İZSU için 'kayıp kaçak' uyarısı… Maliyeti 600 milyon!

Oktay GÜÇTEKİN / EGEDESONSÖZ - İzmir Büyükşehir Belediyesi bünyesinde yer alan İZSU'nun 2021 yılı mali harcamaların incelendiği Denetim Komisyonu raporuna yönelik AK Parti Grup Sözcüsü Hakan Yıldız'ın imzasını taşıyan “şerh” raporu belli oldu.

Kayıp kaçak bedelinden personel sayısına, yurtdışı finansmandan geçmiş yıllara yönelik eleştirilere kadar bir çok konuda önerilerin yer aldığı raporda, 6 görüşe yer verildi.

Rapor şu şekilde;
1- Gelir bütçesi gerçekleşme oranının bir önceki yıla göre yakın rakamlarla ortaya çıktığı görülmektedir. 2020 yılında gelir bütçe gerçekleşme oranı yüzde 109 iken 2021 yılında yüzde 104 olmuştur. Bütçe gelir ve bütçe gider sonuçlarına göre kurum bir önceki yılda bütçesini artı bakiye ile kapatırken 2021 yılında bütçesini 616.802.811,96 TL eksi (-) bakiye ile kapatmıştır. 2020 yılında kayıp kaçak miktarının kurum üzerinde 660 Milyon TL civarı maliyet oluşturduğu göz önünde bulundurulduğunda 2021 yılı bütçe gelir ve gider arasındaki farkın kayıp kaçakların önüne geçilmesi gerekliliğini göstermektedir.

2- IZSU Genel Müdürlüğü faaliyetlerini; 2020 yılında 1198 memur, 538 işçi, 94 olan sözleşmeli olmak üzere 1830 personel ile yürütürken 2021 yılında 1.180 kadrolu memur, 97 sözleşmeli memur ve 509 kadrolu personel ile yürütmektedir. Bununla birlikte hizmetlerinin yerine getirilmesi için hizmet satın alma yoluyla; IZELMAN A.Ş. 621, IZDOĞA A.Ş. 2.573. İZENERJİ A.Ş. 425, 828 Özel Güvenlik Personeli ve 74 Stajyer olmak üzere toplam 4.521 personele istihdam sağlamaktadır. Kurumda çalışan memur sayısının her geçen yıl azaldığı, sözleşmeli personel alımı yapılması dolayısıyla ilerleyen yıllarda imza yetkili personel kalmayacağı ya da çok az kalacağı, bunun da iş ve işlem hızını azaltacağı gözlenmiştir.

Kurumun resmi iş ve işlemler için faaliyetlerinin aksamaması adına memur alımı yapması gerekliliği dikkat çekmektedir.

3- Yabancı kaynaklarla finanse edilen varlıkların toplam kaynaklar içindeki oranını gösteren finansal kaldıraç oranı önceki yıla (0.66) göre artış göstermiş ve 0,50'den az olması makul görülen bu oran 2021 yılında 0,90 olarak kaydedilmiştir. Finansal kaldıraç oranının yüksek olması ve kontrol altına alınmamasının borç stoğunda yığılmaya neden olduğu bilinmektedir. Ek bütçe ile birlikte yıllık 5 milyar liraya yakın bütçesi olan kurumun, dış borçlanma nedeniyle borç stoğunda yığılma olduğu gözlenmiştir. Bu oranın 0,50 sınırının altına gerilemesi ve ilerleyen yıllarda kurumun finans ve yatırımları anlamında çıkmaza girmesini önüne geçilmesi için gerekli finansal planlamaların daha doğru yöntemlerle yapılması gerekmektedir.

4- IZSU'nun aşağıda verileri bulunan ve yapımı devam etmekle birlikte geç kaldığı gözlenen enerji yatırımlarının kurumun enerji ihtiyacını karşılamakta yeterli olmayacağı açıktır. Uluslararası piyasalarda enerji maliyetlerinin giderek yükseldiği ve yükselmeye devam edeceği bir ortamda kurumun en önemli girdi maliyetlerinden olan enerji maliyetlerinin düşürülmesi adına yenilenebilir enerji yatırımlarına (GES, RES vb.) çok daha fazla önem vermesi ve yatırım planlaması içerisine alması gerekmektedir. Bu bağlamda 2020 yılında kayıp kaçak oranlarının parasal değerlerine bakıldığında yaklaşık 660 Milyon TL gibi bir kamu kaynağı kaybının önüne geçilerek bu gibi kaynakların kurumun yenilenebilir enerji projelerinde kullanılmasının, ilerleyen yıllarda kurumun girdi maliyetlerinin çok daha aşağıya düşürülmesinde hayati öneme sahip olduğu tespit edilmiştir.

5- 2020 yılı denetim raporundaki muhalefet şerhinde açık bir şekilde belirtilen Hizmet alımlarına ilişkin ihalelerde firmalara ek süre verilmesi ve ilave iş artışı verildiği noktasındaki saptamaların hala devam ettiği saptanmıştır. İZSU olarak kaynakların doğru kullanılması noktasında bu durumun düzeltilmesi gerekmektedir.

6- İzmir Büyükşehir Belediyesi 2020 Denetim Raporu'nda yer alan ve dayanağı 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediye başkanı görevi süresince ve görevinin sona ermesinden itibaren iki yıl süreyle, meclis üyeleri ise görevleri süresince ve görevlerinin sona ermesinden itibaren bir yıl süreyle belediye ve bağlı kuruluşlarına karşı doğrudan veya dolaylı olarak taahhüde giremez, komisyonculuk ve temsilcilik yapamaz" olan maddesine bakıldığında, 2020 İZSU denetim raporu muhalefet şehrinde yer alan ilgili bulgulardaki hususların 2021 yılı için yapılan incelemelerde dikkate alındığı görülmüştür. Geçmiş yıllarda ve 2021 yılı denetim raporunda belirtilen yapıcı eleştirilerle ilgili olarak çalışmaların devam etmesi, sorunların birikerek ilerleyen yıllara taşınmaması bakımından önem taşımaktadır.