Madencilerden emekli maaşı isyanı: Ölüm aylığına hayır!

Bağımsız Maden-İş Soma Meydanı'nda madencilerin 2500-3000 TL sınırındaki emeklilik ücretlerine karşı mücadele başlattı. Eyleme hem emekli madenciler hem de fiilen çalışan madenciler yoğun katılım gösterdi.

Eylemde yapılan açıklamada, mevcut emekli maaş oranının sefalet yarattığı belirtilirken, "Madenciyi bu sefaletten çıkaracak ve insanca yaşayabileceği bir ücret almasını sağlayacak bir yasal düzenleme talep ediyoruz" denildi.

Eylemde yapılan açıklamada şı ifadeler kullanıldı:

"Madencilik, mesleğinin dünyanın en ağır mesleği olduğu açıktır. Maden işçisi bir iş cinayetinde öldürülmez ise, bir iş kazasında uzuv kaybı yaşamaz ise, çalışıp emekli olunca da ciğerleri tükenmiş oluyor, madencilik sonucu çeşitli hastalıklarla boğuşarak kısa ömrünü tamamlaya çalışır. Madenci kısa ömürlü insandır. Çoluğunun çocuğunun geleceği için kısa ömürle yaşamayı göze almış insandır. Bu hakikat nedeniyle de devlete/SGK’ya emeklilik maliyeti yükü en az olan kesimdir madenciler.

Ancak insanlığa musallat edilmiş kapitalist sistem ve onun sahipleri yaşamı işçiler için cehenneme çevirirken düzenin sahibi patronlar için cennet yaratıyor. Günden güne emeği ile geçinen insanların haklarına mafya tarzıyla çökmeye devam edilmektedir.

Biz bugün burada aynı zamanda maden işçilerinin önderleri Tahir Çetin ve Ali Faik İnter’e vermiş olduğumuz sözleri yerine getirmek için toplanmış bulunmaktayız.

Söz şudur. Madencilere reva görülen en düşük sınırda ödenen emeklilik aylıklarına isyan etmek.

Düşünün ki bugün yeni zamla 8500 TL aylık ücret alan maden işçisi bir ay sonra emekli olunca 2500-3000 TL sınırında emekli aylığına mahkum ediliyor. Hiçbir iş kolunda aldığı maaşla, aldığı emekli aylığı arasında bu kadar uçurum olan bir kesim söz konusu değildir.

Emekli milletvekillerinin aldıkları 18 bin TL ücreti az bulanlar, madencinin sefalet düzeyindeki emekli aylıklarına çare üretmek durumundadırlar. Önümüzdeki dönem seçim var. Soma, Kınık, Kırkağaç, Savaştepe’de madencilerin karşısına çıkacak siyasi partiler öncelikle bu konuda ne yapacakları taahhüt etmelidirler. Madenci aylıklarını kemiren, patron yalaması sarı sendikalar madencilerin yaşadığı bu sefalete ses çıkarmıyorlar. Onların da sonu yakındır.

Özel İşletme yeraltı madenlerinde çalışan ve emekli olmuş madenciler olarak emeklilik ücretlerimizin düşük olmasına karşı burada bir araya toplanmış bulunmaktayız. Bir madencinin ortalama 2500-3500 TL emeklilik ücreti alıyor insanları yaşanılamayacak bir boyuta ulaştırmıştır. Öyle ki hayat pahalılığının temel ihtiyaç ürünlerinin 3-5 katına çıkmış olduğu bir durumda daha da sorgulanacak bir hale gelmiştir.

2014 yılında 301 madenci kardeşimizi kaybetmemiz üzerine maden işçisinin yaşadığı zulüm ve sömürü düzeni, kardeşlerimizin kaybı üzerine yapılan eylemler ve madencinin sesinin yükseltilmesi sonucu hükümeti maden işçileri lehine düzenleme yapmaya itmiştir. 3213 sayılı Maden Kanunu’na 11 Eylül 2014  tarihli resmi gazetede yayınlanan 6552 sayılı Kanun ile eklenen maddeyle; linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarının asgari ücretin iki katından az olamayacağı hüküm altına alınmış ve böylece bu işlerde çalışanlara daha yüksek bir ücret seviyesi garanti edilmiştir. Bunun haricinde yeraltı maden işlerinde çalışan işçilerin haftalık çalışma saati üst sınırı 45 saatten 37,5 saate indirilmiş, yeraltı işlerinde çalışan işçiler için işe iade davasında aranan 6 aylık kıdem şartı kaldırılmış, sigortalılıkta ve fiili hizmet zamlarında değişiklik yapılmıştır. Yani az maaş aldığımız ve çok çalıştırıldığımız devletçe kabul edilmiştir. Fakat emekli olan madencilerin ne yapacakları, bu sefalet ücreti olan emekli maaşlarıyla nasıl yaşayacağı devletçe görmezden gelinmiş, eksik bırakılmış veya kulak ardı yapılmıştır.

2014 tarihli bu kanun maddesinin çıkmasından önceki dönemde çalışması daha fazla olan maden işçilerinin emeklilik maaşındaki belirleyici oran düşük ücret olmasındandır. Bu durum 2014’te yapılmış kanunun amacında eksik kalmış olduğunu ve bu amacın tamamlanması gerektiğini ortaya sermektedir. Yeraltı maden işçisinin yaşam koşullarında bir hukuki düzenlemeye gidilecekse eğer, yeraltı maden işçisinin çalıştığı esnadaki koşullarının yanında emeklilik koşullarının da gözetilmesi ve hukuki düzenlemelerin de bu yönde yapılması gerekmektedir.

Diğer bir durum ise 1999 ve 2008 yıllarında sosyal sigortalar kanununda yapılan değişikliklerde işçilerin emeklilik ücreti hesaplanmasında etkili olan “Aylık Bağlama Oranı”nın her düzenleme döneminde düşürülmüş olmasıdır. Bu çalışan bütün insanların emeklilik ücreti belirlenmesinde etkili bir orandır. 1999 yılına kadar olan dönemde ortalama %65, 2000-2008 yıllarını kapsayan dönemde %50-55, 2008 ve sonrası yılları kapsayan dönemde ortalama %35 civarı bir oran ortaya çıkmaktadır. Bu katsayıların emeklilik ücretlerinin düşük hesaplanmasında etkin bir rolü bulunmaktadır.

16 Aralık 2021 tarihinde açıklanmış olan 2022 yılında uygulanacak olan asgari ücret brüt 5.004 lira, net de 4.253.40 lira olarak belirlenmiştir. Son iki yıldır ülke genelinde ekonomik krizin derinleşmesi sonrasında yaşanan yüksek enflasyon artışlarından dolayı yeni asgari ücret dahi enflasyonunun çok altında kalmıştır. 4.253 lira ile bile geçinmenin neredeyse mümkün olmadığı bu durumda emekli maaşlarıyla geçinmek ise saat saat yapılan zam fırtınaları sonucu oluşan pahalılık ortamında mucizeler bile yetmemektedir. 2.500 lira olarak belirlenen emeklilik ücret tabanı geçinmek için tek emekli maaşına bağlı ailelerin yemesini, içmesini, giyinmesini, barınmasını imkânsız kılmaktadır.

Kamuya ait yeraltı maden işletmelerinden emekli olmuş bir maden işçisinin ortalama aylık aldığı ücret 6500 TL’dir. Özel işletme yeraltı madenlerinde çalışıp emekli olan madencilerle arasında dev bir uçurum bulunmaktadır. Dünyada emekli bir maden işçisinin ortalama aylık geliri 2000 Euro olmaktadır. Bu ücret ülkemizdeki emekli madencinin aldığı sefalet ücretinin hem yaşamsal olarak kat kat üzerinde hem maddi olarak kat kat üzerindedir.

Bu bilgiler ışığında özel işletmelerin yeraltı madenlerinde çalışmış ve emekli olmuş madencilerin yaşadığı durumun adı tam anlamıyla SEFALET’TİR. Bizim gün geçtikçe daha da kötüleşen bu sefalete, bu ölüm aylığı anlamına gelen düşük emeklilik ücretlerine daha fazla tahammülümüz yok. Madenciyi bu sefaletten çıkaracak ve insanca yaşayabileceği bir ücret almasını sağlayacak bir yasal düzenleme talebimizdir bizim.

Tüm kamuoyunu ve halkımız bu büyük haksızlığa karşı destek olmaya ve birleşmeye çağırıyoruz."