Coğrafi işaret tescilli ürünler, son dönemde sürekli gündemimizde. Anadolu'nun dört bir yanından benzersiz ürünlerimiz birbiri ardına coğrafi işaret tescili alıyor. Bu ürünlerin önemli bir kısmı da gıda kategorisinde yer alıyor. Aralarında Siirt'in büryan kebabından Çanakkale'nin Ezine peynirine sayısız lezzet olan tescilli yiyeceklerimizin bazılarını sizin için derledik...
Ankara Döneri: Tescilli Ankara dönerinin etleri şehrin koyun yetiştiriciliği ile ünlenmiş olan ilçelerinde yetiştirilen belirli olgunluğa erişmiş kuzulardan elde edilir. Dönerin içine kesinlikle kıyma karıştırılmaz ve kuyruk yağı haricinde başka bir yağ kullanılmaz. Meşe odunu kömürü ateşinde yavaş yavaş pişen Ankara döneri yaprak şeklinde kesilir.
Afyon Sucuğu
Afyonkarahisar ilimizin ilk akla gelen ürünlerinden Afyon sucuğu Türkiye’nin ilk coğrafi işaret tescilli ürünlerindendir. Afyon Ticaret odası Afyon sucuğu için tescil başvurusunu 2003 yılında yaptı, süreç 2004’te sonuçlandı.
Adana Kebabı
Adana kebabının sırrı, doğal ortamında yetiştirilen koyunlardan elde edilen etlerle yapılmasında saklı. Adana kebabı pişirilirken de korlu meşe kömüründe pişirilir ve asla vantilatör kullanılmaz. Ayrıca et harcına ana malzemeleri dışında hiçbir madde katılmaz.
Antalya Piyazı
Antalya dışında genelde salata olarak tüketilen piyaz Antalya’da ana yemek olarak yenir. Antalya piyazının tescillenen özelliği yapımında bolca kullanılan tarator sosu ve ana malzemesi olan sıra tipi kuru fasulyedir.
Nazilli Kar Helvası
Aydın’a has olan Nazilli kar helvasının ana maddesi olan karlar, Nazilli’ye bağlı yüksek dağ köylerinden doğal yollarla elde edilir. Bu karların vişne şurubu ile birleşmesiyle kar helvası oluşur.
Susurluk Ayranı
Tadı ve köpüğü ile ünlü Susurluk ayranının Balıkesir’e tescillenmesini sağlayan mayalanmış yoğurt ve az miktarda kullanılan tuzun uygun oranlarda karışımıdır. İki farklı yolla karıştırılır. İnsan gücü ile yüksekten kovayla dökülür veya bir makine yardımı ile hızlı bir şekilde yukarıdan aşağıya karıştırılır. Ayranın yoğurdun kendi yağı ve kaymağı ile yapılması köpük oluşmasında çok önemlidir.
İskilip Dolması
Çorum’da “saray yemeği” olarak da bilinen İskilip dolmasını pişirebilmek için bir usta yanında en az iki sene eğitim almak şarttır. Genelde düğünlerde yapılan bu yemeğin pişmesi çok uzun sürdüğü için açık alanda veya çok geniş, iyi havalandırması olan bir kapalı alanda yapılmalıdır.
İnegöl Köfte
Bursa’nın vazgeçilmez lezzetlerinden olan İnegöl köftenin tescillenmesinin sebebi pişmemiş köfte harcının kalıplarla şekillendirildikten sonra soğutulması ya da dondrulmasıdır.
Ezine Peyniri
Çanakkale’ye tescillenen Ezine peyniri tam yağlı, çeşitli büyüklükte, teneke tipi beyaz peynirdir. Doğal bitki örtüsü ile beslenen koyun, keçi ve ineklerden elde edilen sütlerin mevsimlere göre belirli oranlarla karıştırılmasıyla üretilir.
Abdigör Köftesi
Adını Ağrı Doğubayazıt’ta bulunan İshakpaşa Sarayı’nı yaptıran İshak Paşa'nın babası Çolak Abdi Paşa’dan alan Abdigör köftesi, mideyi rahatsız etmeme özelliğiyle "Anadolu'nun ilk diyet yemeği" olarak biliniyor. Doğubayazıt Abdigör Köftesinin diğer köftelerden farkı ve tescillenmesinin sebebi, sinirleri alınmış etlerin taş tezgahlarda macun hale gelene kadar saatlerce dövülerek şekillendirilmesidir.
Tava Ciğeri
Edirne bölgesinde “yaprak ciğeri” olarak da bilinen tava ciğerinin en önemli özelliği yörede yetiştirilmiş olan büyük baş hayvanlardan elde edilen karaciğer kullanılarak üretilmesidir.
Tavas Baklavası
Denizli’ye tescillenmiş olan Tavas baklavası özel günlerde imece usulü ile yapılarak kendine has geleneksel bir durum oluşturmuştur. Bu şerbetli hamur tatlısının el ile yenmesi tavsiye edilir.
Cağ Kebabı
Oltu ilçesinin meşhur lezzeti cağ kebabının Erzurum’a tescillemesinin sebebi, kebapta kullanılan etin doğal ortamında beslenerek yetiştirilen koyunlardan elde ediliyor olması. Odun ateşinde yatay olarak pişirilen kebap ve “cağ” adı verilen küçük şişlerle kesilerek tabakta servis edilir.
Çibörek (Çiğ Börek)
Eskişehir’in tescilli lezzeti çibörek, un, su ve tuzdan oluşan hamurun dinlendirilip küçük yuvarlaklar halinde açıldıktan sonra içine hazırlanan harç malzemesi konulmasıyla, yağda pişirilerek yapılır.
Gaziantep Lahmacunu
Gaziantep lahmacununu diğer lahmacunlardan ayıran, yapımında zırh ile çekilmiş kuzu kıyma, sarımsak, maydanoz, biber ve çeşitli baharatlar kullanılmasıdır. Ayrıca diğer lahmacunlardan farklı olarak Gaziantep lahmacununda soğan yoktur. Taş fırında pişer ve üzerine 1 adet közlenmiş, soyulmuş patlıcan konularak servis edilir.
İzmir Kumrusu
İzmir’le özdeşmiş olan İzmir kumrusunda kullanılan ekmek, İzmirli fırıncı ustalarının eski yöntemlerle pek çok aşamayla imal ettiği kumru şekline benzetilen özel ekmeklerle yapılır.
Antakya Künefesi
Hatay’la özdeşleşmiş olan Antakya künefesi, Antakya yöresine ait tuzsuz inek peyniri, tel kadayıf, tereyağı ve şerbet ile yapılan bir tatlıdır. Bu lezzetimizin tescilinin Antakya’ya verilmesinin asıl sebebi kentte yetiştirilen ineklerin sütünden özel yöntemlerle üretilen Antakya tuzsuz peyniri ve künefenin pişirilme tekniğidir.
İzmir Boyozu
İzmir’de Osmanlı döneminden beri üretilen boyoz, buğday unu, tuz ve su ile hazırlanan hamurun biçimlendirilerek pişirilmesi ile yapılır. Yıllar geçtikçe sadece İzmir’de bulunmasıyla akıllarda yer etmiş ve kendini benimseterek İzmir’e tescillenmiştir.
Maraş Dondurması
Maraş dondurması Kahramanmaraş keçilerinin ürettiği doğal keçi sütü ve salep kullanılarak Maraş dondurmacıları tarafından yapılır.
Kars Kaşarı
Sadece Kars’taki meralarda otlayan hayvanlardan elde edilen süt ile yapılır. Kars kaşarı mevsimlik olarak üretilir.
Salihli Odun Köftesi
Manisa’ya özgü Salihli odun köftesi pişirilirken sadece meşe odun ateşi kullanılmasıyla diğer köftelerden ayrılır. Özel harcı ve pişirme metodu ile Manisa’ya tescillenmiştir.
Kayseri Mantısı
Kayseri şehriyle özdeşleşen Kayseri mantısının tescillenmesini sağlayan özellikleri, malzemeleriyle hamurunun hazırlanması, biçim verilip açılarak içine kıyma koyulup tekniğine uygun katlanmasıdır.
Mersin Tantunisi
Mersin tantunisi yapılırken dana etinin yağlı kaburga kısmı ile pamuk yağı kullanılır. Bu özellikleri sayesinde tescillenen Mersin tantunisinin servisi sos olarak limon ile turunç suyu, içecek olarak da ayran veya şalgam suyu ile birlikte yapılır.
Milas Zeytinyağı
Muğla’nın Milas ilçesinde zeytin ağaçlarıyla çevrili bölgede bulunan fabrikalardaki üretim, hidrolik pres ve kontinü sistem ile yapılmaktadır. Milas’la özdeşleşen Milas zeytinyağı, Muğla’ya tescillenmiştir.
Büryan Kebabı
Siirt adı ile özdeşleşen Büryan kebabı 3 metre derinliğinde ve 1 metre çapındaki kuyu tandırlarda buharla pişirilir ve genellikle kahvaltıda yenir. Yaylada otlamış ve sütten kesilmiş kuzuların etiyle hazırlanan büryan kebabı ve bölgede “perive” ve “parev” olarak da bilinir.
Islama Köftesi
Adapazarı ıslama köftesi servis edilirken, tabağın altına yerleştirilen soslu ekmeği, bu yemeğe hem adını hem de tescil özelliğini verir. Islama köftesinin tescili Sakarya’ya ve verilmiştir.
Akçaabat Köftesi
Akçaabat köftesi, yüzde 100 Akçaabat’ta doğal ortamında yetişen sığır etlerinden yapılır. Doğada yetişen sığırların köfteye verdiği lezzet Akçaabat köftesini özelleştirir. Köfte Trabzon’a tescillenmiştir.
