Rusya-Azerbaycan hattındaki diplomatik gerilim, Moskova’nın Güney Kafkasya politikasının çökme riskiyle karşı karşıya olduğuna işaret ediyor. Zira Çarlık Rusyası döneminden bu yana Kremlin yönetimi ilk kez aynı anda hem Ermenistan hem de Azerbaycan’la diplomatik sorun yaşamaya başladı.
Bakû ile Moskova arasındaki gerilimi alevlendiren gelişme, güvenlik güçlerinin Rusya’nın Yekaterinburg kentinde büyük kısmı Rus vatandaşı olan 50 civarında Azerbaycanlıyı gözaltına alması ve bu sırada bunlardan ikisinin de yaşamını yitirmesi oldu. Azerbaycan, geçen hafta gözaltına alınan bu iki kişiye işkence yapıldığını belirtiyor. Rus makamlarıysa gözaltına alınanların, 2001’de bir Azerbaycanlının ölümüne karıştıklarını iddia ederek organize suç örgütüne dönüştüklerini ifade ediyor.
İki ülke ilişkilerinde yakın dönemdeki ilk önemli gerilim, geçen aralıkta bir Azerbaycan uçağının RusyaGürcistan sınırı yakınlarında bir Rus füzesiyle düşürülmesi ve bunun sonucunda 38 kişinin yaşamını yitirmesi oldu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, olay nedeniyle üzüntülerini ifade etse de iki ülkenin ilişkileri bozulma yoluna girdi. Son olarak onlarca Azerbaycanlının tutuklanması nedeniyle Bakû yönetimi, Rusya’nın ülkedeki bütün kültürel etkinliklerini iptal etti. Ardından da Rusya’nın resmi yayın organı Sputnik’in Bakû’deki ofisi basılarak iki Rus vatandaşı, Rusya adına casusluk yaptıkları suçlamasıyla gözaltına alındılar. Polis ayrıca bazı Rus vatandaşlarını, İran üzerinden uyuşturucu kaçırdıkları suçlamasıyla yakaladığını açıkladı.
MOSKOVA'DAN UZAKLAŞMA EĞİLİMİ
Bakû’nun Kremlin’e tepkisi anlaşılır bir durum olsa da Rus gazetecilerin gözaltına alınması ve Azerbaycan Devlet Televizyonu’nda Rusya’ya yönelik düşmanca ifadelerin artması gibi gelişmeler, Moskova’dan son dönemlerde uzaklaşma eğiliminin arttığına işaret ediyor. Bunun bir nedeni, Rusya’nın özellikle savaşla birlikte güç kaybetmesi ve bütün odağını Ukrayna’ya kaydırması. Bu da tıpkı Suriye’de olduğu gibi bölgelerde Rusya’nın etkisinin giderek azaldığı Moskova’ya meydan okunması sonucunu doğurdu. Kafkasya’daysa hem Ermenistan hem de Azerbaycan, Rusya’dan uzaklaşma siyaseti güttü.
Bu konuda önemli bir gösterge, Azerbaycan’ın 2023 sonunda Karabağ’da Rusya’nın himayesinde kurulan statüye meydan okuyarak bölgede etnik Ermeni ayrılıkçıların işgali altındaki yerleri geri alması oldu. İkincisiyse Güney Kafkasya ve Orta Asya, son bir yıldır Batılı diplomatların yoğun ziyaret düzenlediği bir bölge haline geldi. Dolayısıyla RusyaAzerbaycan krizi, Batı’nın bu bölgede Moskova’ya karşı etkisinin artmasının bir sonucu olarak görülebilir.
KİEV'E SİLAH KESİNTİSİ
WashIngton’ın Kiev’e kritik silah sevkıyatını durdurma kararı alması, yoğunlaşan Rus hava saldırıları ile mücadele eden Ukrayna’da kaygı yarattı. Uluslararası basında çıkan haberlere göre Pentagon (ABD Savunma Bakanlığı), “kendi stoklarının çok düşük olduğu gerekçesiyle” Ukrayna’nın Rus hava saldırılarını önlemek için gereken bazı mühimmatların son günlerde transferini durdurdu. Politico haber portalı, söz konusu kararın Ukrayna’ya Patriot hava savunma füzelerini de içerdiğini iddia etti. Ukrayna yönetimi ise Kiev’deki ABD’nin maslahatgüzarını dışişleri bakanlığına çağırarak herhangi bir sevkıyat kesintisinin Rusya’yı cesaretlendireceğini belirtti.
Ukrayna Savunma Bakanlığı, dün ABD’nin kararına ilişkin resmi bir bildirim almadığını ve yetkililerden açıklama beklediklerini bildirdi. Kremlin ise “Ukrayna’ya daha az silah akışı olursa çatışmanın daha çabuk sona ereceğini” öne sürerek kararı memnuniyetle karşıladı. ABD Başkanı Donald Trump, geçen hafta Lahey’deki NATO Zirvesi’nde “Ukrayna’ya daha fazla Patriot satabileceklerini” söylemişti. ABD’nin tüm silah yardımı şubatta kısa bir süreliğine durdurulmuştu. Martta ise sevkıyatlarda ikinci ve daha uzun bir duraklama yaşanmıştı.
MACRON-PUTİN GÖRÜŞTÜ
Öte yandan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un yaklaşık üç yılın ardından ilk kez önceki akşam Rus mevkidaşı Vladimir Putin’i aradı. Kremlin, açıklamasında “Talep, Fransız tarafından geldi. Putin, diyaloga girmeye hazır olduğunu defalarca dile getirdi” dendi. Liderlerin iki saatten uzun süren bir görüşme yaptığı aktarılırken İran ile Ortadoğu konularının ele alındığı bildirildi. Açıklamada, “Putin, Ukrayna çatışmasının uzun yıllar boyunca Batılı devletlerin politikalarının doğrudan bir sonucu olduğunu anımsattı” dendi.
