İzmir Ticaret Borsası'nda 'bütçe' raporu: 84 milyon TL’lik gelir beklentisi!

Diren ÇELİK/EGEDESONSÖZ-  İzmir Ticaret Borsası Aralık ayı olağan meclis toplantısı Başkan Işınsu Kestelli’nin idaresinde İZQ İnovasyon Merkezi’nde gerçekleştirildi.

Toplantının açılış konuşmalarını gerçekleştiren Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, ekonomik gelişmelerin yanı sıra 2022 yılı ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.

2023 YILINDA GELİR ÖNGÖRÜSÜ 84 MİLYON TL
Borsa’nın 2022 yılı gelir-gider bütçesi hakkında bilgilendirme yapan Başkan Kestelli, "2022 yılı için 37 milyon TL tutarında bir bütçe yapmıştık ancak gelirde 45 milyon TL’ye ulaşmış durumdayız. Yıl sonu itibariyle giderimiz de 40 milyon TL civarında olacağını tahmin ediyoruz. Özellikle tescil gelirlerimizde beklenenin üzerinde gerçekleşme sayesinde 5 milyon 500 bin TL ek ödenek ilavesi yaparak 2022 yılı bütçemizi 42 milyon 500 bin TL’ye yükseltmiş olacağız. 2023 yılı bütçemiz gelir gerçekleşme rakamlarına oranla yaklaşık yüzde 87 artışla 84 milyon TL olarak tahmin edildi" dedi.

KISIR DÖNGÜDEN ÇIKILMASI İÇİN ENFLASYON DÜŞÜRÜLMELİ
Asgari ücret artışının enflasyonu tetikleyici olduğunu söyleyerek sözlerine başlayan Kestelli, “Zor bir yılı daha geride bırakıyoruz. Kur şoku yavaşlamakla birlikte, Rusya-Ukrayna Savaşının da etkisiyle maliyetlere yansıması katlanarak devam etti. Finansmana erişim giderek zorlaştı. Üretici enflasyonu tüketiciye yansıyanın da üzerinde seyrediyor. 2023 yılında asgari ücretin işverene maliyeti ise 11 bin 759 lira 40 kuruş oldu. Bundan tam bir yıl öncesine dönelim. Geçtiğimiz aralık ayında, 2022 yılı için asgari ücretin işverene toplam maliyeti 5 bin 879 liraydı. Sadece bir yılda hem asgari ücret hem de işverene maliyeti yüzde 100 oranında artmış oldu.Açıkçası bu artışı yüksek enflasyonun doğal sonucu ve çalışanların hakkı olarak görüyorum. Ancak bu artış piyasada talep artışı, işverenlerde ise maliyet artışı yaşanmasına; dolayısıyla da enflasyonu tetikleyici bir ortama neden oluyor. Bu kısır döngüden çıkılması için enflasyonun düşürülmesi öncelikli konularımızdan biri olmak zorunda” dedi.

ÖNEMLİ BİR REKOR
İhracattaki artışın sürdüğünü vurgulayan Kestelli, “Ticaret Bakanlığı'nın kasım ayı verilerine göre ihracat, geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık yüzde 2 artışla 21,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu rakam 2022 yılının her ayında olduğu gibi bugüne kadar ulaşılmış en yüksek aylık ihracat değeri olarak kayda geçti. Ocak-Kasım döneminde ise geçen yılın aynı dönemine göre, ihracat yüzde 13,9 artışla 231,2 milyar doları buldu. Bu da önemli bir rekor. Ancak madalyonun bir de diğer yüzü var. Aynı dönemde ithalat yüzde 36,6 artışla 331,1 milyar dolar olarak gerçekleşti.11 aylık dış ticaret açığımız yüzde 153,6 artışla 99,8 milyar dolara ulaştı. Malum, daha çok ihracat yapmak için daha çok hammadde ithal etmek durumundayız. Bunu değiştirmenin yolu da üretim politikamızı, yerli hammadde üzerine yeniden inşa etmek. Ayrıca markalaşmaya ve yüksek teknolojiye ağırlık vermeliyiz. Elbette ki tüm bunlar uzun vadeli bir planlamayla mümkün” şeklinde konuştu.

ÜRETİCİLER EKİM YAPARKEN ELDE EDECEĞİ FİYATI BİLEBİLMELİ
Tarım sektörü hakkında 2022 yılı hakkında değerlendirmelerde bulunan Kestelli,  “2022 yılında genel ekonomik sorunlardan etkilendiği gibi kendine has sorunlarla da mücadele etmeye çalıştı. Üreticilerimiz açısından en başta gelen zorluklardan biri kontrol edilemeyen maliyet artışları oldu. Bu artışın telafi edilebileceği üç yöntem var: Birincisi, verimliliğin artması... Kısa dönemde bu konuda ilerleme sağlamak çok mümkün görünmüyor. İkincisi, ürün fiyatlarının maliyetle orantılı artması… Bazı ürün fiyatlarındaki artış yeterli olsa da örneğin kütlü pamukta fiyatlar sadece yüzde 30-35 seviyelerinde arttı. Üçüncüsü ise destekleme miktarlarının artırılması… Mevcut bütçe imkânlarını düşündüğümüzde desteklemelerde de üreticimizi tatmin edici bir artışın olamayacağını söyleyebiliriz. Dolayısıyla maliyet artışlarının üreticimize olan olumsuz etkisini ortadan kaldırmak ancak orta-uzun vadeli planlamalarla mümkün diyebiliriz. Üreticimizi zorlayan ikinci konu ise ürün fiyatlarındaki istikrarsızlık. Ürün fiyatları ekim yapılıp hasat edildikten sonra ancak bir sonuç olarak üreticimizin karşısına çıkıyor. Oysa ki, özellikle geniş alanlarda ekimi yapılan hububat, bakliyat, yem bitkileri, pamuk ve yağlı tohumlar gibi ürünlerde üreticilerimiz ekimi yaparken elde edeceği fiyatı bilebilmeli” açıklamasını yaptı.

ÜRETİCİLER KÜRESEL İKLİM KRİZİYLE KARŞI KARŞIYA
Kürsel iklim krizinin üretimi etkilediğini kaydeden Kestelli, “Çünkü bu ürünler gıda güvenliği açısından kritik öneme sahip ürünler. Bir veya birkaçının ekim alanlarındaki, dolayısıyla arzındaki değişim, bir taraftan diğer ürünlerin piyasasını; diğer taraftan kullanıldıkları sanayinin dengelerini değiştirebiliyor.  Ekilecek ürün kararlarının anlık koşullar ile değil, uzun vadeli olarak planlanmış fiyat ve üretim politikaları ile belirlenmesi gerektiğine inanıyor, yıllardır bunu savunuyoruz. Üreticilerimizin karşı karşıya kaldığı üçüncü zorluk ise küresel iklim krizi ve neden olduğu olumsuz etkiler” ifadelerini kullandı.

PAMUK ÜRETİCİLERİ ENDİŞELİ
Pamuk üretiminde yaşanan sorunlardan örnek veren Kestelli, “Tarımsal üretim için hayati öneme sahip olan su kaynaklarının azalmasının neden olduğu sorunların hepimiz farkındayız. Örneğin pamuk üreticilerimiz gelecek yıl yeterli sulama imkanlarına sahip olup olamayacakları konusunda tereddüt yaşıyor. Bu da üretim desenini etkiliyor. Tüm bu saydıklarımdaki ortak nokta çok açık. Tarımda uzun vadeli planlama hayati önem taşıyor. Üretici gelirlerinin artırılması, gıda güvencesinin sağlanması, doğal kaynaklarımızın korunması ve kamu kaynaklarının etkin kullanımı için; kısacası sürdürülebilir bir tarım sektörü için uzun vadeli planlamaya mecburuz” şeklinde konuştu.

307 MİLYAR BÜTÇE
Uzun vadeli planlamalar hakkında bilgi veren Kestelli, “Avrupa Birliği’nin beş yıllık dönemler şeklinde açıkladığı Ortak Tarım Politikası bunun bir örneği. AB Ortak Tarım Politikası hem sektör paydaşları için hem de kamu için beş yıllık yol haritasını belirliyor. 2023-2027 yıllarını kapsayacak yeni “Ortak Tarım Politikası” tarımsal üretimdeki artışın yanı sıra, AB Yeşil Mutabakatında belirlenen hedefler için de bir politika aracı olarak kullanılıyor. 1 Ocak 2023 tarihinde uygulanmaya başlayacak 5 yıllık bu yeni politika dönemi için; toplam 307 milyar Euro’luk bir tarımsal destekleme bütçesi ayrılmış ve ulaşılması istenen hedefler tespit edilmiş durumda. Tarımsal üretimde sahip olduğumuz potansiyeli kullanabilmek, ülkemizde gıda güvenliği ve güvencesini garantiye almak ve küresel piyasalarda tarımı biyopolitik bir güç olarak kullanabilmek için vakit kaybetmeden tarımı çok daha planlı bir sektör haline getirmeliyiz. Hem üretim anlamında, hem de insan kaynağı anlamında bunu gerçekleştirebilecek potansiyelimizin olduğuna inanıyorum. “ dedi.

Başkan Kestelli konuşmalarının devamında şu ifadeleri kullandı:

“Yılın son meclisinde iki konuda sizlere güzel haber vermek istiyorum. Tarihimizde ilk kez doğrudan Avrupa Birliği tarafından desteklenen bir projenin lideri olduk. Borsamız yürütücülüğünde toplam 5 kurumun yer aldığı “Holding to our Roots Through Technology” – “Köklerimize Teknolojiyle Sahip Çıkmak” isimli projemize, Avrupa Birliğinden 280 bin Euro bütçe tahsis edildi.

Projemizin genel hedefi; tarım sektöründeki sürdürülebilir istihdamın, eşitlik temelinde ve geleceğin insanına yakışır çerçevede teknolojik dönüşüm ile geliştirilmesidir.  Bu genel hedefi sağlamak üzere; gençlerin ve kadınların teknolojik yetkinliklerini geliştirecek, iş gücü piyasasındaki istihdam edilebilirliklerinin artıracağız. Projenin hazırlanmasında emeği geçen tüm arkadaşlarımızı ve proje paydaşı kurumlarımızı tebrik ediyorum.

İkinci güzel haberimiz ise İZLADAŞ laboratuvarımız ile ilgili.enel Sekreterimiz, Genel Koordinatörümüz ve İZLADAŞ Genel Müdürümüzden oluşan Borsamız heyeti geçtiğimiz günlerde Almanya’da Bremen Pamuk Borsasına işbirliği fırsatlarını değerlendirmek için bir ziyarette bulundular.

Küresel pamuk ticaretinde yaşanan anlaşmazlıkların hemen hemen tamamının çözümünde merkezi İngiltere’de bulunan Uluslararası Pamuk Birliği- ICA, tahkim merci olarak görev alıyor. ICA’in tahkim sürecinde görev alan pamuk laboratuvarlarının sertifikasyonu da Bremen Pamuk Borsası tarafından gerçekleştiriliyor.

Şu an için dünyada 18 pamuk laboratuvarı bu sertifikasyona sahip. Bremen tarafından dünya pamuk laboratuvarları arasında yapılan karşılaştırma testlerinde birincilikler alan İZLADAŞ laboratuvarımızda ICA tarafından yapılan tahkimlerde yetkili laboratuvar olmak amacıyla sertifikasyon çalışmalarına başlamış bulunuyor. İZLADAŞ laboratuvarımızın çok yakın zamanda bu sürece dâhil olarak yeni bir başarıya imza atacağına inanıyoruz.

Son olarak, çalışmalarına Eylül ayında başlayan İzmir Ticaret Borsası Eğitim, Kültür ve Sosyal Entegrasyon Vakfımız BORSAV’dan söz etmek istiyorum. Aralık ayı başında vakıf tarafından başlatılan tarım, gıda ve gastroekonomi araştırmaları burs programı ile akademik araştırma yapan gençlerimizi desteklemeye başladık. İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile imzaladığımız protokol ile de mesleki eğitim konusunda gençlerimize halk eğitim merkezlerinde meslek edindiriyor, sektörün ara eleman ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlıyor olacağız”

TUNCER: TARIMDA KORUMACI POLİTİKALAR UYGULANACAKTIR
Yönetim Kurulu Başkanı Kestelli’nin ardından konuşan Meclis Başkanı Ömer Gökhan Tuncer, tarımda önümüzdeki dönemlerde korumacı politikaların uygulanmasını beklediklerini kaydetti. Tuncer açıklamasında “Tüm dünyada zor geçen bir yılı geride bırakıyoruz. Şüphesiz ki pandeminin azalan etkisinin ardından bu yılın en önemli gelişmesi Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş oldu. Tedarik zincirlerindeki bozulma hemen her sektörü olduğu gibi tarımı da etkiledi. Aslında sadece savaş değil dünyada son 2-3 yıldır yaşananlar tarımda kendi kendine yeterliliğin ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Bu nedenle önümüzdeki süreçte bütün ülkelerin tarımda çok daha yoğun olarak korumacı politikalar uygulayacağını göreceğimizi düşünüyorum” dedi.

HUBUBAT FİYATLARI AZALDI
Tarımın uluslararası ilişkilerde bir pazarlık aracına ve güç şekline dönüştüğünü söyleyen Tuncer, “ Bu açıdan önümüzdeki yıllarda Çin, ABD, Hindistan ve Brezilya gibi ülkelerin yanı sıra yüksek tarımsal üretim potansiyelimiz ile ülkemizin de bu süreçten olumlu etkileneceğini düşünüyorum. Tarım ve gıda piyasalarının takip ettiği en önemli verilerden birisi şüphesiz ki son birkaç yılda FAO Gıda Fiyat Endeksi oldu. Endeks kasım ayında uluslararası tahıl, et ve süt ürünleri fiyatlarının düşüşünü bitkisel yağ ve şekerde artan fiyatlar ile dengeleyerek büyük ölçüde sabit kaldı. 135,7 puan ile Ekim'deki seviyesinin çok az altında kalan endeks, 2021 yılı Kasım ayındaki seviyesinden ise yalnızca yüzde 0,3 daha yüksek.Hububat fiyatları bir önceki aya göre yüzde 1,3 azaldı. Dünya buğday ve mısır fiyatları kısmen Karadeniz Tahıl Girişiminin genişletilmesiyle sırasıyla yüzde 2,8 ve yüzde 1,7 oranında geriledi. Buna karşılık, uluslararası pirinç fiyatları En büyük üreticiler olan Çin ile Hindistan arasındaki gerginlik ve azalan üretim miktarı yüzde 2,3 arttı. Bitkisel yağ fiyat endeksi yüzde 2,3 artarak yedi aylık düşüşünü sonlandırdı. Uluslararası palm ve soya yağı fiyatları yükselirken, kolza tohumu ve ayçiçek yağı fiyatlarında düşüş oldu. Et fiyat endeksi, Çin'in devam eden güçlü ithalat talebine rağmen Avustralya'dan artan ihracat arzının Brezilya'dan gelen yüksek arza eklenmesiyle uluslararası sığır eti fiyatları düştüğü için Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 0,9 daha düşüktü. Şeker fiyatları, kilit üretici ülkelerdeki hasat gecikmeleri nedeniyle küresel şeker arzının sıkılaşması ve Hindistan'ın daha düşük bir şeker ihracat kotası açıklaması nedeniyle güçlü alımların etkisiyle Kasım ayında yüzde 5,2 arttı. Küresel ürün piyasalarında yaşanan tüm bu gelişmeler her ülkeyi de doğal olarak etkiliyor” şeklinde konuştu.

PİRİNÇ İTHALATINDA GÜMRÜK VERGİSİ SIFIRLANDI
Pirinç fiyatlarındaki düşüşten ötnek veren Meclis Başkanı Tuncer, “Örneğin dünya pirinç durumunda az önce belirttiğim gelişmelerde göz önüne alınarak pirinç ithalatında uygulanan gümrük vergisi oranı 31 Ağustos 2023 tarihine kadar sıfırlandı. Amaç ürün arzında sorun yaşamamak, aynı zamanda tüketicilerin muhtemel yüksek fiyat artışı risklerinden korunmasını sağlamak” açıklamasını yaptı.

KURAKLIK TARIMSAL ÜRETİMİ OLUMSUZ ETKİLEDİ
Küresel iklim krizinin tarımdaki etkileri üzerine açıklama yapan Tuncer şunları söyledi:

“Küresel iklim krizinin önümüzdeki yıllarda beklenmedik arz şoklarına neden olma ihtimali düşünülürse hem ülkemizde hem de diğer ülkelerde benzer önlemlere bundan sonraki yıllarda çok daha fazla karşılaşabileceğimizi söyleyebilirim. Örneğin, Avrupa’da bu yaz yaşanan kuraklık tarımsal üretimi olumsuz etkiledi. Özellikle zeytin ve dolayısıyla zeytinyağı üretiminde yaşanan düşüş ülkemiz ihracatı açısından kısmen avantaja dönüştü diyebiliriz. Ancak, küresel eklim krizi adı üstünde “küresel” bir kriz. Gelecek yıl bizlerin de farklı ürünlerde farklı etkilere neden olacak olumsuzluklar yaşamamız söz konusu olabilir. Bu nedenle, hem tarımsal üretimi, hem de tarımsal ürün piyasalarını bugünkünden çok daha dayanıklı ve dirençli hale getirecek önlemleri hayata geçirmemiz gerekiyor”