Şehir Plancıları’ndan Büyükşehir'e Kültürpark tepkisi!

Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nin onay verdiği Kültürpark koruma amaçlı imar düzenlemesi ile ilgili yazılı açıklamada bulundu. Açıklamada “İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından açıklanan uzlaşma kararı da, hayata geçirilmek istenen  plan da yanlıştır” denildi.

Yapılan açıklama şöyle:

“Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, şimdiye kadar katılmış olduğu tüm toplantılarda, açık sözlü ve net olmaya çabalamış, açık sözlülüğün taraflar arasındaki saygının en temel gerekliliği olduğunu düşünmüş, herkesten de aynı ciddiyeti beklemiştir. Gerek İzmir gerekse Türkiye için biricik niteliğe sahip olan Kültürpark söz konusu olduğunda, açık konuşmaya, özenli davranmaya ve gerçekleri söylemeye duyduğumuz ihtiyaç daha da belirgindir. 

Ne yazık ki, İzmir Büyükşehir Belediyesi ev sahipliğinde yapılan ve Kültürpark için plan hazırlanmasını hedefleyen toplantılar devam ederken, İzmir Büyükşehir Belediyesi, sadece kendisi adına değil, toplantıların katılımcıları adına da konuyu karara bağlamış, açıklama yapmış ve eyleme geçmiştir. Oysa, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından açıklanan uzlaşma kararı da, hayata geçirilmek istenen  plan da yanlıştır.

Her eylem ve sözün tarihsel bir sorumluluk taşıdığını bildiğimiz, Kültürpark toplantılarına ilişkin değerlendirmelerimizi ayrıntılı olarak paylaşmak istiyoruz.

- Kültürpark toplantıları, İzmir Büyükşehir Belediyesi ev sahipliğinde gerçekleşmiş, gündem maddeleri yine İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından oluşturulmuştur, hatta gündemlerin büyük bir bölümü önceden iletilmemiş, toplantılarda sözlü olarak aktarılmıştır. Toplantılarda, katılımcılardan gündem önerisi alınmamış, gündeme alınan başlıklarda bir uzlaşma olup olmadığı, hangi kararların alındığı ya da hangi başlıkların gündemden düşürüldüğü bir tutanak ile kayıt altına alınmamıştır. Yalnızca 23 Ekim 2020 tarihinde yapılan toplantıya TMMOB’ye bağlı odaların iradesi doğrultusunda odalar taleplerini vurgulayan sunumu yaparak başlamıştır.  Aynı zamanda, toplantıların hangi sayıda olacağı ve ne zaman bitirileceğine dair hiçbir bilgi paylaşılmamıştır.

-Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, toplantıların yöntemine ilişkin tüm aksaklıklara rağmen, bilimsel gerçeklerde ısrarcı olmak, Kültüpark’ın tarihsel, kültürel, sosyal ve ekolojik mirasını hatırlatmak adına toplantılara katılım göstermeye devam etmiştir.  Toplantılarda;

a) Kültürpark alanı için belirlenecek gelecek vizyonunun, Kültürpark’ın kuruluşuna vesile olan idealler ve halk üniversitesi kimliğinden beslenmesi gerektiği, cumhuriyetin kazanımlarından olan Kültürpark’ın biricik niteliğinin yapılaşma baskısı altında değerlendirilemeyeceği,

b) Kültürpark’ın kuruluşundan günümüze önemli bir ekolojik kimlik kazandığı, Kültürpark’ın flora ve faunasının korunması ve geliştirilmesi için ayrıntılı bir çalışma yapılması gerektiği, bu çalışma doğrultusunda alınan kararların mutlak anlamda planlarda gösterilmesi gerektiği, planlara yansıtılamayan ayrıntılara plan notlarında yer verilmesi gerektiği,

c) Belirlenecek vizyon ve çağdaş bir kent parkının ihtiyaçları doğrultusunda analiz çalışmaları yapılması gerektiği,

d) Hazırlanacak planın, bir yönetim planı niteliğine ya da içeriğine sahip olması gerektiği, hiçbir kararın muğlak, belirsiz bırakılmaması gerektiği,

e) Belirlenecek gelecek vizyonu ve yapılan analizler ile sentezler doğrultusunda alanda yer alabilecek ve almaması gereken arazi kullanım türleri ve fonksiyonların kesin olarak belirlenmesi gerektiği, her bir alan için açık ve net ifadeler ile plan notları oluşturulması gerektiği,

f) Alanın tarihi niteliğinin bir parçası olan enternasyonal fuarcılığın sürdürülebileceği ancak enternasyonal fuarın,  bir panayır alanı olmak yerine önemli bilim insanları ve bilimsel çalışmaların aktarıldığı, sunulduğu, sergilendiği ve dünya ölçeğinde avangart ve çağdaş sanat ve kültür etkinliklerinin davet edilip, sunulup, sergilendiği, dünya gündemindeki düşünsel ve toplumsal kavramların davetli düşünürlerin katılımıyla ülkemiz ve kentimizde tartışmaya açıldığı bir ortama dönüştürülebileceği,

g) Geleneksel İzmir Enternasyonal Fuarı’nın Kültürpark’ın doğal yapısına zarar vermeyecek şekilde kurgulanması gerektiği, gereksinim duyduğu açık alan niteliklerinin ve bu niteliklere bağlı belirlenmesi gerektiği, fuar etkinlikleri için geçici yapıların ya da kaldırılması gereken hangarlar haricinde, mevcuttaki yapıların kullanılabileceği, kullanılacak alanların nasıl oluşturulabileceği ya da dönüştürülebileceğinin plan notlarında açıkça belirtilmesi gerektiği,

h) Fuarcılık hizmetlerinin artık kalıcı yapılara gereksinim duymaması, ihtisas fuarlarının da Gaziemir’deki yeni fuar alanına taşınmış olması nedeni ile, yeni kalıcı yapılaşma önerilmemesi, yapılaşma oranının arttırılmaması gerektiği,

i)Koruma amaçlı imar planı öncesi alandaki tescil işlemlerinin tamamlanması gerektiği ve Kültürpark alanında korunacak ya da yıkılacak yapıların kesin olarak ve gerekçeleri ile birlikte belirlenmesi gerektiği,

j)Tarihi niteliği olan peyzaj öğelerinin (heykeller, havuzlar) tescilinin gerçekleştirilerek korunması gerektiği,

k)Kültürel yaşam etkinliklerinin doğal yapıya zarar vermemesi yönünde temel önlemlerin plan sürecinde tarif edilmesi gerektiği talepleri, sözlü veya yazılı olarak iletilmiştir.

-Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, yukarıda belirtilen içeriğe ek olarak, Kültürpark Platformu’nun da toplantılara katılımcı olarak dahil edilmesi önerisinde bulunmuş, bu öneri, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından bir gerekçe gösterilmeksizin ve net bir yanıt verilmeksizin, açık ifadesiyle, geçiştirilmiştir. Son iki toplantıda ise Kültürpark Platformu’na planı anlatma sorumluluğunu üzerinden atarak odaların planı anlatması talep edilmiştir.

-İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından, yapılan öneriler doğrultusunda;

a) Bir vizyon yazılmıştır. Ancak, vizyon, gelecek öngörüsünden çok, geçmişi ve mevcut durumu özetleyen bir metin niteliğinde olmuş, içerik kurgusu, gelecek beklentisi, Kültürpark ideallerinin kent kültüründeki önemi ve yeri gibi şekillenmesi gereken birçok başlık vizyona dahil olamamıştır. Geldiğimiz noktada, bu durumun nedeninin, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, vizyona asli bir önem vermemesi olduğu, yazmış olmak için vizyon yazdığı açıktır.

b) Analiz çalışmaları, uzun dönemlik gözlem süresine ihtiyaç duyulup duyulmadığına bakılmaksızın hızlıca yapılmıştır. Yapılan analiz çalışmaları da, raporları ile bir bütün olarak değerlendirilmemiş, analiz sonuçlarının alansal olarak görselleştirilmesinde, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından tahrifatlar yapılmıştır.

c) Hazırlanan planın yönetim planı olma ya da yönetim planı içerme özelliği göz ardı edilmiştir. Hem planda hem de plan notlarında, net ifadelerden kaçınılmış, içerik bilinçli olarak muğlaklaştırılmıştır. Kültürpark’ta yapılabileceklerin ve yapılamayacakların sınırlarının açık bir şekilde belirlenmesi gerekirken, İzmir Büyükşehir Belediyesi, alana daha rahat müdahale edebilmek, kendisini kısıtlamamak için esneklik adı altında planı plan olmaktan çıkarmış, plan ölü doğmuştur.

d) Kültürpark’ın flora ve fauna varlığının korunması ve geliştirilmesi için alanlar belirlenmesi talebine karşı, planda “Ekolojik Niteliği Hassas Alanlar, Ekolojik Niteliği Korunacak Alanlar, Ekolojik Niteliği Arttırılacak Alanlar” olmak üzere 3 farklı tanım getirilmiştir. Ancak, hazırlanan ekosistem koruma planı paftası ile, üç alanda da imalat olanağı getirilmiş olup yalnızca imalat sürecine ilişkin kısıtlamalar getirilmiştir. Bölgelemenin mantığına aykırı bir şekilde, bölgelerin içerikleri aynılaştırılmıştır.

e) Hangarların kaldırılması, yerine yeni yapı yapılmaması, enternasyonal fuarın alansal ihtiyaçlarının geçici yapılarla çözülmesi talebine, fuar dönemi dışında hangi amaçla kullanılacağı belirtilmemiş bir şekilde 12.000 m² taban oturumuna sahip, toplam inşaat alanı ve kat sayısı belirsiz bir yapılaşma hakkı teklif etmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından, ihtiyaç tarifi olmaksızın inşaat alanı tartışması yapılmak istenmiş, hazırlanan analiz raporlarında da ifade edilen, mevcut hangar yapılarının olumsuz ekolojik etkileri göz ardı edilmiştir.

f) Planlarda, kültür, sanat, spor, dinlence, eğlence, sosyal tesis, Enternasyonal Fuar sergileme alanı fonksiyonlarına, vizyonun bir parçası olarak değil, inşaat alanının bahanesi olarak yer verilmiştir. Korunacak ve tescilli yapıların dışında, yeni yapılar için 0.05 emsal kararı getirilmiştir. Yeni yapılaşma kararının kendisi yanlışken, yapılaşma hevesi ile kağıt üzerinde küçük hesaplar da yapılmıştır. Kağıt üzerinde 0.05 emsal, yaklaşık 21050 m²ye denk geliyor gibi gözükse de, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğindeki emsal tanımından kaynaklı olarak, İzmir Büyükşehir Belediyesi, yaklaşık %30 oranında emsal harici alan elde etmek istemiştir.

g) Korunacak ve yıkılacak yapılar ile tarihi niteliği olan peyzaj öğeleri belirlenmiş ancak tescil başvuruları yapılmadan yalnızca plana işlenmiştir.

- İşleyen sürece ve yapılan açıklamalara bakıldığında; Kültürpark için gerçekleştirilmiş olan toplantıların, toplantıya davet edilenlerin fikir ve beklentilerinden bağımsız bir şekilde, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından kullanılmak istendiği açıktır. İzmir Büyükşehir Belediyesi, toplantıları, bir algı yönetimi çalışmasının, Kültürpark’ın kimliğini bozacak bir koruma amaçlı imar planının meşrulaştırılmasının bir aracı olarak görmüştür.

-Toplantıların, aceleye getirilerek bir anda bitirilmesi, yangından mal kaçırırcasına planın İzmir Büyükşehir Belediye Meclisine sunulması ve meclisten oybirliği ile geçirilmesi, ortada yanlış anlaşılan bir niyet beyanından öte, bilinçli ve açık bir manipülasyon olduğunu göstermektedir.

-İzmir Büyükşehir Belediyesinin ev sahipliği yaptığı toplantıların başından itibaren, konuyu sürekli olarak inşaat alanı hesaplanmasına indirgemiş olması, her bir toplantıya inşaat alanı pazarlığı ile oturmuş olması, Kültürpark’ın talihsizliğidir. Kültürpark toplantıları, ihtiyaç duyulan vizyonun, yönetim planının oluşturulması için değil, ancak ve ancak inşaat alanı hesaplarının örtülmesi için işlevlendirilmek istenmiştir.

-İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan açıklamalar ve eylemler, Kültürpark içerisinde heykeli bulunan ve adına bir sanat merkezi de yer alan deneyimli siyasetçi İsmet İnönü’yü hatırlatmaktadır. İzmir Büyükşehir Belediyesi, planı meşrulaştıracak önerileri dinlemiş, diğer önerileri ise duymazdan gelmiştir. Diplomaside, işgalci güçler karşısında ülkenin bağımsızlığını korumak adına kimi zaman faydalı olabilecek bu yaklaşımın, kamusal çıkarları savunmaktan başka çabası olmayan bizler karşısında uygulanmış olması gerçekten üzücüdür.  İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, Kültürpark’tan miras olarak, cumhuriyet idealleri ve iradesi yerine sadece bu yaklaşımı edinmiş olması, onu da yanlış zamanda ve yanlış kişiler karşısında kullanmış olması, ülke tarihimize bir ironi olarak kaydedilmiştir. 

-Açık ve cesur bir şekilde, bizlerin tüccar, aracı ya da arabulucu olmadığını, demokrasi oyunlarında figüranlık yapmadığımızı hatırlatmak isteriz. Eksiklerimiz olduğunu bilerek ama karşılık beklemeyen tüm özverimiz ile, kentlerimizde toplumsal çıkarları savunmayı görev biliriz. İdeallerimizi ve ilkelerimizi, “Bir senden alalım bir benden verelim” yaklaşımlarına, sus paylarına teslim etmeyiz.  Bu nedenle, Kültürpark’ı korumak ve yaşatmak için katılım gösterdiğimiz toplantıların, uzlaşı ya da mutabakat başlığı altında duyurulmasına vesile olduğumuz için kamuoyundan özür diler, tüm inancımızla, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinden oybirliği ile geçen koruma amaçlı imar planı ile mutabık olmadığımızı ve sürecin takipçisi olacağımızı tüm kamuoyuna duyururuz.