Sayıştay’dan kayyuma dikkat çeken 8 Mart uyarısı!

Metehan UD / EGEDESONSÖZ - Sayıştay Dairesi Başkanlığı, kayyum tarafından yönetilen Urla Belediyesi’nin 2022 yılı denetim raporunu açıkladı.

Raporda 28 başlık altında mevzuata aykırı olduğu belirtilen bulgular yer aldı.

‘Mal Alımı ve Yapım İşi İhalelerinde Hatalı Uygulamalar Bulunması’ bulguda 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan ihalelere yönelik tespitler yer aldı.

HATALI İHALE SÖZLEŞMESİ
Bulguda, yapım işi ihalesinde iş deneyim belgesinin hatalı güncellenmesi nedeniyle değerlendirme dışı kalması gereken istekli ile sözleşme imzalandığı ifade edildi. Raporda “Yapılan incelemede, yapım işi ihalesinde isteklinin teklif tutarının 6.499.000 TL olduğu, idari şartnamede isteklinin sağlaması gereken asgari iş deneyim tutarının teklif edilen bedelin %80’i olarak belirlendiği, bu bilgiler doğrultusunda isteklinin en az 5.199.200 TL iş deneyim belgesi sunması gerektiğinin anlaşıldığı; buna karşılık idare tarafından iş deneyim belgesinin güncellenmesinde esas yüklenici ile alt yüklenici arasında yapılan sözleşme tarihi olan 27.09.2018 tarihinin esas alınmayıp isteklinin alt yüklenici olarak çalıştığı işte esas yüklenici gibi kabul edilerek işin ihale tarihi olan 13.08.2018 tarihinin esas alınarak iş deneyim belgesinin olması gerekenden yüksek hesaplandığı, bunun sonucunda değerlendirme dışı kalması gereken istekli ile sözleşme imzalandığı tespit edilmiştir. İdare tarafından yapılacak ihalelerin mevzuata uygun olarak tamamlanabilmesi için iş deneyimi yetersiz olan isteklilerin değerlendirme dışı bırakılarak sözleşme imzalanmaması gerekmektedir.” denildi.

Yine raporda Bazı ihalelerde yaklaşık maliyetin üzerinde verilen tekliflerin değerlendirme dışı bırakıldığı belirtildi. Raporda “İdare tarafından yapılan ihalelerde yaklaşık maliyetin üzerinde teklif verilmesi halinde Kamu İhale Genel Tebliği’nde belirtilen değerlendirmelerin yapılması ve bunun sonucunda yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilmesi veya ihalenin iptal edilmesi gerekmektedir.” ifadeleri yer aldı.

CEZALAR TEBLİĞ EDİLEMEDİ
“İmar Mevzuatına Aykırı Yapılarla İlgili Alınan Encümen Kararlarının Tebliğ Edilmemesi Sonucu Para Cezalarının Tahsil Edilmemesi ve Diğer Cezaların Uygulanmaması” başlıklı bulguda ise “Belediye sınırları içerisinde imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılarla ilgili alınan encümen kararlarının muhatabın MERNİS (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi) veri tabanındaki adresine tebliğ edilmemesi nedeniyle tebligatların bir kısmının yapılamadığı ve buna bağlı olarak imar para cezalarının tahakkuk ve tahsilat süreçleri ile kaçak yapılara ait yıkım kararlarının uygulanması süreçlerinin akamete uğradığı görülmüştür. Belediye sınırları içerisinde ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılarla ilgili encümen kararlarının İdarenin MERNİS veri tabanına erişiminin bulunmaması nedeniyle İdare’nin kayıtlarında bulunan adresine iadeli taahhütlü posta yoluyla tebliğ edildiği; sadece 2021 ve 2022 yıllarında alınan encümen kararlarından 105 adedinin ilgililerin adreste bulunmaması veya tebellüğden imtina etmesi ve benzeri gerekçelerle tebliğ edilemediği ve belediyeye iade edildiği tespit edilmiştir. Bunun sonucunda imar para cezalarının tahakkuk ve tahsilat süreçleri ile kaçak yapılara ait yıkım kararlarının uygulanması süreçleri akamete uğramaktadır. Tebligat Kanunu’nun 21’inci maddesine göre tebligat işlemlerinin yerine getirilerek encümen tarafından alınan kararlara uygun olarak cezaların uygulanmasının sağlanması gerekmektedir” denildi.

“İmar Kanunu Gereğince Alınması Gereken Otopark Bedellerinin Büyükşehir Belediyesince Tahsil Edilmesi” başlıklı bulguda ise “İmar Kanunu gereğince alınması gereken otopark bedellerinin büyükşehir belediyesince tahsil edildiği ifade edildi.

EMLAK VERGİSİ UYGULAMASINDA HATALAR
Raporda yine emlak vergisi uygulamalarında hatalar olduğu ifade edildi. Bu hatalar arasında emlak vergisine tabi bazı binaların inşaat sınıflarının hatalı tespit edilmesi, emlak vergisinin bina yerine arsa üzerinden tahakkuk ettirilmesi, bina vergisinin hesabında asansör, kalorifer ve klima farklarının vergi değerine ilave edilmemesi, şartları taşımadığı halde bazı bina ve işyerlerinin emlak vergisi geçici muafiyetinden faydalandırılması, indirimli bina vergisi uygulamasından şartları taşımayan kişilerin yararlandırılması yer aldı.

KİRA TESPİTLERİ RAYİCİN ALTINDA
“İdare Taşınmazı Üzerinde 49 Yıllığına Kurulan İntifa Hakkı Bedelinin Günümüz Koşullarında Rayicin Altında Kalması” başlıklı bulguda da “5.03.1998 tarihli Encümen Kararıyla üzerinde 49 yıllığına intifa hakkı tesis edilen idare taşınmazının intifa bedelinin günümüz şartlarında rayicin altında kaldığı görülmüştür. İdare taşınmazının 2886 Sayılı Kanun’un 51/g bendi kapsamında 25.03.1998 tarihli Encümen Kararıyla 3360 m²’lik İdare taşınmazı üzerinde bir eğitim kooperatifi lehine 49 yıllık intifa hakkı tesis edildiği; birinci yıl kullanma bedelinin eski para birimiyle 350.000.000 TL olarak belirlendiği, ilk yıldan sonraki kullanma bedellerinin Devlet İstatistik Enstitüsü Toptan Eşya Fiyat Endeksinde meydana gelen artış oranında hesaplanacağı, en son yapılan artış ile bu tutarın yıllık 16.661,15 TL olarak hesaplandığı, dolayısıyla intifa bedelinin günümüz şartlarında rayicin altında kaldığı tespit edilmiştir. Yukarıda yer verilen açıklamalardan anlaşılacağı üzere, İdare taşınmazı üzerinde 49 yıllığına kurulan intifa hakkı sonrasındaki süreç içerisinde paranın değerinde çok önemli düşüşler olmuş, edimler arasında ağır bir nispetsizlik meydana gelmiştir. Dolayısıyla taşınmaz maliki İdare tarafından 49 yıllık sürenin sonunun beklenmesi yerine günün ekonomik koşullarına göre çok düşük kalan intifa bedelinin hukuki yollarla günün koşullarına uygun hale getirilmesinin talep edilmesinin kamu yararının gereği olduğu ndeğerlendirilmektedir. İdare taşınmazı üzerinde 49 yıllığına kurulan intifa hakkına ilişkin bedelin hukuki yollarla günün koşullarına uygun hale getirilmesinin talep edilmesinin kamu yararının gereği olduğu değerlendirilmektedir” denildi.

İHALE SÖZLEŞMELERİNDE HATA
‘Mal Alımı ve Yapım İşi İhalelerinin Sözleşme Aşamalarında Hatalı Uygulamalar Bulunması’ başlığının altında şu ifadeler yer aldı:

- Anahtar teslim götürü bedel teklif alınarak ihalesi yapılan yapım işine ilişkin, ihale öncesinde işin yapılacağı yer ile ilgili zemin etüt raporu hazırlamadan uygulama projesi düzenlendiği ve bu şekilde düzenlenen uygulama projesindeki hatadan kaynaklı iş artışı yapıldığı görülmüştür Yapılan inceleme, yapım işinde ihale öncesinde işin yapılacağı yer ile ilgili zemin etüt raporu hazırlanmadan uygulama projesini düzenlediği; bu şekilde düzenlenen uygulama projesindeki hatadan kaynaklı %9,4261 iş artışı yapıldığı tespit edilmiştir. Mevzuatında öngörüldüğü üzere yapılacak zemin etüt çalışmaları ile uygulama projesinin hazırlanması halinde iş artışı gerekçesi olan imalatların yapılmasına gerek duyulmayacağı açıktır. Uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılması gerekmektedir.

MEVZUATA AYKIRI TAHSİS
‘İdarenin Mülkiyetinde Bulunan Taşınmazın Vakfa Tahsis Edilmesi’ başlıklı bulguda ise “İdarenin mülkiyetinde bulunan bir taşınmazın mevzuata aykırı olarak bir vakıfa tahsis edildiği görülmüştür. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden Yardım Yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinde; gerçek veya tüzel kişilere kanunda veya cumhurbaşkanlığı kararnamesinde dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamayacağı, yardımda bulunulamayacağı veya menfaat sağlanamayacağı düzenlenmiştir. Belediyenin mülkiyetinde bulunan bir taşınmazın mevzuata aykırı olarak bir vakıfa tahsis edildiği tespit edilmiştir. Kamu İdaresince, vakfa tahsis edilen taşınmaza ilişkin ortak işbirliği protokolü bulunduğu ifade edilmişse de; taşınmazın protokol kapsamında 25 yıllık süre ile vakfın kullanımına bırakılması ile proje mahiyetinin aşılmış olduğu ve işleme tahsis niteliği kazandırıldığı anlaşılmaktadır. Diğer taraftan, protokol hükümleri incelendiğinde, ortak hizmetlerin yürütülmesi esnasında kaç personelin yer alacağı, sürecin nasıl işleyeceği, vakfın projeye ne kadar bütçe ayırdığına ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilmediği görülmüştür. Dolayısıyla söz konusu taşınmazın kullanımının üçüncü kişilere protokol yapılması suretiyle bırakılması yapılan işleminin tahsis niteliğini değiştirmemektedir. İdarenin mülkiyetinde bulunan taşınmazların mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan vakıflara tahsis edilmemesi gerekmektedir.” denildi.

YILLIK İZİNLER KULLANDIRILMADI
‘İşçilerin Kanunda Belirtilen Yıllık İzinlerinin Kullandırılmaması’ başlıklı bulguda ise “Kadrolu işçilerin bir kısmının yıllık izinlerinin mevzuata uygun olarak kullandırılmaması nedeniyle biriktirilen izinlerin emeklilik aşamasında toplu izin ücreti olarak ödendiği ve bu ödemelerin İdareye ek mali külfet oluşturduğu görülmüştür. Yapılan incelemede ise İdarenin kadrolu 82 adet işçisinin toplam 7.008,50 gün birikmiş yıllık izninin bulunduğu ve bu izinlerin yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine uygun olarak kullandırılmadığı, biriktirilen izinlerin emeklilik aşamasında toplu izin ücreti olarak işçilere ödenmesi suretiyle İdareye ek mali külfet oluşturduğu tespit edilmiştir. İdari para cezası yaptırımı ile karşılaşılmaması ve biriken yıllık izinlerin ücrete dönüşmesi suretiyle idareye ek bir mali külfetin ortaya çıkmaması için İdare tarafından söz konusu yıllık izinlerin mevzuata uygun bir şekilde kullandırılması gerekmektedir.” İfadeleri yer aldı.

8 MART UYARISI
‘Sosyal Denge Sözleşmesine Konusu Dışında Hükümler Konulması’ başlıklı bulguda da “İdare ile yetkili sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmesine mevzuata aykırı olarak konusu dışında hükümlerin konulduğu görülmüştür. Sosyal denge sözleşmeleri ile sadece görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı düzenlenebilecektir. Bunun dışında sosyal denge sözleşmelerinin yasal çerçevesini genişletecek biçimde kamu görevlilerine ek mali veya sosyal haklar tanınması yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil edecektir. Ancak yetkili sendika ile İdare arasında 15.01.2022-15.01.2023 tarihlerini kapsayacak şekilde düzenlenen Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi’nde çalışanların lojman, kamp, etüt, spor, kültür ve benzeri tesislerden ücretsiz yararlanacağı, 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Gününde çalışan kadınların ücretli izinli sayılacağına ilişkin düzenlemelere yer verildiği tespit edilmiştir. Sözleşmede yer alan söz konusu düzenlemeler sosyal denge tazminatının uygulanmasına ilişkin olmayıp belediyede çalışan memur ve kamu görevlilerine ek sosyal ve mali haklar getirmiştir. Sosyal denge sözleşmesinde yer verilen mali haklar dışındaki düzenlemeler mevzuata aykırılık teşkil etmekte olup, sosyal denge sözleşmelerinde mevzuatında yer almayan hususların düzenlenmemesi gerekmektedir.” denildi.

RUHSATSIZ 2 BİNE YAKIN İŞYERİ
‘İş yeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Olmadan Faaliyette Bulunan İş Yerlerinin Bulunması’ başlıklı bulguda da “İdare sınırları içerisinde faaliyet gösteren bazı iş yerlerinin, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı almadan faaliyette bulunduğu ve buna bağlı olarak İdare’nin gelir kaybına uğradığı görülmüştür. Urla Vergi Dairesi Müdürlüğünden alınan Urla ilçe sınırları içerisinde bulunan aktif işyerleri verilerinden yola çıkılarak yapılan inceleme neticesinde, belediye sınırları içerisinde 4760 adet aktif işyerinin bulunduğu; ancak İdare kayıtlarında ruhsat verilen işyeri sayısının toplam 2864 olduğu tespit edilmiştir. Yapılan hesaplamada 6360 sayılı Kanunla mahalleye dönüşen ve tüzel kişiliği kaldırılan köylerde ruhsatlandırılmış sayılan işyerleri göz önünde bulundurulmuş olup, bu verilere göre 1896 adet işyerinin işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet gösterdiği; buna bağlı olarak da Belediyenin, işyeri açma ve çalışma ruhsat harcı geliri kaybına uğradığı anlaşılmaktadır. Kamu idaresince, aktif işyerleri verilerinde İşyeri Açma Çalışma Yönetmeliğine göre ruhsat verilmeyen işyerlerinin de bulunduğu, 6360 sayılı Kanun ile mahalleye dönüşen ve ruhsatlandırılmış sayılan işyerlerine müdürlükçe yeni bir ruhsat verilmediğinden bulguda belirtilen sayıya ulaşılmayacağı ifade edilmişse de; bulguda belirtildiği üzere 6360 sayılı Kanunla mahalleye dönüşen ve tüzel kişiliği kaldırılan köylerde ruhsatlandırılmış sayılan işyerleri ile İşyeri Açma Çalışma Yönetmeliğine göre belediye tarafından ruhsat verilmeyen işyerleri de göz önünde bulundurularak tespit yapılmıştır. İdarenin yetki ve görev alanındaki iş yerlerinin işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının bulunup bulunmadığının takibinin sağlanması ve buna bağlı olarak da işyeri açma izni harcının zamanında tahsil edilmesi gerekmektedir.” ifadeleri yer aldı.

EĞLENCE MERKEZLERİ VURGUSU
' Eğlence Vergisi Mükellefiyeti Tesis Edilmeyen İşyerlerinin Bulunması’ başlıklı bulguda da “Belediye sınırları ile mücavir alanlar içerisinde faaliyet gösteren ve biletle girme zorunluluğu bulunmayan eğlence işletmeleri için mükellefiyet kayıtlarının oluşturulmadığı, ilgili işletmeler adına Eğlence Vergisi tahakkuk ve tahsilatının yapılmadığı görülmüştür. Urla Vergi Dairesi Müdürlüğünden alınan Urla ilçe sınırları içerisinde bulunan aktif işyerleri verilerinden yola çıkılarak yapılan incelemelerde; Belediye sınırları içerisinde faaliyetlerini devam ettiren ve biletle girme zorunluluğu bulunmayan bazı gece kulübü, bar, canlı müzik işletmelerinin belediyenin Eğlence Vergisi mükellef kayıtlarında yer almadığı, bağlı olarak eğlence vergisi tahakkuk ve tahsilatının yapılmadığı ve İdarenin gelir kaybına uğradığı tespit edilmiştir. İdare gelirlerinin artırılmasını ve mevzuata uygunluğu sağlamak için eğlence vergisi mükellefiyeti oluşturulması gereken eğlence yerleri tespit edilerek gerekli mükellefiyetlerin tesis edilmesi gerekmektedir.

Raporda ayrıca belediye sınırları içerisinde ulusal bayram günlerinde faaliyet gösteren işyerlerini tespite ilişkin bir takibin yapılmadığı, dolayısıyla tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcının tahsil edilmediği ifade edildi. Bu durumun gelir kaybına neden olduğu da dile getirildi.