Fırat BAŞARAN - Yeşim YAVUZER / EGEDESONSÖZ – Alkollü içki satış ve pazarlama kurallarını yeniden düzenleyen yasa tasarısının Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’ndan kabul edilmesinin yankıları sürüyor.
Satış, tüketim ve reklam ekseninde getirdiği yasaklarla ülke çapında tepki toplayan torba yasanın öne çıkardığı tartışma perakende içki satışına getirilen saat 06.00-22.00 sınırlaması oldu.
Tayfun Mora yazdı: Kafası kıyak nesiller...
Tüketiciden büyük tepki alan, sosyal medyada günlerdir binlerce mesaj ve fotoğraflı protestoya neden olan sınırlama esnafı da kara kara düşündürüyor. Hipermarketlerle boğuşurken en büyük silahı olan ‘gece satışlarından’ mahrum kalan bakkal ve bayiler ‘Bu yasa dükkan kapattırır’ sözleriyle isyan ediyor.
Yasaya en sert ve detaylı tepki İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Onursal Başkanı, CHP İzmir Milletvekili Mehmet Ali Susam’dan geldi. CHP İzmir Milletvekili Susam ‘torba paket’in sorunların çözümüne yönelik olarak hazırlanmadığına vurgu yaparak, ‘22.00 kotası’nın hipermarket yasasını bekleyen esnafı ‘bitireceği’ni ifade etti.
İŞTE SUSAM’IN ÇARPICI AÇIKLAMALARI
Bu kanun bir ihtiyaçtan doğmamıştır
Tasarı 2 hafta gibi rekor sayılacak bir sürede Meclis’te geçirilmiştir. Ancak uygulamadaki gidişata göre düşünülmüş, eksiklik ve sorunları bilimsel olarak tespit etmiş, onları ortadan kaldırmaya yönelik bir çalışma değildir.
Alkollü içkiler, tarımsal üretimle başlayan (arpa, çavdar ve üzüm) yüksek katma değer oluşturan ve çok önemli ölçüde vergi ödeyen, yurt içi ve yurt dışı pazarlaması olan, dünyada geçerli bir ticari sektördür.
Bu sektörle ilgili derinden etkileyecek bir düzenleme yapılırken, sektörün gelişerek ticareti arttıracağı bir anlayışı savunmak şöyle dursun, yaşamını sürdürebileceği ortam bile bırakmamıştır.
Türkiye, AKP iktidarından önce de Avrupa ülkeleri arasında kişi başı tüketimde en alt sıradaydı, dünyada da aşağı sıralardaydı. Bugün İslam rejimlerinin oluşması ve alkol kullanımının yasaklanması nedeniyle alkol kullanımı gizli yapıldığından Türkiye’nin yeri resmi rakamlarla yukarı çıktıysa da, gerçekte hangi ölçüde değiştiği tam olarak bilinmemektedir. Ancak alkolizm Türk toplumu için bir tehdit niteliğinde değildir. Bu nedenle Türkiye’nin böylesi katı bir düzenleme yapma ihtiyacı bulunmamaktadır.
Bu alanda bilimsel bir çalışma, bir ihtiyaç ya da böyle sorunun varlığına dair bir bilimsel çalışma bulunmamaktadır.
Tasarı tamamen ideolojiktir
Amacı insanların alkollü içeceklere ulaşmasının zorlaştırılmaktır. Kendisinden farklı görüşleri kabul etmeme, onları kanun marifetiyle yasaklama anlayışının sonucudur. Alkol kullanılmaması gerektiği fikrinin, diğer fikirlere tahakkümüdür.
Bu durum laik bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’nin anlayışıyla çelişmektedir. Laik devlet kanunları hazırlamada pozitif kurallardan hareket eder. Bir inancın ya da bir hayat tarzının diğerleri üzerinde baskı kurmasını engeller.
Mücadele alkole karşı değil, alkolizme karşı olmalıdır
Alkol düşkünlüğüyle mücadele Anayasal bir görevdir. Ancak mücadele alkole karşı değil, alkolizme karşı olmalıdır.
Bu mücadelenin başlıca enstürmanı eğitimdir. Okullarda bu yönde eğitim verilmesi, alkol düşkünlüğünün zararların anlatıldığı televizyon yayınlarının yapılması, reşit olmayanların alkole erişiminin engellenmesi gibi uygulamalar tüm dünyada geçerli ve alkolizmi engelleyici niteliktedir. Bu çerçevede gerekiyorsa alkol satışından elde edilen gelirden, bu alanda eğitime pay ayrılması gündeme getirilebilir.
Tasarı başta esnaf olmak üzere ekonomiye zarar verecektir
Tasarının ekonomik yanı vardır. İçki satan ve içki servisi yapan işyerlerine ekonomik yaptırımlar uygulanmaktadır.
a - Kanunda alkollü içecek satışının yapıldığı yerler ile örgün eğitim kurumları ve dershaneler, öğrenci yurtları arasında kapıdan kapıya en az yüz metre uzaklığın bulunması zorunlu tutulmuştur.
Mesela Kordon’a bir dershane açılırsa, mevcut işletmeler çalışmalarına devam edeceklerdir. Ancak dershaneye 99 metre mesafede bir işletmeci, ruhsatını sadece 1. Derece (Anne, baba ve çocuklar) veya 2. derece (kardeş, torun, dede ve nine) akrabalarına devredebilecektir.
İş dünyasının dinamikleri içinde bu kişinin yakınları bu işletmeyi devralmazsa yeni alacak kişinin ruhsatı yenilemesi gerektiğinden, işyerine içki ruhsatı alamayacaktır.
Bu uygulama bir yanıyla mevcut satış noktalarında zaman içinde kapanmasına neden olacak, diğer yanıyla milyonlarca lira hava parası verilerek alınan işyeri, devredileceği zaman değerini çok kaybedeceği için işletmeciye büyük zarara neden olacaktır.
b- Saat 22.00’den sonra perakende alkol satışının yasaklanması tekel bayilerini azaltmaya yönelik bir uygulamadır. Bir yandan alkollü içki, diğer yandan sigara, çerez, su, ekmek, gazete gibi pek çok ürünü satan bir işyeri ya saat 22.00’den sonra kapatmak zorunda kalacak ya da içki satışından vazgeçecektir.
Alkol satışı yasağının saatinin belirlenmesinde hipermarketlerin kapanış saati seçilmiştir. Yıllardır hipermarketlerin esnaf ve sanatkar açısından yarattığı haksız rekabet ortamının giderilmesi, çalışma saatlerinin kısıtlaması için amacıyla mücadele ederken; hipermarket lobisi hükümeti etkileyerek esnaf ve sanatkarın elinde kalan az sayıda avantajlardan ‘geç saatlerdeki alışveriş imkanını’ ortadan kaldırmaktadır.
c- İçki servisi yapılabilen yerlerde, içki ancak işletmenin sınırları içinde içilebilecek. İşletme sınırından kasıt, ruhsatta işletenin belirlendiği alandır. Oysa pek çok işletme, akşam saatlerinde, işgaliyesini de ödeyerek, dışarı masa çıkartmakta, bu masalara içki servisi yapmaktadır.
Kanunun yayınlanmasından sonra dışarıdaki masalarda içki servisi yapılmayacağından içki içmek isteyen, işletmenin içinde oturacak; dışarı oturmak isteyen içki içemeyecektir. Bu çerçevede Türkiye’nin –başta turistik bölgeleri olmak üzere- pek çok yerinde bu durum işletmelerin çalışmalarında büyük düşüşlere neden olacaktır.
İçki üretimi, satışı ve servisi tüm dünyada geçerli bir sektördür.
Alkollü içeceklerin üretimi ve satışı, tarihten bu yana önemlidir ve Türkiye için önemli bir sektördür.
Devlet yılda içkiden 8, sigaradan 21 milyar lira ÖTV ve KDV almaktadır. Maliye Bakanı’nın bu kanunun görüşmeleri sırasında itiraf ettiği gibi alkollü içkilere uygulanan vergi sıralamasında dünyada en üst sıralardayız.
Birada vergi yükünde Finlandiya’dan sonra Türkiye 2’nci, şarapta İrlanda, İngiltere, Finlandiya ve İsveç’ten sonra 5’inci, yüksek alkollü içkilerde yani viski gibi, votka gibi içkilerde ise İsveç’ten sonra 2’nci sıradayız.
Üstü kapalı bir yasak zaten vardır
Türkiye’de alkollü içecekler üzerinde zaten üstü kapalı bir yasaklama bulunuyordu. Türkiye’de organize perakende piyasasının % 61,5’inde alkollü içecek satılmamaktadır. Alkollü içeceklere yönelik reklam ve tanıtım sınırlaması pazarı daha da daraltacak niteliktedir.
İndirim mağazacılığı yapan, Türkiye genelinde toplam 6.500 satış mağaza zaten içki satmıyordu. Bu tasarıdaki saat 22.00 zorlamasıyla esnafın da içki satışından uzaklaştırılması, içkinin zor bulunan bir ürün haline getirilmesi hedeflenmektedir.
“BU YASAK DÜKKAN KAPATTIRIR!”
Alkol yasası kapsamında yürürlüğe girecek perakende satışta saat 22.00 kotası İzmir’deki bayileri isyan ettirdi. Kentin eğlence merkezi Alsancak’taki tanınmış bayiler yasadan oldukça şikayetçi…
Dem & Han Ararat Market sahibi Serdar Ararat: Bizim için çok kötü oldu. Yanımızda bir sürü insan çalıştırıyoruz. Bu yasakla dükkan kapanır. 15 yıldır marketçiyim. Bir sokağın sahibi, bekçisi marketçidir. Belki de yasak cazip gelir, saat 22.00’den önce gelip iki şişe alacağına yirmi şişe alır, daha erkenden daha çok sarhoş olur!
Yakamoz Tobacco Shop sahibi Taner Şevke: Anayasada gençlerin kötü alışkanlardan korunmasına dair yasa 1974’ten beri var, yeni bir şey değil. Bu işten ekmek yiyen biri olarak gençlerin halini görüyorum. Bu gençlerin kötü alışkanlıklardan korunmasına dair yapılıyor olabilir ama ben 40 yaşında bir insan olarak saat 23.00’te gidip alkolümü alıp içemeyecek miyim? Gençlikten çıkmış biri olarak özgürlüğüme müdahale var. Antidemokratik bir uygulama bu... Olumlu yanı ise; yasa, tekel bayilerini kayıt altına alır. Spotu engeller. Yani vergi kaçakçılığını... Çünkü bir şekilde vergi kaçakçılığı dönüyor. Bu spotçuları da etkileyecek haliyle. Ben bu uygulamayı dini ya da siyasi görmüyorum. Direkt maddi görüyorum; vergi kaçakçılığını önlemek amaçlı. Bu yasak benim günlük ciromu %40 düşürür. Denetim iyi olacaksa 22.00’den sonra ben de satmayacağım. Açık kalmanın bir mantığı yok, beni çok da etkilemez. Müşterilerim gelip alıyorlar ve çimlerde içiyorlar. Ama sıra çimlere de gelecek. Siyasi olarak da şunu söyleyeyim, İzmir’deki oyunu arttırması %10’luk da olsa olasıyken AKP oyunu düşürdü.
Promil Alkol Mağazası Alsancak Sorumlusu Belma Öğüt: Biz 02.00’ye kadar açık bir mağazayız. Bu yasak bizim mağazayı kapatıp gitmemiz demek. Balçova, Göztepe, Alsancak ve Narlıdere’de şubelerimiz var. Sadece Narlıdere’deki mağazamız sabaha kadar açık. Diğer mağazalarımız 02.00’ye kadar çalışıyor. 50-60 kişilik bir kadromuz var ve 22.00-02.00 arası iş yapıyoruz zaten. 7 bin500 TL kira verdiğiniz dükkanı bu yasakla devam ettiremezsiniz.
11
7
Künye
İletişim
Facebook
Twitter
Google+
RSS
Sitene Ekle
Günün Haberleri