İşverenler, yanında çalıştırdıkları kişilere ücret vererek istihdam etmektedirler. Ücret, genel olarak para ile ifade edilir. Bununla birlikte kimi zamanda, ayni yardım olarak da ücret verilebilir.

Gelir Vergisi Kanunu (GVK) Madde 61’de ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir, şeklinde tanımlanmıştır. Ücretin tanımından da anlaşılacağı üzere, nakit olarak verilme zorunluluğu olmayıp, ayın (mal) olarak verilebileceği gibi; sağlanan menfaatler de ücret olarak değerlendirilir.

Ticari hayatın akışında ücretin, prim, bonus, kasa tazminatı, yıpranma tazminatı, huzur hakkı, ciro primi vb. adlarda verilmesi niteliğini değiştirmez. Aynı şekilde; işyerinden çalışanlara sağlanan faydalar ya da dışarıdan satın alınıp çalışanlara verilen ayınlar da ücret niteliğini değiştirmeyecektir.

Çalışanlara ödenen tüm ücret ve ücret niteliğindeki ödemelerden bordro üzerinde gelir vergisi kesintisi yapılması gerekir (GVK 23. Madde de yazan ödemeler hariç).

Çalışanlara sağlanan ayni yardım ve ödemelerin işveren açısından farklı boyutu vardır.

Gider boyutuna bakarsak;

Çalışanlara ayni olarak verilen yardımlar satın alınması halinde, satına alma bedeli üzerinden; işletmede üretilip verilmesi halinde ise Vergi Usul Kanunu (VUK)  hükümlerine göre belirlenecek emsal bedeli ile gider yazılabilecektir.

Katma Değer Vergisi yönünden;

Çalışanlara dışarıdan satın alınıp verilen ayınların faturası üzerindeki KDV genel esaslara göre indirim konusu yapılabilir.  Ancak, işletmede üretilen ürünlerin personele verilmesi durumu KDV yönünden özellik arz etmektedir. Şöyle ki;

KDV Uygulama Genel tebliğinde “vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi” teslim sayılan haller olarak kabul edilerek KDV’ye tabi tutulacağı belirtilmiştir.

Buna göre; işletmede üretilip personele ayın olarak verilen değerlerin VUK’a göre emsal bedel üzerinden kendisine fatura düzenlemesi gerekir. Böylelikle maliyet bedeli üzerinden giderleştirilmiş olur.

Sonuç olarak,

Çalışanlara para ve ayın ile sağlanan menfaatler ücret olarak değerlendirilir. Ancak, Personele işyerinde verilen yemek, yatacak yer, demirbaş giyim eşyası ve işe gidip gelmek için sağlanan toplu taşıma hizmeti bu kapsamda değerlendirilmez. İşverenin ayın olarak satın alıp çalışanlara verdiği değerler, satın alma bedeli ile işyerinde ürettikleri ise maliyet bedeli ile giderleştirilir.