Tarihi anıtı kurtaran karar… Bakanlıktan veto!

Metehan UD/EGEDESONSÖZ -  İş insanı Mustafa Narlı’nın İzmir’in Foça ilçesindeki tarihi Pers Anıtı’na 200 metre uzaklıkta açmak istediği taş ocağı ile ilgili sevindiren haber geldi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü projenin ‘ÇED sürecinin’ sonlandırıldığını duyurdu.

İl Müdürlüğü’nden şirkete ve ilgili kamu kurumlarına gönderilen yazıda İzmir  2  Numaralı  Kültür  Varlıklarının  Koruma  Bölge  Kurulu, Foça Belediye Başkanlığı, Foça  Kaymakamlığı ve İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün olumsuz görüşleri yer aldı.

Projenin ÇED sürecinin iptal edildiğinin bilgisinin verildiği yazıda “Bu kapsamda yukarıda anılan cevabi kurum görüşleri doğrultusunda söz konusu "RN: 202200638 ER:  3417781  Ruhsat  Numaralı  II  (B)  Grubu  Doğaltaş  (Tüf)  Ocağı  Projesi"  projesi  ile  ilgili Müdürlüğümüze sunulan Proje Tanıtım Dosyasına ilişkin devam eden ÇED süreci, 29.07.2022 tarih ve 31907 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliğinin 5.Maddesi, 2.bendi, a. fıkrası gereği iptal/iade edilerek sonlandırılmıştır. Bu  durumda  söz  konusu  proje  hakkında  ilgi  yazımız  ile  istenen  kurum  görüşünü  henüz göndermemiş olan kurumların görüş göndermelerine gerek bulunmamaktadır.” ifadeleri yer aldı.

‘ÇIĞLIĞIMIZ DUYULDU’
Kararı önemli bir kazanım olarak değerlendiren Foça Belediyesi CHP’li Meclis üyesi Hakan Barçın “Çok kısa bir sürede Foçalı yurttaşlar, Foça Belediyesi,  sivil toplum kuruluşları 10 gün içinde 5 bin imza toplayarak havasını suyunu toprağına sahip çıktı. Önemli bir kazanım. Çığlımızı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı duydu. ÇED süreci aşamasına bakılmaksızın, değerlendirilmeksizin sonlandırılmış durumda. Bu aşamadan sonra bu alan için verilen işyeri maden ruhsatı iptali davası açarak bölgenin tamamen maden faaliyetine kapatılmasını sağlamak olacaktır.

KURUM GÖRÜŞLERİ

İzmir  2  Numaralı  Kültür  Varlıklarının  Koruma  Bölge  Kurulu: İzmir İli, Foça İlçesi, İsmetpaşa Mahallesinde Mustafa NARLI tarafından yapılması planlanan 202200638 ER:3417781 Ruhsat Numaralı II(B) Grubu Doğaltaş (Tüf) Ocağı Çed Projesi kapsamında 19,97 ha miktarlı Çed alanı kapsamında kalan taşınmazlar Müdürlüğümüzce yerinde incelenmiştir. Yapılan incelemede; görüşümüz talep edilen söz konusu çed sahasının bir bölümünde, yazımız eki harita üzerinde yeri işaretli alanda, 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun 6. Maddesinde sayılan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarından olduğu görülmüş, 2863 sayılı kanunun 7. Maddesi doğrultusunda tespit ve tescile esas çalışmalar İlgi (b) yazımız ile başlatılmıştır.

Foça Belediye Başkanlığı: Ayrıca, Proje Alanının bulunduğu bölgede, Arkeolojik ve Sanat Tarihi açısından büyük önemi bulunan ve bugüne kadar oldukça iyi korunan 2500 yıllık Pers Mezar Anıtının bulunduğu ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'na aykırı olduğu anlaşılmaktadır. Bunlara ek olarak, 3573 sayılı "Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanun, Madde 20: "Zeytincilik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vejetatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez." Hükmü doğrultusunda proje alanının hem zeytin yetiştiricileri açısından hem zeytin bitkisi açısından hem de doğa açısından tehdit oluşturduğu aşikardır. Bu sebeplerle gerçekleştirilmesi planlanan Doğaltaş (Tüf) Ocağı Projesinin kurumumuzca değerlendirildiğinde olumlu olmadığı, faaliyete geçmesinin yukarıda belirtilen nedenlerden sakıncalı olduğu belirlenmişti

Foça  Kaymakamlığı: Foça İlçesi, İsmetpaşa Mahallesi Pers Mezarlığı Mevkiinde açılması planlanan Doğal Taş (Tüf) Ocağında üretimi yapılacak olan malzemelerin nakliyesi için planlanan yolun 35-79 İzmir-Foça Karayoluna kadar olana bölümün dar olduğu, 35-79 İzmir-Foça Karayoluna bağlantı noktasından tonajlı kamyonların yola çıktığı esnada trafik akışını olumsuz etkileyebileceği, kamyonların il yoluna çıkmak için manevra yaptığı esnada trafik kazasına sebebiyet verebileceği, Yenibağarası kavşağını geçtikten sonra 35-79 İl yolunun Hacıveli ve Kazımdirik Mahalleleri içerisinde kalan kısmında, yol üzerinde okulların, Pazar yerinin ve esnaf işletmelerinin yoğun olarak bulunmasından kaynaklı, yol üzerinde karşıdan karşıya geçen insan akışının olması sebebiyle olası bir trafik kazasının ölümle sonuçlanma olasılığının fazla olduğu ve trafik tıkanıklığının meydana gelebileceği, ayrıca doğal taş ocağının açılacağı alanın Foça Komando ve Okul Komutanlığı atış ve tatbikat alanı içerisinde kaldığı ve atış ve tatbikat esnasında sahada çalışan personellerin bu durumdan etkilenebileceğinin değerlendirilmesi…"

İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü: Bununla birlikte yerli ve yabancı turizm faaliyetleri açısından İlimizin en önemli çekim merkezlerinden biri olan Foça İlçesi ve yöresinde bulunan yerleşim alanlarına ulaşımı sağlayan anayol güzergahı üzerinde yer laan projenin gerçekleşmesi durumunda yola cephesi bulunması nedeniyle çevreye kötü görüntü oluşturacağı, ayrıca proje sahasına yaklaşık 250 m mesafede yer alan tarihi ve turistik "Pers Mezar Anıtı" arkeolojik alanına olumsuz etkileri olacağı düşünülmektedir. Müdürlüğümüzce yapılan değerlendirmede söz konusu "Doğaltaş (tüf) Ocağı Projesi"nin mevcut konumu göz önünde bulundurulduğunda işletmeye açılması halinde yöredeki turistik faaliyetlere olumsuz etkileri olacağı değerlendirilmektedir."

PROJE HAKKINDA
Proje tanıtım dosyasına göre, ilçenin İsmetpaşa Mahallesi sınırları içerisinde yer alan 98,63 hektarlık ruhsat alanının 19,97 hektarlık alanında tüf taşı çıkarılması planlanıyordu. Şirket ocaktan yılda 25 bin ton tüf taşı çıkarmayı hedefliyordu.

Proje Alanı İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Haritasına göre “Orman Alanı ve Tarım Arazisi” sınırları içerisinde yer alıyor. Proje ile ilgili en dikkat çeken nokta ise ruhsat sahasının yaklaşık 200 metre uzaklığında bir tüf taşına oyulmuş şekilde inşa edilen Pers Mezar Anıtı yer alması oldu. Milattan önce 4’üncü yüzyılda, Lykia- Lydia geleneğinde inşa edilen yapı Ionia da Persler e ait tek eser olma özelliğini taşıyor. Proje tanıtım dosyasında bu anıt mezarla ilgili bilgi verilmemesi ise dikkat çekmişti.