Krizin vurduğu Sevgi Yolu!

Ahmet Can KARATAŞ – Ozan EKİZ / EGEDESONSÖZ –  KPSS, YKS, ALES, DGS gibi ülkede genel olarak hakim olan sınav maratonu arasında öğrenciler, kaynak kitaplarla birlikte ders çalışıyorlar. Bir yandan da sınava gireceklerin sınav hazırlıkları ile ilgili kaynak arayışları sürüyor.

İzmir’de yaşayan ve sınava hazırlananların ilk adresi ise Sevgi Yolu… Ancak Sevgi Yolu esnafı kağıda gelen zamlar sebebiyle oldukça mağdur…

‘GÜNDE 100 KİTAP SATIYORSAK 20’YE DÜŞTÜ’
Eylül Kitapevi’nin işletmecisi 19 yaşındaki Veysel Güçsüz, kitap satışlarında gözle görülür bir düşüş olduğunu belirterek, “Bizim bu Sevgi Yolu’nda 3 tane dükkanımız var ayrıca bir de internet üzerinden satış yapıyoruz. İnternet üzerinden yaptığımız satışlar neredeyse bitik duruma geldi. Pandemi dönemi öncesinde günde 100 kitap satıyorsak şu an 20 kitap a kadar düştü. Sadece bende değil buradaki bütün kitapçı esnafı da aynı durumda” dedi.

‘İNSANLAR KPSS’YE ÇALIŞMAKTAN BIKMIŞ DURUMDA’
KPSS’nin ertelenmesi sonrasında kitap satışlarındaki hareketliliğe değinen Güçsüz, “Bu süreçte az biraz oynama oldu. İnsanlar tekrar çalışmak için kitap aldılar ama insanlar bıkmış vaziyette. İnsanlar KPSS’ye girmekten sınava çalışmaktan bıkmış durumdalar herhalde. Normalde böyle bir durum olduğunda daha fazla hareketlilik olması gerekirdi ama şu anda böyle bir hareketlilik yok. Sınava dair bir umut yok galiba insanlarda, bu umutsuzluk da kitap alınmamasına neden oluyor” diyerek ertelenmenin satışlara etkisini anlattı.

’12-13 YAŞINDA ÇOCUKLAR KİTAP FİYATLARINI DÜŞÜNÜYOR’
Kitap fiyatları konusunda artık küçük çocukların bile düşündüğünü söyleyen Güçsüz, “Artık 12-13 yaşında çocuklar velileriyle birlikte gelip kitaplara baktığında kitap fiyatlarını gördüğünde çok pahalı almayalım gerek yok diyorlar. Aslında 12-13 yaşında çocukların bunu düşünmemesi gerekir, eğitimlerini düşünmeleri gerekir ama ülkenin geldiği bu noktada o çocuk velisinin hesabını düşünmek zorunda kalıyor. En çok satış üniversite sınavına hazırlık kitaplarında oluyor” şeklinde konuştu.

‘VELİLER FİYATLARA MECBUR KALIYOR, KİM İSTER ÇOCUĞUNUN GERİ DÜŞMESİNİ’
Gelen velilerin kitap fiyatlarına olan tavrına değinen Güçsüz, “bundan daha kötüsü senin bu durumu adamın veya kadının suratından anlaman. Mesela 3 tane kitap alıyor, ne kadar, 300-400 lira dediğinde adamın yüzü düşüyor. Ancak mecbur kalıyor almaya çünkü evlat yetiştiriyor. Kim evladının geriye düşmesini ister ki; içi yana yana kendini zorlaya zorlaya almak durumunda kalıyor kitabı” dedi.

‘HAYALİM GÜZEL SANATLARDI AMA KOMİSYONCU OLDUM’
Ailevi geçim zorluklarından ötürü kendisinin de okuyamadığına değinen Güçsüz, “Bakın benim babam da inşaat işçisiydi. Ben okuyamadım, okusam güzel sanatlar okumak isterdim ancak şu an komisyon üstünden kitap satıyorum. O yüzden ben biraz daha iyi anladığımı düşünüyorum velileri” açıklamasını yaptı.

DEĞİŞEN MÜFREDAT VE ELDE KALAN KİTAPLAR…
Sürekli değişen müfredat üzerine elde kalan kitapları ne yaptıklarına değinen Güçsüz, “Bu konuyu hiç sormayın, neler çekiyoruz! Aynı konular üzerinden sürekli müfredat değişiyor. Elimizdeki kitaplar eski müfredat kalıyor. Yani şirketin bir iade alma durumu var tabi ama oda aldığımız fiyata iade edemediğimizden zarara uğruyoruz. Zaten komisyon usulü çalışıyoruz. Bu konu üzerinden de zarar edince iyice can sıkılıyor” diyerek bir serzenişte bulundu.

‘ÖĞRENCİNİN KAFASI NE KADAR KARIŞIRSA BİZİM DE TEZGAHLARIMIZ KARIŞIYOR’
Sevgi Yolu’nda bulunan diğer bir işletmeci olan Yasemin Deniz, ilk olarak KPSS’nin ertelenmesi üzerine satışların etkisine değindi.

Deniz konu hakkında şunları söyledi:

“KPSS’nin iptal edilmiş olması tabii bize bir hareketlilik getirdi. Ama biz yıllardır bu işi yaptığımız için KPSS’nin alışılagelmiş bir süreci vardır. KPSS hangi dönemde başlar hangi dönemde biter? Öğrenci hangi dönemde hangi kitabı alır, bunların bilgisini taşıdığımız için normal süreci bu şekilde yönetebiliriz. Ancak sınavın bir anda iptal edilmesi alışılagelmiş sürecimizi bozdu. Öğrenci tekrar bir alışveriş telaşına girdi evet ama öğrencinin kafasını karıştırdı. Öğrencinin kafası ne kadar karışık olursa ne yazık ki bizim de tezgahlarımız o kadar karışık oluyor. Çünkü bizim konu ve soru bankası kitaplarımız eksikti. Ayrıca ürün bulmakta da zorlandık çünkü çoğu kitabımızı KPSS bitti seneye 2023 yılı özelinde çıkacak diye iade etmiştik. Tabi bizim de ekonomik durumumuz çok iyi olmadığından bir anda tekrar kitapları yığamadık. Yani öyle çok çok büyük bir etki sağlamadı bize ne yazık ki. Keşke iptal olmasaydı…

‘VELİLER BANA GELEN FİYATLARI KANIKSAMIŞ OLUYOR’
Kitaplara gelen fiyatlara değinen Deniz, “Toplumda yaşamış 40-45’li yaşlardaki insanlar zaten toplum algısının ne olduğunu çok iyi bilirler bu markette, kasapta başlar bana kadar gelir. Yavaş yavaş ilerler ama ilk seyrini ilk telaşını market ve kasaplarda bırakır bana geldiğinde artık bir şeyleri kanıksamış olarak gelir. Yani 100 liralık bir kitabı geçen sene 80 liraya alırken ben bu sene 300 lira diyorsam adam zaten onu yalamış yutmuş olarak geliyor. Çünkü neden, ben onun harcamalarında 4. veya 5. kişiyim. Önce market, faturalar, yeme içme ihtiyacı sonra ben geliyorum. Yani bana yansımaları tabi ki oluyor ama benden önce diğer harcama kalemlerinde törpülenmiş olarak geliyor. Yani bunu anlatıyorum ama bu biraz da karşıdaki kişinin bilinci de önemli. Yani peynire gelen elektriğe gelen zammın kitaba geldiğini düşünmüyorsa o zaman farklı bir tepki alabiliriz” diye genel süreci anlattı.

‘ESKİDEN MEMUR GELİYORDU ARTIK SADECE MÜŞTERİ OLARAK MÜDÜRLER VE SANAYİCİLER GELİYOR’
Pandemiden beri kitap alışverişinin değişikliğine değinen Deniz, ayrıca bu süreçte müşteri kitlesinin de değiştiğini belirterek “Beni etkileyen sıkıntı aslında geçen sene başlamadı. Pandeminin ilk dönemi ile başladı. Çünkü pandemi insanların yaşam biçimlerini, alışveriş şekillerini fazlasıyla değiştirdi. Ben artık aradan çıktım. Yayınevlerinin kendileri internet satışı üzerinden müşterilere ulaşmaya başladı. 60-70 yaşındaki insanlar bile bir tuşla internetten kitap almaya başladı. Pandemi bence başlı başına devrim niteliğinde bir olaydı. Pandemiden sonraki ekonomik krizde ise toplum fakir, üst fakir, alt fakir ve en fakir derken ya en üst ya da en alt kademede kaldı. Yani orta kademe kalmadı. Bana ya gelip sonuna kadar pazarlık eden insan modeli vardı ya orta seviye dediğimiz memur insan modeli vardı ya da üst seviye dediğimiz banka personeli insan modeli vardı şu an sadece banka müdürleri ve sanayiciler kaldı” diyerek anlattı.

‘KİTAP ALMA ÖNCELİĞİ GERİLERE DÜŞTÜ’
Yaşanan ekonomik kriz sonrasında kitap alım önceliğinin değiştiğine değinen Deniz, “İnsanlar, inanıyorum sıkıntılarını kendi kafalarında yaşıyorlar ama buna ayırabilecekleri bir bütçe yok. Kabul edelim ki bir eve 2 asgari ücret bile girse kitap harcamaları şu an 5. 6. sıraya düşmüş durumda. Çünkü asıl ihtiyaçlar var” dedi.

‘SEVGİ YOLU KENDİNİ GELİŞTİRMEZSE AYAKTA KALAMAZ’
Kitap okuma alışkanlıklarının dijitale kaymasını Sevgi Yolu üzerinden değerlendiren Deniz, “Dijitalleşme çağı başladığı için artık kâğıt ortadan kalkacak bildiğimiz defter kitaplar değil de dijital kitaplar devreye girecek. Yani inanıyorum yayın evi de bunun çalışmalarını yapıyor. Tahminim benim 2-3 yıla kadar ciltlenmiş kitaplar yerine dijital kitap satmaya başlayacağım. Sevgi Yolu esnafının işe bakışı ile ilgili bir durum kendisini gelişim serüvenine katarsa hayatta kalabilir ama geliştiremezse çağa ayak uyduramazsa ayakta tabii kalamayacaktır. Sevgi Yolu bir kitapçılar çarşısı. Bu süreç 3 yıl içinde başlarsa bile bize ulaşması 10 yılı alır diye düşünüyorum. Dönüşen ayakta kalacak” diye geleceğe dair bir tablo çizdi.

‘SEVGİ YOLU İNSANI NE UZAR NE KISALIR’
Sevgi Yolu’nun genel olarak ekonomisine değinen Deniz, “Sevgi Yolu’nda insan ne uzar ne kısalır, hayatını idame ettirebilir sadece. Bundan dolayı kapanan esnaf görmedim. Burada sirkülasyon çok olduğu için devam eder iyi kötü ama bir yerdeki bir kırtasiyeyi düşünürsek hayatta kalması çok zor diyebiliriz” diyerek gözlemlerini anlattı.