Sayıştay'dan İZBETON'a uyarı: Borcunu zamanında öde!

EGEDESONSÖZ – Sayıştay’ın İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketlerinden İzmir Büyükşehir Belediyesi Beton ve Asfalt Enerji Üretim ve Dağıtım Tesisleri Su Kanalizasyon Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi (İZBETON) için hazırladığı 2021 denetim raporunu açıkladı. Raporun mali dönem zararı olarak 8 milyon 744 bin 245 liralık zarar tespit edildiği ifade edildi.

Raporda İZBETON’a ait müfettişler tarafından tespit edilen bulgular yer aldı. ‘Bulgu 1’de İzmir Büyükşehir Belediyesinden yüklenilen ihale kapsamında; asfalt kazıma makinesi ile asfalt kaplamaların kazılması ve nakli işinden ortaya çıkan asfalt molozunun konkasörle kırılıp kullanıma hazır hale getirilme işleminden bedel alınmadığı tespit edildiği ifade edildi.

‘953 BİN LİRALİK BEDELSİZ İŞ’
Raporda “Yapılan incelemede kazıdan çıkan asfalt molozunun şirket tarafından konkasörle kırılıp kullanıma hazır hale getirildikten sonra büyükşehir belediyesine verildiği ve imalat tarifinin içinde olmayan bu işlem için şirkete ödeme yapılmadığı görülmüştür. Üretim Planlama ve Raporlama Müdürlüğünden alınan verilere göre 2021 yılında konkasörle kırılan asfalt molozu miktarı 67.140.690 kg’dir. Ticaret ve Satınalma Müdürlüğü tarafından taslak olarak düzenlenen yeni birim fiyat ile yapılan hesaplamalara göre fiyat farkı dahil olmak üzere 2021 yılında bedelsiz olarak yapılan iş tutarı KDV dahil 953.426,84 TL’dir. Şirket tarafından asfalt kazıma makinesi ile asfalt kaplamalarının kazılması ve nakli işinden ortaya çıkan asfalt molozunun konkasörle kırılıp kullanıma hazır hale getirilme işlemi için İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden bedel talebinde bulunulduğu ifade edilmiştir. Ancak Büyükşehir Belediyesi tarafından bu talebe cevap verilmediği görülmüştür. Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan ancak proje birim fiyat poz tariflerinde yer almayan bu iş için Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine uygun olarak yeni birim fiyatın belirlenerek yapılan ve yapılacak imalatların bedelinin alınması sağlanmalıdır” ifadeleri yer aldı.

‘843 BİN LİRALIK YANLIŞ HESAPLAMA’
‘Hizmet Alım İşi İhalelerinde Fiyat Farkı Hesaplamalarının Yanlış Yapılması’ başlıklı bulguda ise “Yapılan incelemede, şirket tarafından yapılan bazı hizmet alım ihalelerinin fiyat farkı hesaplamalarında temel endeks olarak ihale tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki ayın alındığı ve akaryakıt girdisi için özel tüketim vergisinde meydana gelen değişiklikler için mevzuatta öngörülen kesintilerin yapılmadığı ve bu suretle yüklenicilere 843.254,00-TL mevzuata aykırı ödeme yapıldığı görülmüştür. Bu itibarla şirket zararına neden olan bu hatalı uygulamaların düzeltilerek mevzuata uygun fiyat farkı hesabının yapılmasının sağlanması gerekmektedir. Mevzuata aykırı olarak ödendiği tespit edilen fiyat farkı tutarları 2022 yılında ilgili firmalardan tahsil edilmiştir. Ancak yapılan bu tahsilat 2021 yılı mali tablolarında yer almamaktadır.” denildi.

‘780 BİN LİRALIK VERGİ GECİKME CEZASI’
‘Vergi ve Sosyal Güvenlik Kurumu Borçlarının Vadesinde Ödenmemesi Sebebiyle Gecikme Cezasının Ödenmesi’ başlıklı bulguda da şirketin borçlarını vadesinde ödememesinden dolayı 780 bin 364 liralık gecikme cezası ödediği dile getirildi. Bulguda şu ifadeler yer aldı:

“Şirket tarafından bu şekilde ödenen gecikme zammı ve faizlerin şirketin hasılatından indirimi kabul görmeyen giderler olması nedeniyle şirketin kurum kazancına ilave edilerek vergi matrahına eklenmektedir. Dolayısıyla yapılan bir gider sonucunda bu tutarın kurum kazancından indirimi kabul edilmemesi ve kurum kazancına ilave edilmesi şirketin vergi yükünü arttırmaktadır. Bu sebeple kanunen kabul edilmeyen giderler şirketin gelirlerinin azalmasına sebep olduğu gibi vergi matrahını da arttırmaktadır. Böyle giderler dolaylı olarak şirketin öz sermayesinde azalışa sebep olmaktadır. Şirket tarafından 2021 yılında vergi vade tarihlerinin geçirilmesi sebebiyle 780.364,36 TL kanunen kabul edilmeyen gider yapıldığı tespit edilmiştir”

‘649 BİN LİRALIK SGK GECİKME CEZASI’
‘SGK Borçlarının Vadesinde Ödenmemesi Sebebiyle Gecikme Cezası Ödenmesi’ başlıklı bulguda ise Şirket tarafından SGK borcu vade tarihlerinin geçirilmesi sebebiyle 649.879,64 TL gecikme cezası ödendiği dile getirildi.

Bulguda “Şirket tarafından bu şekilde ödenen gecikme zammı ve faizleri şirketin hasılatından indirimi kabul görmeyen giderler olması nedeniyle şirketin kurum kazancına ilave edilerek vergi matrahına eklenmektedir. Dolayısıyla yapılan bir gider sonucunda bu tutarın kurum kazancından indirimi kabul edilmemesi ve kurum kazancına ilave edilmesi şirketin vergi yükünü arttırmaktadır. Bu sebeple kanunen kabul edilmeyen giderler şirketin gelirlerinin azalmasına sebep olduğu gibi vergi matrahını da arttırmaktadır. Böyle giderler dolaylı olarak şirketin öz sermayesinde azalışa sebep olmaktadır. Şirket tarafından 2021 yılında bahse konu ödemelere ilişkin vade tarihlerinin geçirilmesi sebebiyle 649.879,64 TL kanunen kabul edilmeyen gider yapıldığı tespit edilmiştir.” ifadeleri yer aldı.

‘İŞÇİLER 8795 SAAT FAZLA ÇALIŞTIRILDI’
‘İşçilere Mevzuatta Belirlenen Sürenin Üzerinde Fazla Çalışma Yaptırılması’ başlıklı bulguda da İZBETON çalışanlarının İş Kanunu’nda belirlenen sürenin oldukça üzerinde yıllık fazla çalışma yaptırıldığı ifade edildi. Raporda yer alan bilgilere göre 8 bin 795 saatlik fazla çalıştırma yaptırılmış.

Raporda “Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden hareketle, fazla çalışma süresinin istisnai durumlar haricinde yıllık 270 saat ile sınırlandırıldığı, genel bakımdan çalışma süresi olan haftada en çok kırkbeş saatlik sürenin asıl olduğu, fazla çalışmanın ise istisnai bir durum olarak yıl içinde belirli sınırlar dâhinde işçinin onayı alınarak yaptırılabileceği sonucuna ulaşılmaktadır. Şirket bünyesinde çalışan işçilere ait fazla çalışma süreleri incelendiğinde, çok sayıda personele 4857 sayılı İş Kanunu’nda yıllık olarak belirlenen 270 saatin üzerinde fazla çalışma yaptırıldığı görülmüştür. Aşağıda yer alan tabloda, yıllık fazla çalışma süresi en fazla olan ilk 10 personele örnek olarak yer verilmiş olup personelin birçoğunun 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirlenen yıllık üst limitin üzerinde çalıştığı tespit edilmiştir. Bu durum fazla çalışmanın istisnai bir durum olmaktan çıkarılıp, Şirket bünyesinde bir çalışma şekli haline getirildiğini göstermektedir.” denildi.

‘YILLIK İZİNLER KULLANDIRILMADI’
‘İşçilerin Yıllık Ücretli İzinlerinin Kanuna Uygun Olarak Kullandırılmaması’ işçilerin sosyal hakları olan yıllık ücretli izinlerinin zamanında düzenli olarak kullandırılmadığı ve bu nedenle birikmiş yıllık izin sürelerinin bulunduğu belirtildi.

Bulguda “Yapılan incelemede, Şirkette görev alan kadrolu 859 işçiden 4’ünün 300 günden, 17’sinin 200 günden, 103’ünün 100 günden ve 196’sının 50 günden fazla yıllık ücretli izin hakkı olduğu tespit edilmiştir. Bu işçiler emekli olduklarında veya herhangi bir şekilde iş akitleri sona erdiğinde mevzuat hükümleri gereği, yıllık izin hakları için işçinin son ücreti dikkate alınarak izin ücreti ödeneceğinden, bu durum idareler açısından öngörülemeyen giderlerin ortaya çıkmasına neden olacaktır.  Belirtilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde Şirkette çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerinin, mevzuata uygunluk ve Şirkete ek mali külfet getirmemesi amacıyla biriktirilmeden, zamanında ve düzenli olarak kullandırılması sağlanmalıdır.” denildi.

BULGULAR GEÇEN YILLARDAN DEVAM
Raporda ayrıca geçmiş yıllardaki raporlarda yer alan ‘Vergi Ödeme Vade Tarihlerinin Geçirilmesi Sebebiyle Gecikme Cezası Ödenmesi’, ‘İş Kanununa Aykırı Olarak Fazla Çalışma Yaptırılması’ ve ‘Yıllık İzin Hakkının Mevzuat Gereğince Kullandırılmaması’ başlıklı bulguların da yerine getirilmediği bu bulguların bu yılki raporda da yer aldığı ifade edildi.