Odalar'dan 'Forbes' çağrısı: Kaderine terk edilmesin!

EGEDESONSÖZ –  Restorasyon çalışmaları ödeneksizlik nedeniyle duran ve 23 yıldır tamamlanmayan tarihi Forbes Köşkü kaderine terk edildi. Hırsızların yeni adresi olan köşkün çatısındaki kurşun levhalar çalındı ve mermer korkulukların bir kısmı kırılarak paramparça edildi.

Forbes Köşkü’nün durumu ile ilgili TMMOB Şehir Plancıları Odası ve Mimarlar Odası’ndan tepki geldi.  Odaların İzmir Şubeleri tarafından yapılan açıklamada, Forbes Köşkü`ndeki restorasyon işlemlerini tamamlanarak halkın kullanımına açılması, yapının tahrip olmasını engelleyecek şekilde gerekli denetimlerin yapılması, güvenlik önlemlerinin alınması ve zarar verenler hakkında gerekli cezai işlemlerin uygulanması çağrısı yapıldı.

Odaların açıklaması şu şekilde:

Kent belleği, kentin bugününü var eden ve yarınına yön veren en önemli unsurlardan biridir ve müşterek kent mekânları kentlinin belleğinde yer edindiği ölçüde toplum ile mekân arasındaki bağ sağlanır. Bu sebepler ile kente dair sorumluluğu olan her kişi ve kurumun kent belleğini korumak ve yaşatmaktan sorumludur.

Yeşilova höyüğünde yapılan kazılarda elde edilen bulgular gösterdi ki İzmir sanılanın aksine 8500 yıllık eşsiz bir tarihe sahip ve M.Ö. 6000`li yıllardan günümüze birçok medeniyete ve kültüre ev sahipliği yapmış bir coğrafyadır.

Taşıdığı kültür değerleri sebebi ile kültür turizmi açısından yerel ve merkezi yönetim kademelerinde yer alan idareciler tarafından değerli olduğu her fırsatta dile getirilen, bizlerin de 8500 yıllık tarihi geçmişi ile övündüğümüz kentimizde, kent kültürü ve kent belleğinin öğeleri olan yapı ve alanların, gerekli koruma önlemlerinin alınmaması ya da denetimde yetersizlikler nedeniyle her geçen gün yok olma sürecine girdiğine tanık oluyoruz.

Son dönemde de 1979 yılında korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenen, kamu mülkiyetindeki Forbes Köşkü`nün 23 yıldır restorasyon sürecinde olduğu ve ödeneksizlik nedeniyle restorasyonunun tamamlanmadığı, gerekli güvenlik önlemleri alınmadığı için tahrip olduğuna yönelik haberler basında yer aldı. Yakın zamanda bir devlet üniversitenin kullanımına tahsis edilmiş Vali Konağı için de buna benzer haberler basında yer almıştı. 

Buca‘da Levanten Forbes Ailesi tarafından 1908 yılında yaptırılan, geçirdiği yangın sonrası 1910 yılında tekrar inşa edilen Forbes köşkü, dönemin sosyal ve kültürel yapısına, mimari değerlerine ve kent tarihine dair önemli izlere sahip, kent belleğinde yeri olan nitelikli bir dönem yapısıdır. Kent belleğinde önemli bir yeri olan bu yapının kaderine terkedilmesi kabul edilemez.

Bilindiği üzere 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun 65. maddesinde "Tescil edilen sit alanları ve korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile korunma alanlarının bu Kanuna göre tebliğ veya ilan edilmiş olmasına rağmen yıkılmasına, bozulmasına, tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarar görmesine kasten sebebiyet verenler ile (…) (1) izin alınmaksızın inşaî ve fiziki müdahale yapanlar veya yaptıranlar, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır. (1)Bu Kanuna aykırı olarak yıkma veya imar izni verenler, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır. Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen fiiller, korunması gerekli kültür ve tabiat varlığını yurt dışına kaçırmak amacıyla işlenmiş ise verilecek cezalar bir kat artırılır." denilmekte olup kültür varlığına zarar verenler hakkında uygulanması gereken cezai işlemler tanımlanmaktadır.

Tüm kültürel varlıkların, insanlığın ortak mirası olmasının yanı sıra kent kültürü ve kent belleğinin bir parçası olması nedeniyle korunması ve yaşatılmasının evrensel ve yasal bir zorunluluk olduğunu hatırlatarak; tüm kamu idarelerini Forbes Köşkü`ndeki restorasyon işlemlerini tamamlayarak halkın kullanımına sunması, yapının tahrip olmasını engelleyecek şekilde gerekli denetimlerin yapılması, güvenlik önlemlerinin alınması ve zarar verenler hakkında gerekli cezai işlemlerin uygulanması için göreve davet ediyoruz.