Berivan KAYA/ EGEDESONSÖZ- İzmir Büyükşehir Belediyesi iştiraki İZBETON’a yönelik yolsuzluk soruşturması kapsamında "ihaleye ve edimin ifasına fesat karıştırma" ve "nitelikli dolandırıcılık" suçlamasıyla tutuklanan ve aralarında İzmir Büyükşehir Belediyesi önceki dönem başkanı Tunç Soyer ve önceki dönem CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu'nun da bulunduğu sanıklar bugün üçüncü kez Aliağa Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü'ndeki mahkeme salonunda hakim karşısına çıktı.
Duruşmada savcılık makamı mütalaasını açıkladı. Savcı mütalaasında müştekilerin katılma talebinin kabulünü, bilirkişi raporunun beklenmesine, gelmeyen sanık ve tanıkların bir sonraki celsede dinlenmesine ve tutuklu sanıkların tutukluluk hallerinin devamını talep etti.
Savcı mütalaasından sonra savunma yapan İzmir Büyükşehir Belediyesi önceki dönem başkanı Tunç Soyer, “Şikayetçi olanların ifadelerinde hakim olan duygu “hayal kırıklığı”. Bu hayal kırıklığı ortaya konulurken somut bir dolandırıcılık, bir yolsuzluk iddiası duymadık. Haklı olarak mağduriyetlerinin giderilmesini istiyorlar. Burada dinlediğimiz mağdur ve şikayetçilerin beyanlarının aslında bu davanın konusu olmadığını, kooperatiflerin iç işleyişi ile ilgili zaten ayrı bir soruşturmanın ilerlediğini sizler de çokça kez beyan ettiniz. Ancak tutukluluğumuzun 162. gününde hala bu konular konuşulduğu için müsaade ederseniz 10 maddede mağduriyetin sebebinin neden biz olmadığımızı açıklayacağım” dedi.
Soyer’in 10 maddelik savunması şu şekilde;
1) İzBB, İZBETON’la protokol yaparak kilitlenen kentsel dönüşüm süreçlerini açmıştır.
2) Bu protokol Meclis’te tüm siyasi partilerin oybirliğiyle kabul edilmiştir.
3) İZBETON bu yetkiyi aldıktan sonra kooperatiflerle sözleşmeler imzalamıştır. Peki burada sormak istiyorum. İZBETON kooperatifler yerine bir inşaat şirketiyle kat karşılığı yapım anlaşması yapsa her şey hukuka uygun mu olacaktı?
4) Şu anki yönetimin yaptığı gibi “davet usulü bir ihale” yapsak, seçilen bir müteahhidin oranı belirsiz bir kârının oluşmasına rıza göstersek daha mı masum olacaktık? Elbette hayır. Nitekim şu an inşaat maliyetleri müteahhit kârı nedeniyle kat kat arttı.
5) Kooperatiflerle protokoller yapmakla müteahhit kârını ortadan kaldırarak daha düşük maliyetlerle ev sahibi olunabileceğini ve yapım süreçlerinin kooperatifçilik mevzuatı nedeniyle çok daha şeffaf olacağını düşündük.
6) Ben hukukçuyum ve bu süreci başlatırken, Türkiye’de ilk kez böyle bir uygulama yapacak olduğumuzu biliyordum. Sürecin hukuki dayanaklarının var olduğunu gördüğümüz için yola çıktık.
7) Nitekim Sayıştay kılı kırk yarmasına rağmen kamu zararı tespit etmedi. Danıştay, İçişleri Bakanlığı’nın verdiği soruşturma iznini iptal ederek, bu projede bırakın dolandırıcılığı, hakkımızda görevi kötüye kullanma ya da görevi ihmal suçlarının bile olmadığına karar verdi.
8) Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 12 Temmuz 2023 tarihli yazısı geldiğinde, Belediyemiz Hukuk Müşavirliğinden yazılı görüş istedim. “İnşaatların devamında hukuki bir engel olmadığını” bildirdiler. Bu nedenle inşaatlara devam edildi. Ancak bir yıl sonra temmuz 2024’te ben belediye başkanı değilken İzBB mevcut yönetimi, kendi kurumsal hukuki mütalaasına değil, İl Müdürlüğü’nün yazısına itibar ederek inşaatları durdurdu.
Burada bir parantez açmak istiyorum.
Aslında Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün bir hafta içinde 2 yazısı var. İlki 6 Temmuz 2023 ikincisi 6 gün sonra 12 Temmuz 2023 tarihinde yazılmış.
İlk yazıda, Örnekköy 2. 3. Ve 4. Etapların tamamında yaptıkları incelemelerde, standartlarla, istenilen değerlerle uyumlu ve projelere uygun olarak inşaatların devam ettiği tespit ediliyor ve yazının sonunda “gerekli işlemlerin fenni mesulünce yapılarak, Müdürlüklerine bilgi verilmesi” rica ediliyor.
6 gün sonra aynı Müdürlükçe yazılan ikinci yazıda ilkiyle taban tabana zıt değerlendirmeler yapılıyor.
Yazıda; “İzbeton tarafından yapım işinin kooperatif üzerinden yürütülmesinin mevzuat açısından uygun olmadığı iddia ediliyor, görevlilerin İçişleri Bakanlığı Müfettişlerince incelenmesi talep ediliyor. “Kooperatif yetkilerinin görevi ihmal/görevi kötüye kullanma fiilini işlemeleri sebebiyle Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur. /
Soruşturmalar ve incelemeler yürütülmeden inşaatların ilerlememesi ve inşai faaliyetlerin ivedi olarak durdurulması gerekmektedir.” deniliyor.
6 gün önce gerekli işlemlerin idaresince veya fenni mesulünce yapılması rica edilirken; 6 gün sonra Savcılık, Müfettişlik hepsi seferber ediliyor ve inşaatların ivedi olarak durdurulması gerektiği bildiriliyor.
Her iki yazının da altında aynı ismin imzası var. Sayın Ömür Özdil bu 6 gün içinde nasıl bir aydınlanma yaşadı bilmiyoruz ancak kendisi yaptığı bu titiz çalışmalar nedeniyle çok takdir edilmiş olmalı ki, İzmir Büyükşehir Belediyesi mevcut başkanı tarafından, belediyenin üst düzey yönetici kadrosuna getirilerek Belediyenin Egeşehir Şirketinde Genel Müdür Yardımcısı yapılıyor.
Parantezi kapatıyorum. İşte bu ikinci yazı üzerine, Büyükşehir Belediyesi Hukuk Müşavirliği durumu açıklığa kavuşturan bir mütalaa hazırladı.
16 Ağustos 2023’te Büyükşehir Belediyesince Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü yazısına cevaben, üstün kamu yararı gözetilerek inşaatlara devam edileceği aksinin mağduriyet yaratacağı bildirildi. Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü inşaatlara devam ettiğimizi bilmesine rağmen bu yazımıza herhangi bir geri dönüş yapmadı.
9) Eğer İzBB, kendi hukuki görüşüne uygun olarak geçen bir buçuk yıl içinde inşaatları devam ettirseydi muhtemelen 5 kooperatifle de ya sona çok yaklaşmıştık ya da bir bölümünde anahtar teslimlerine başlamıştık.
10) Peki, inşaatlar durdurulana kadar neden istenilen hızda gitmedi?
Üyelerin nakit akışı yani miktarı ve ödeme aralıkları; pandemi, İzmir Depremi, 6 Şubat Depremi ve inşaat maaliyetlerinde %1000 üzerinde artışlar nedeniyle ortaya çıkan büyük zorlukları aşmaya yetmedi.
İzBB ve İZBETON kontrolörlerinin aşırı titiz kontrolleri de gecikme sebepleri arasında. (Bir küçük parantez daha açayım. İzBB’nin kontrol ve denetim görevini yeterince yapmadığı ifade edilmişti. Bu doğru değil İzBB’nin kontrol ve denetim yetkisi, kooperatiflerin iç işlerine karışmasına, mali, idari denetim yapmasına izin vermez. Bizim yetkimiz inşaatların depreme dayanıklılığının kontrolü ile sınırlıdır. Bunu da birçok yerde aşırı titiz yaptılar; hatta bu nedenle kooperatif yönetimleri, bu kontrolörler nedeniyle sanık olarak ifade verirken bizden şikayetlerini dile getirdiler.)
"İLK GÜNDEN BERİ ANLATMAYA ÇALIŞIYORUZ"
10 maddelik savunmanın ardından konuşmasına devam eden Soyer, “Kısacası, hiç kimseyi hayal kırıklığına uğratacak hiçbir şey yapmadım. Yaşanan mağduriyetlere sebep olacak hiçbir niyetim, eylemim olmadı. Zaten görev süremde şu anda mağdur sıfatıyla dinlediğimiz kooperatif üyelerinin hiçbir hukuki girişimi olmamıştır. Sürecin hukuksuz olduğuna dair söylemleri kimlerin, neden çıkardığını bilmiyorum, Sayıştay’da bu konuyla ilgili bir kamu zararı çıkmadığı gibi bu konu sorguya bile konu olmadı. Projenin hukuksuz olduğuna dair bir Bakanlık yazısı gelmedi. Bizim kontrolörlerimizin tespit ettiği, mühürlediğimiz, bizim yıktırdığımız imalatlar olmasına rağmen bu inşaatları yapan kooperatiflere haksız menfaat temin ederek dolandırıcılık yapmakla suçlanıyoruz. İddia makamının, bir yandan kooperatiflere sözde ekonomik menfaat sağlarken, bir yandan menfaatlerine zarar veren eylemlerimizin nasıl olup da nitelikli dolandırıcılık suçunu doğurduğunu açıklamasını, netleştirmesini bekliyorum. İddia makamı bir yandan da kamu zararı doğduğunu iddia ediyor. İlk günden beri bunun olmadığını anlatmaya çalışıyoruz. Siz de bilirkişi görüşü talep ettiniz. Aslında geçtiğimiz duruşma Belediye zaten kamu zararı oluşmamış olduğunu mahkemeye bildirdi” dedi.
"SUÇ NEREDE, KİMİNLE, KİMİN MENFAATİNE İŞLENDİ?"
Türkiye’de bir belediyenin para harcamadan gerçekleştirdiği bir tane kentsel dönüşüm örneği olup olmadığını soran Tunç Soyer, “Emin olabilirsiniz yok. Biz belediyenin cebinden tek kuruş çıkmadan, binlerce vatandaşı, binlerce hak sahibini evlerine kavuşturacak bir model kurduk. Bu; hiç kimsenin kaybetmeyeceği; en çok belediyenin kazançlı çıkacağı yani halkın, kamunun kazanacağı bir modeldi. Belediyenin gelecekte ödeyeceği kira bedellerinin kamu zararına yol açacağı tespitini yapan iddia makamı, belediyenin yüz milyonlarca lira harcayarak yapacağı kentsel dönüşüm için para harcamamasının yaratacağı büyük kamu menfaatini neden, nasıl göremiyor? Biz neden hala kamu zararı olmadığını kanıtlamaya çalışıyoruz? Asıl büyük kamu zararının inşaatların durdurulmasıyla ortaya çıktığı ne zaman görülecek? Suç nerede, kiminle, kimin menfaatine işlendi? Nasıl oluştu? Bu davanın ilk gününden beri neden kooperatiflerin iç işleyişi tartışılıyor, kooperatif üyeleri mağdur sıfatıyla dinleniyor? Kooperatiflere işin verilmesi, kooperatiflerin oluşması, kooperatiflerin iç işleyişi ile ilgili benim hiçbir yetkim hiçbir dahlimin olmadığı apaçık ortada değil mi?” dedi.
"OLMAYAN BİR ŞEYİ 1162 GÜN GEÇSE DE VAR EDEMEZSİNİZ!"
Dolandırıcılık suçlamasına tepki gösteren Tunç Soyer, “Dolandırıcılık ve haksız kazanç elde etmek için bu kadar alengirli yollara neden gireyim? Üstelik kişisel menfaat elde etmediğim zaten iddianamede yazıyor. Ceza hukukunda şüphe delil üzerine oluşur, oysa bizim davamızda bir şüphe üzerine delil arıyoruz. 162 gündür acaba suç oluşturacak bir şey bulur muyuz diye bakıyorsunuz. Yok işte yok! Olmayan bir şeyi 1162 gün geçse de var edemezsiniz. 15 yıl boyunca belediye başkanlığı yaptım. İzmir’de ve dışarıda katıldığım yüzlerce toplantıda gençleri siyasete girmeye teşvik ettim. Hep şöyle anlattım; “Siyaset hayatı dönüştürme sanatıdır. Bu güzelim memlekette herkes daha iyi yaşasın istiyorsanız, iyi insanların mutlaka siyasete girmesi gerekir. Çünkü siyaset hayatı iyileştirmenin en güçlü aracıdır. Hangi düşünceye, hangi ideolojiye inanırsanız inanın siyasete girin. Hangi partiyi seçtiğinizin hiç önemi yok. Bakın bana; arkamda kimse olmadan, hiçbir kirli işe bulaşmadan Türkiye’nin üçüncü büyük şehrinin belediye başkanı oldum. Bu Devlet, bu millet sizin de yolunuzu açar, mutlaka daha iyisini yaparsınız.” Sayın Başkan; şimdi ben bu insanlara ne diyeyim? Ne söyleyeyim? Ne yazayım? “Sakın siyasete girmeyin.! İyi niyetle başlattığınız bir girişim güçlü birilerinin menfaatleri ile çelişirse yanarsınız. Ne kadar iyi niyet taşıdığınızın hiç kıymeti kalmaz. Adaletin terazisine de güvenmeyin, derdinizi anlatacak kimseyi de bulamayabilirsiniz. Devlet, yargı, sizi yalnız bırakabilir, kimse hakkınızı korumayabilir. Çünkü hiçbir iyilik cezasız kalmaz” mı diyeyim? Vereceğiniz karar bu soruların cevaplarına da ışık tutacak” dedi.
"ÖZGÜRLÜĞÜMÜ İSTİYORUM"
Soyer savunmasının devamında şu ifadeleri kullandı;
“Bu cümleyi zaman zaman hepimiz kullanırız; “Hiçbir iyilik cezasız kalmaz.” Evet ama bu defa ceza çok orantısız oldu. Aylardır tek kişilik bir hücrede ceza çekmeyi, hayatım boyunca toz kondurmadığım onuruma leke sürülmesini hakkedecek hiçbir şey yapmadım. Aksine dosyanın röntgenini çekin sadece iyi niyet ve iyilik göreceksiniz. Zaten bu haksız suçlamanın üzerime yapışmadığını, yüzlerce sayfalık iddianame ve eklerinin hakikati ortadan kaldıramadığını, önünde sonunda tamamen aklanacağımı herkes biliyor, herkes görüyor. O nedenle beraatimi talep ediyorum. Ama şimdi önce özgürlüğümü istiyorum. 2 ay önce son celsede adalet terazinize güveniyorum demiştim. Aynı güvenle; Toplanması muhtemel delillere etkimiz olmayacağından, sabit ikametgah sahibi olmamızdan ve tutuklu kaldığımız süre de dikkate alınarak iki arkadaşımla birlikte tutukluluğumuzun kaldırılmasını ve tahliyemizi talep ediyorum.”
