Şehir Plancıları'ndan cezaevi çağrısı: 'Yaptım oldu' olmaz!

EGEDESONSÖZ - 30 Ekim 2020'de gerçekleşen 6,9 büyüklüğündeki depremde hasar görmesi ve şehrin içinde kalması sebebiyle kaldırılması gündeme gelen Buca Cezaevi için AK Parti ve Buca Belediyesi elbirliği ile çalışmalar başlatmıştı.

Adalet Bakanlığı tarafından boşaltılan Buca Cezaevi'nin planlama süreci ile ilgili olarak AK Partili isimler alanın yeşil alan, ticaret alanı ve belediye hizmeti alanı (kapalı pazar yeri ve belediye hizmet binası) olarak planlandığını belirtmişti. CHP'lilerin AVM fikrine karşı olduklarını duyurmasının ardından ise AK Partili siyasiler ve 'ticaret' alanı olarak belirlenen alana kesinlikle yüksek katlı bir AVM yapılmayacağını söylemişti.

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İzmir İl Müdürlüğü'nde 4 Mart tarihinde gerçekleştirilen ve 17 firmanın katıldığı ihaleyi ise 16 milyon 420 bin TL teklif veren İzmirli firma Nermanoğlu Hafriyat kazanmış ve yıkımlara bir an önce başlanacağını duyurmuştu.

Yıkımına başlanan alanın mevcut planlarda AVM olarak kayıtlı olması ancak bir türlü plan değişikliği yapılamaması sonrası ise Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi yaptığı yazılı bir açıklama ile sürece tepki gösterdi.

TOPLUMSAL HAFIZAMIZ AÇISINDAN SON DERECE ÖNEMLİDİR
Cezaevinin bulunduğu alanın toplum hafıza açısından oldukça önemli olduğunun vurgulandığı metinde tarihsel bağlamdan kopuk söylemlerin bulunduğuna dikkat çekilirken şu ifadelere yer verildi:

"Uzun yıllardır İzmir kamuoyunun gündeminde yer alan Buca Cezaevi bugünlerde yıkılıyor ve yıkım sonrası alanda hangi işlevin devam edeceği hala tartışma konusu. Unutulmamalıdır ki, burası, fikirleri nedeniyle çok sayıda politik mahkumun ve ailelerinin hayatlarında insan hakları açısından kabul edilemez olaylara sahne olmuş bir alan. Son dönemde ise başta yetkili merciler olmak üzere çeşitli medya organlarında farklı yorumlar ve değerlendirmeler yapılmakta. Yapılan değerlendirmelerin büyük bir bölümünde ise konunun alanda yer alması düşünülen AVM, Konut, Pazar Yeri vb. kullanımlar üzerinden tartışıldığı, tarihsel bağlamından kopuk ele alındığı görülmekte. Söz konusu alanda ne yapılacağı konusunda şeffaf bir süreç yürütülmeden alandaki binaların yıkılması "ben yaptım oldu" zihniyetinin ürünüdür. Oysa ki, kamu mülkiyetindeki bahse konu alanda yapılması düşünülen her müdahale, katılımcı bir süreç yürütülerek, alanın tarihsel bağlamı ile olan ilişkisi ve kamu yararı çerçevesinde ele alınması toplumsal hafızamız açısından son derece önemlidir."

BEN YAPTIM OLDU YAKLAŞIMLARI YERİNE…
Metinde ayrıca 'ulaşım alternatifi' vurgularına da yer verilirken dava süreci devam eden 1/5000 ölçekli planlarda hatırlatılarak şu ifadelere yer verildi;

"Buca Cezaevi" kullanımının da olduğu bölgeyi kapsayan İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin 14.01.2011 tarih ve 05.90 sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli Buca Nazım İmar Planı Revizyonunun yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle Şubemiz  tarafından açılan davaya yönelik süreç devam etmektedir. Yaklaşık 11 yıldır sonuçlanmayan süreçte çok sayıda başlık tartışılmış olup, bu başlıklar arasında öne çıkan "Buca Cezaevi"nin bulunduğu alana ilişkin söz konusu planda öngörülen "Tali İş Merkezleri (2.ve 3.Derece Merkezler)" kullanım kararı bilirkişi raporları ve mahkeme kararlarınca bölgede ulaşım talebini arttıracağı gerekçesiyle şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı açısından uygun görülmemiştir. Söz konusu Bilirkişi Raporunda yer alan"1.Derece ana ulaşım arterleri üzerinde bulunduğu görülmektedir.  Dava konusu imar planında Cezaevi alanının kuzeyinde önerilen ve mevcutta doğu-batı aksında devamlılığı olan taşıt yollarını birbirine bağlayan 25 m`lik yol bağlantısı dışında alanda yeni bir ulaşım alternatifi okunamamaktadır. Hal böyleyken mevcutta trafik yoğunluğunun günün her saatinde son derece yüksek olduğu bu alanda yeni bir ulaşım alternatifi oluşturulmadan yaklaşık 37.000 m² toplam inşaat alanına  sahip  en az 3 katlı yeni bir ticaret alanı oluşturmak, alanda zaten yoğun olan ulaşım talebini daha da artıracaktır"  şeklindeki değerlendirmeler dikkate alındığında, cezaevi olarak kullanılan bölgeye ilişkin getirilen kullanım kararının yapı yoğunluğuyla alandaki ulaşım problemlerini daha da arttırıcı nitelikler taşıdığı belirtilmektedir. 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Revizyonuna ilişkin alınmış bilirkişi raporu ve mahkeme kararlarında da ifade edildiği gibi, bölgeye yönelik ulaşım talebini ve nüfus yoğunluğunu artıracak kullanımlar, şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına aykırıdır.

Kente, kentlilere ve doğaya karşı sorumluluğu olan TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi olarak, Buca Cezaevi`nin kaldırılmasıyla ortaya çıkan alana yönelik kullanım kararlarının yapı ve trafik yoğunluğunu artıracak kullanımlar yerine tarihsel geçmişi ile bütünlük içerecek şekilde kamusal bir kullanım kararına dönüştürülmesi konusunda her türlü katkıyı koymaya hazırız. Bu kapsamda, söz konusu alanın toplumsal hafızamızdaki yeri, Buca İlçesindeki mevcut yapı yoğunluğu ve kamusal alan yetersizliği dikkate alındığında, bu alanın nitelikli bir kamusal mekâna dönüştürülebilmesi konusunda sorumluluğu bulunan kurumların sergilediği "ben yaptım oldu"  şeklindeki yaklaşımlar yerine, meslek odaları ve akademi başta olmak üzere ilgili tüm kesimleri dahil edecek katılımcı bir süreç işletilmelidir."