'Cirriculum Vitae', 'the course of life', 'özgeçmiş'… Bugüne kadar kendiniz için çizmiş olduğunuz hayat rotasını, sizi siz yapan tüm özelliklerinizi ve yetkinliklerinizi karşınızdaki kişiye aktarmanızı sağlayan belge…

Özgeçmiş; potansiyel bir işverenin sizin hakkınızda bilgi edinmesini sağlayan ilk kaynak olması sebebiyle oldukça önemlidir. Ben özgeçmişlere 'mesleki kimlik' olarak bakıyorum, akademik ve kariyer geçmişinizin, kişisel ve mesleki özelliklerinizin, hayattan zevk aldığınız noktaların, yetenek, yeterlilik ve becerilerinizin, bunları kanıtlayan sertifika ile belgelerinizin ve onaylayan referanslarınızın bir araya geldiği kurumsal bir kimlik. Özgeçmiş hazırlamanın birçok yöntemi var, özellikle çağımızda özgeçmişler birkaç sayfalık bir doküman olmanın da ötesine geçebiliyorlar ve hayal gücünün sınırsızlığına açıklar. Örneğin bir reklam ajansına başvuru yapacaksanız A4 kağıtlarının dışına taşıp farklı bir tasarımla başvuru yapmanız fark yaratabilir. Ancak formal ve klasik tarzda hazırlanmış bir özgeçmişte çok etkileyici ve farklı olabilir. Birçok sektör/iş kolu, klasik tarzda özgeçmişleri tercih/kabul ediyor bu nedenle, bu yazıda klasik özgeçmişleri odağımıza alacağız.
Ben her zaman, kariyer planlaması aşamasında beraber çalıştığım öğrencilere, özgeçmiş yazmak konusunu bir proje gibi ele almalarını öğütlüyorum. Aslında mezun olduğunuz okullar ile başlayıp edindiğiniz iş tecrübeleri ve birkaç sertifika bilgisi ile tamamlanacak kadar basit bir doküman değil asla. Öğrenmeye başladığınız o ilk andan başlayan sizi siz yapan tüm deneyim, bilgi ve değerlerin süzgecinden geçip hazırlanması gereken bir proje. Bunun anahtarı da geçen hafta ki yazımın anahtar sorularından birine tam ve doğru cevap verebilmek; 'ben kimim?'. Nasıl ki bir projeyi aceleye getirmeden, planlayarak sürdürmeniz ve tamamlamanız gerekiyorsa, özgeçmiş yazımında da kağıda dökeceğiniz her bilgiyi çok dikkatli süzmeli ve aktarmalısınız.
Üstesinden gelinmesi gereken en büyük zorluk, bence, burada ortaya çıkıyor; sizi siz yapan her şeyi, mümkün olan en yalın ve kısa şekilde kağıda aktarabilmek. İşte özgeçmiş hazırlamanın bir proje gibi ele alınması bu nedenle doğru olacaktır. Tutarlı, kısa, anlaşılır, dikkat çekici… peki ama nasıl? Etkili bir özgeçmişin temel teknik özelliklerinin neler olması gerektiğine kısaca değineceğim, zaten basit bir internet taraması ile de bu teknik detaylara ulaşmak oldukça kolay ama asıl üzerinde durmak istediğim ve önemsediğim şey, özgeçmişinizi nasıl yaşattığınız ve kağıt üzerinde nasıl fark yaratabileceğiniz...
Özgeçmiş sizinle yaşayan bir doküman olmalı, sadece iş başvuruları öncesinde hatırlayıp birkaç dakikada birkaç güncelleme yaptığınız bir doküman olursa sizi başarıya taşıması oldukça zor olur. Bu nedenle özgeçmişi yaşatmak demek onu unutmadan, hayatınıza değer katacak her adımınızı oraya aktarmak demek. Bu arada uzun süre özgeçmişinizi güncelleme ihtiyacı hissetmiyorsanız da, durup kariyeriniz ile ilgili bir analiz yapmanız gerektiğini söylemeden geçemeyeceğim.
Bir pozisyona başvurduğunuzda diğer adayların önüne geçebilmenizi, aradan sıyrılmanızı sağlayacak birkaç önemli nokta var: 1: sizin için, yetkinlikleriniz için doğru bir pozisyona başvuruyor olmak, 2: başvurunuzu yaparken kısa bir çalışma yapmak, özgeçmişinizi başvurduğunuz pozisyonun ihtiyaçlarına yönelik olarak düzenlemek ve işaret edilen yetkinliklerinizi öne çıkarmak. Kısacası her başvuruya yepyeni bir süreç olarak bakmalısınız. Bu yaptığınız çalışmanın çıktısı da etkili bir özgeçmiş ve iyi yazılmış bir ön yazı olmalı.

Şimdi gelin kısaca özgeçmişlerin teknik detaylarına değinelim;
· Akademik çalışmaların detaylarını içeren, akademik bir özgeçmiş yazmıyorsanız bir özgeçmişin uzunluğunun 2 A4 kağıdını geçmemesini öneririm. Çok kısa bir özgeçmiş, vurgu yapmak isteyeceğiniz noktaları öne çıkarmaktan uzak olurken, çok uzun bir özgeçmiş o vurgu noktalarının arada kaybolmasına neden olacaktır.
· Eğer özgeçmişinizi çıktı olarak paylaşacaksanız önlü arkalı yazdırmak yerine kağıdın tek yüzünü kullanmalısınız. Kağıtları zımba ile birbirine tutturmak yerine şeffaf bir dosya içerisinde, her sayfada adınız ve soyadınız olacak şekilde ve sayfa numaraları kullanarak hazırlamalısınız.
· Eğer özgeçmişinizi e-posta yolu ile paylaşacaksanız mutlaka sık kullanılan ve her bilgisayarın tanıyacağı bir font kullanın. Genelde kabul gören Times New Roman ve Ariel fontları ve 12 puntodur.
· Kelimelerin altını çizmekten mümkün olduğunca uzak durun.
· Lütfen dilbilgisi ve yazım kurallarına dikkat! Özgeçmişlerde 'konuşma dili' kullanmak, dil bilgisi ve yazım hataları yapmak, özgeçmişinizin beklenen etkiyi yapmasını engelleyecektir.
· Fotoğraflar… Özgeçmişiniz kariyeriniz için önemli bir belge, dolayısıyla vesikalık bir fotoğraf kullanmalısınız. Kullanacağınız fotoğraf güncel ve renkli olmalı.
· Çok uzun cümleler yerine ara başlıklar ve paragraflar kullanmalısınız. Bu inceleyen kişinin odaklanmasını rahatlatacaktır.
· Özgeçmişinizin giriş bölümünde yer alan iletişim detaylarınızın güncel olmasına özen gösterin. Eğer ulaşılamama riskine karşı alternatif bir telefon numarası ekliyorsanız, başvurularınızda bu numarayı kullandığınızı ve kişinin aranma olasılığı olduğunu telefon numarasının sahibi ile mutlaka paylaşın.
· Akademik geçmişinizi ve iş tecrübelerinizi yazarken ters kronolojik sıra izlemeli, yani en güncel olandan başlayarak geriye doğru yazmalısınız.
· Üniversite ve ya lise mezunu iseniz okul detaylarınızı yazarken ilk ve ortaokul bilgilerinizi vermenize gerek yok.
· Öğrenciler genelde staj bilgilerini özgeçmişe yazmaya değer görmüyorlar, oysa stajlar, iş hayatına hazırlandığınız önemli tecrübeler, mutlaka özgeçmişinizde onlara yer açın.
· İş ve staj tecrübelerini yazarken, yaptığınız işleri ve sorumluluklarınızı kısaca özetlemek daha önce hangi konularda tecrübe kazandığınızı gösterecektir. Başarı hikayesi olarak gördüğünüz konuları da mutlaka özgeçmişinize ekleyin.
· Katıldığınız eğitimleri, sınavları, aldığınız sertifikaları da mutlaka özgeçmişinizde konumlandırın. Eğer sayıları çok fazla ise başvurduğunuz pozisyonda öne çıkmanıza katkısı olacağını düşündüğünüz bilgileri verip, diğerleri için arzu edildiğinde daha detaylı bilgi verilebileceğinize dair bir not düşebilirsiniz.
· Kendinizi gerçekten yetkin hissetmediğiniz, cevap veremeyeceğiniz konulardan özgeçmişinizde bahsetmeyin. Unutmayın, özgeçmişinize yazdığınız her bilginin doğruluğundan sorumlusunuz ve oradaki her bilgi bir soru olarak karşınıza çıkabilir.
· Seçilen referans kişiler de son derece önemli. Bu kişilerin sizin kariyeriniz ve / veya çalışma disiplininiz ile ilgili fikir verebilecek kişiler olması gerekir. Yanında staj yaptığınız departman şefini, üniversitede ders aldığınız ve sizin hakkınızda kişisel yorumlar yapabilecek bir akademisyeni, bir proje üzerinde beraber çalıştığınız bir asistan ya da grup arkadaşınızı, daha önceki iş yerinizden bir kontağı ya da sosyal bir kulüpte beraber çalıştığınız bir takım arkadaşını referans olarak verebilirsiniz. Bu kişilerin unvanlarını, çalıştıkları veya üyesi oldukları kurumların isimlerini, sizinle olan referans ilişkilerini ve telefon numaralarını belirtmelisiniz. Bu kişilerden onları referans olarak kullanmak için izin istemeyi ve aranabileceklerini haber vermeyi unutmayın!
· Kendiniz hakkında genel bilgiler vermeniz de bekleniyor. Askerlik durumu, ehliyet, medeni durum gibi bilgileri de eklemelisiniz.
· Benim bir özgeçmişte en çok değer verdiğim alan 'hobiler' ve 'sosyal sorumluluk' adı altında yapılan işler, üyeliklerdir örneğin… EQ'nun değer kazandığı, entelektüel sermayenin öneminin her geçen gün arttığı bir dünyada yaşadığımız gerçeğini göz önüne alırsak; işe alım yapan bir çok kişi için de durum bu diyebiliriz. Bu nedenle bu alana lütfen gereken ilgiyi verin. Ancak burada dikkat edilmesi gereken 'sinemaya gitmek', 'kitap okumak' ifadelerinin ötesine geçebilmek, somut ifadelere yer vermek! Örneğin 'sanat tarihi üzerine kitaplar okumak' gibi.
· Bir diğer önemli bölüm ise 'kariyer hedefiniz' bölümü, çok kısa bir şekilde belki 1 paragraf ve 3-4 cümle ile kariyer hedefinizi özgeçmişinize eklemenizi özellikle tavsiye ederim.
· Yabancı dil konusunda bilgi verirken de çok dikkatli olmak gerekiyor. 'Çok iyi', 'iyi' ifadelerinin yerine, dili nerede öğrendiğiniz ve kaç senedir aktif olarak kullandığınıza dair bilgiler vermek daha sağlam olacaktır. Varsa katıldığınız sınav bilgilerini de ilgili bölüme mutlaka ekleyin.
Şimdi durup bakınca söyleyecek ne çok şey var aslında, her okuduğumda yeni bir madde ekleme ihtiyacı duyuyorum ama artık burada toparlamam gerekiyor… Size biraz daha yol göstermesi açısından hazır formatları inceleyebilir ya da onlar üzerinden bir özgeçmiş hazırlayarak işe başlayabilirsiniz. Bunun için kariyer sitelerinin hazır şablonlarını kullanabilir ya da Europass, EuroCV gibi formatlardan destek alabilirsiniz. Eğer hala desteğe ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız özgeçmiş yazımı ile ilgili profesyonel bir yardım almanızı önerebilirim. Bunun için çalışan profesyonelleri araştırabileceğiniz gibi genel katılıma açık seminerleri de takip edebilir ya da üniversitelerin kariyer merkezlerinden destek rica edebilirsiniz, yardımcı olmaktan keyif alacaklarına eminim.
Unutmayın etkili bir özgeçmiş size mülakatların kapısını açacaktır. Özgeçmişinizin dikkat çekmesini sağlayan çok güçlü bir araç daha var aslında; ön yazı. Özgeçmiş mülakatın anahtarı ise, ön yazı da özgeçmişinizin dikkate alınmasını sağlayan bir araç diyebiliriz. Ancak tahmin edeceğiniz üzere bunu da haftaya konuşacağız.
Bu vesile ile hepinizin bayramını kutluyorum. Keyifli ve huzurlu bir tatil geçirmenizi diliyorum.