tembel mi tembel olduğu için; hiç bir kitabını kaleme almamış. Öğrencilerinden Platon kaleme almış diyaloglarını da ondan haberimiz var, ondan, yaşamından ve düşüncelerinden.

Konu "Kriton"

Platon'un ünlü eserlerinden biri.

Ve hemen her eserinde olduğu gibi; diyalogrlarla kaleme aldığı bu yapıtında, Sokrates'i dostu - Kriton'la konuşturmuş.

Konu ne?

Bilirsiniz; dönemin güçlüleri Sokrates'i Tanrılara karşı gelmekten ve gençleri kışkırtmaktan apar topar yargılamışlar ve ölüme mahkum etmişler.

İşte onun öğrencilerinden, dostlarından biri olan Kriton, Sokrates'in ölümünden bir gün önce onu ziyarete geliyor ve ölümü beklemektense, zaman varken kaçmasını öneriyor. Hatta gerekirse kendisine yardım sözü veriyor.

Ancak gel de Sokrat'ı bu düşünceye inandır.

Vay efendim vay!

Sen misin bunu öneren?

Sokrates zehir gibi zekasıyla alıyor Kriton'u karşısına, sorular sorarak, cin gibi altından girip üstünden çıkarak; öyle bir noktaya getiriyor ki; varılan şey çok açık:

“Olmaz! Yasalar devletin ruhudur. O zamana dek hep yasalara uymanın bir erdem olduğunu savunduk. Devlet güçlü olacaksa yasalarla güçlü olacak. Yasalar bizim için olumlu iken kabul edeceğiz de olumsuz olunca mı ret edeceğiz? Hayır, bu olmaz. Yasalar kötü de olsa erdemli bir yurttaş olarak o, yani Sokrates bunları kabul etmelidir. Kabul etmezse ne olur?"

Vicdanının sesi harekete geçer ve devleti yönetenler çıkıp karşısına şunları derler:

“Sokrates! Yakıştı mı sana kaçıp gitmek ve böylece yasalara karşı gelmek? Sen ölümden kaçtın ama, devletin yasaları zaafiyete uğradı, devlet darbe aldı. Oysa yasalara uymanın erdem olduğunu anlatıp duruyordun. Ne oldu şimdi? İş gelip senin çıkarlarınla çelişince, yasalara karşı mı oldun? Hem kaçıp gittiğin yerde bu kaçışını nasıl anlatacaksın? Bir zamanlar hep savunduğum yasalara karşı çıktığım için kaçtım mı diyeceksin? Ve o gittiğin yerde insanlar sana ne gözle bakacaklar? Yani senin için ölüm korkusu, yasalardan daha güçlü çıktı ve kaçtın öyle mi?”

İşte bunları düşünüp tartışır Sokrates ve en sonunda Kriton da kendisine katılarak, yanıldığını kabul eder.

Geldiği nokta şudur:

“Devlet için gerekli olduğuna inandığım yasalardan kaçmam, beni alçaltır... Erdemsiz yapar… O nedenle kaçamam... Kaçarak güçsüzlüğü ve iradesizliği seçemem!”

Vay!

Şimdi düşünelim:

Bu satırları şu an devletimizi yönetenler ve yurttaşlar hepimiz okusak; bunun altındaki derin anlamı kavrayabilsek; Türkiye nasıl bir ülke olurdu acaba?

Ne dersiniz?