Şehir Plancıları'ndan 'plan notları' açıklaması ve eleştirilere yanıt!

30 Ekim depremi sonrasında depremde hasar alan bölgelerle ilgili olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan ve Karaburun, Karşıyaka, Seferihisar ve Bayraklı ilçe belediyelerine onaya gönderilen plan notları ile ilgili olarak Şehir Plancıları Odası Genel Merkezi süreci yargıya taşıyacağını duyurmuştu.

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer ise "Yargıya taşımasınlar. Gerçekten orada bir kentsel dönüşüme ihtiyaç var ve burada tek başına hükümetin, devletin yapması mümkün değil. Vatandaşın elini taşın altına sokması lazımdı, biz bunun önünü açıyoruz. Varsa bu felaket karşısında bildikleri daha iyi bir çözüm onu söylesinler" demişti. 

ŞPO'dan yapılan açıklamada oda olarak amaçlarının, meslek odası sorumluluğu çerçevesinde, depremden zarar gören vatandaşların kayıplarının devletin sorumluluğunda gerçekçi bir şekilde giderilmesi çağrısında bulunmak ve yaşanan bu felaketten dersler çıkararak, bir sonraki depremde veya başka doğal afette muhtemel can ve mal kayıplarını önlemeye yönelik işlemler tesis edilmesini sağlamak olduğu ifade edilerek, “Kamu kaynaklarının halkın sağlıklı ve yaşanabilir bir kent için kullanılmasını talep etmek, hepimizin ortak sorumluluğudur” denildi.

ŞPO’dan yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:

Devlet, kamu kaynaklarının yine kamu için kullanılacağı uygulamalar yaparak, depremden etkilenen yurttaşların ve şehrin sorunlarını giderebilmelidir. Oysa ki güncel durumda, depremden zarar gören yapılar özelinde değil, il genelinde yoğunluk artışı yaratan, bu yoğunluğun sosyal ve teknik donatı ihtiyaçlarına cevap vermeyen, yine de vatandaşın değil sermayenin yararına olacak uygulamalar tercih edilmektedir.

Deprem sonrasında şehircilik ilkeleri, kamu yararı esas alınarak başta Bayraklı ilçesi olmak üzere İzmir kentine müdahale edilmesi gerekirken;  kapsamlı bir bilimsel çalışma yapılmadan 30 ilçenin de aynı özelliklere sahip olduğu kabulüyle, imar mevzuatına aykırı olacak şekilde hazırlanan “usul ve esaslar", İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 01.03.2021 tarihli ve 05.196 sayılı kararıyla  onaylanarak yürürlüğe girmiştir.

• Ülkemizin deprem kuşağında olduğu açıktır. Ancak devlet, önceki depremlerden ders almayarak, can ve mal kayıplarını önlemek için etkin ve yeterli bir sistem geliştirmemekte ve şehircilik faaliyetlerini deprem riskini göz önünde bulundurarak yürütmemekte, binaların yer seçiminde, üretiminde, denetiminde aktif rol almamaktadır. Bu nedenle, her afette aynı ölçekte can ve mal kayıpları yaşanmaktadır. Yaşanan mağduriyetlerin giderilmesinde birinci derece sorumluluk devlete aittir. 
• Vatandaşlar, ilgili kurumlar tarafından ruhsatlandırılan binalarda, devlet mekanizmalarına güvenerek barınmakta iken afet nedeniyle zarar görmüşlerdir. Vatandaşların, sorumlusu olmadıkları bir durumdan yaşadıkları mağduriyet nedeniyle borçlandırılmaları hakkaniyete aykırıdır. Oysa ki, basın açıklamamıza konu işlemde vatandaş, yaşadığı zarar ile başbaşa bırakılmaktadır. Kaldı ki, yeniden borçlanma olanağı bulunmayan vatandaşlar veya sermaye için çekici olmayan bir bölgede yer alan taşınmazların malikleri açısından bu uygulamaların hiçbir anlamı olmayacaktır. Hiçbir vatandaşımızın mağdur olmasını kabul edemeyiz. Bu nedenle vatandaşları fırsatçı  sermaye ile baş başa bırakan bu anlayışı savunmak yerine mağdur olan vatandaşların her türlü zarar tazmininin ilgili sorumlular tarafından karşılanması gerektiği yönünde mücadele edilmelidir.
• Deprem sonrası oluşan tablodan; İzmir’de; toplanma alanlarının yetersiz olduğu, yaşanacak depremlerde “imar barışı” nedeniyle çok daha ağır bir tablonun oluşabileceği görülmüş, özellikle kent merkezlerinde belirli nüfus ve yapı yoğunluk değerlerinin aşılmaması, ulaşım altyapısının yeniden ele alınması gerektiği anlaşılmıştır. Basın açıklamasına konu işlem ise tam tersi yöndedir. Bu uygulamalar gerçek bir “çözüm” olmadığı gibi, mağduriyetin giderilmesine değil, devletin esas sorumluluklarını yerine getirmemesine hizmet etmektedir.
• Toplumun her kesiminden mülkiyet sahiplerince, taşınmazlarına yönelik imar hakkı veya kat artışı talep edilmektedir. Bu yaklaşım, fırsatçı sermaye için kentlere saldırma olanağı tanımaktadır. Toplumcu ve kamucu çözümler yaratılmadığı sürece vatandaşın müteahhitle başbaşa bırakıldığı hiçbir “çözüm”, afetler karşısında dirençli kentler oluşturamaz. Bu nedenle kat artışı talebi toplumun yararına değil sermayenin yararına olacaktır.
• Deprem sonrasında İzmir Büyükşehir Belediyesi ve ilçe Belediyelerince düzenlenen toplantılarda konunun çözümü için önerilerimiz hem sözlü hem de yazılı olarak iletilmiştir. Ancak tüm uyarılarımıza rağmen, “çözüm” diye sunulan “usul ve esaslar” ve parçacı plan değişiklikleri var olan sorunları derinleştirmekten ibarettir.