İzmir'in tarihi köşkünün kurtuluş günü belli oldu

İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin önemli sivil mimari örneklerinden biri olan Bornova’daki tarihi Paterson Köşkü'nün restorasyonu için 13 Haziran'da ihaleye çıkıyor. Yıllardır atıl durumda bulunan 157 yıllık tarihi yapı,  restore çalışmalarının ardından yine Büyükşehir tarafından kültür amaçlı kullanılmak üzere Kültür ve Turizm Bakanlığı'na devredilecek.

2 yılı aşkın süredir atıl şekilde duran ve geçtiğimiz yıl çıkan yangın nedeniyle zarar gören 1859 yılında inşa edilen tarihi yapıyla ilgili 13 Haziran'da gerçekleştirilecek olan ihale, açık usul yapılacak. İhalenin ardından köşkün restorasyonu için yer teslimi yapılacak ve çalışmalara başlanacak. İhale kapsamında yer tesliminden itibaren Paterson Köşkü'nün  restorasyonunun 730 gün içinde tamamlanması öngörülüyor.

Kültürel amaçlı kullanılacak

Paterson Köşkü’ndeki süreç, Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün 2008 yılında köşkün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis etmesiyle başladı. Büyükşehir Belediyesi’nin hazırladığı rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri 2011 yılında İzmir 1 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararı ile onaylandı. Ancak yapım ihalesinin ilanı aşamasına gelindiğinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Paterson Köşkü’nün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsisine ilişkin protokolü tek taraflı olarak iptal etti. Milli Emlak Genel Müdürlüğü de bunun üzerine köşkün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsisini kaldırdı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, protokolün iptali nedeniyle, Kültür ve Turizm Bakanlığı aleyhine dava açtı. İzmir 2. İdare Mahkemesi’nin 30 Ocak 2014 tarihli kararıyla, protokolün iptaline yönelik işlemin iptaline karar verildi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Bornova’daki tarihi Paterson Köşkü’nü restore etmek için sürdürdüğü ısrarlı girişimlerin sonucunda, Kültür ve Turizm Bakanlığı köşk için yeni bir protokol hazırlayarak Belediye’ye iletti. Paterson Köşkü'nün Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilmesi amacı ile hazırlanan protokol, Büyükşehir Meclisi'nin 13 Ocak 2016 tarihli kararıyla onaylanıp ilgili kurumlar tarafından imzalanarak 16 Şubat 2016 tarihinde yürürlüğe girdi.

38 odalı özgün köşk

Bornova'da, İskoçyalı tüccar John Paterson tarafından 1859 yılında inşa edilen köşk döneminin özgün mimari örneklerinden. İzmir’in 19. yüzyıl yaşam kesitini sergileyen, özgünlüğünü kısmen koruyan anıtsal niteliklere sahip köşk, yapıldığı dönemde, yüksek duvarlarla çevrili, içinde seraların, ahır ve ağılın bulunduğu zengin floraya sahip 133 dönüm büyüklüğünde bir bahçe içerisinde yer alıyordu. Farklı kullanımlara hizmet veren 38 odalı köşk, 2 bin metrekare kapalı kullanım alanına sahip. Yapı, Doğu- Batı yönünde üç kütlenin asimetrik bir düzen içerisinde bir araya gelmesinden oluşuyor.

Paterson Köşkü yapılırken inşaat malzemelerinin büyük bölümü, döşeme ve duvar kaplama malzemeleri ile dekoratif amaçlı birçok yapısal eleman ve mobilyalarının tamamı İngiltere’den getirilmişti. 1960 yılına kadar Paterson Ailesi tarafından kullanılan yapı, daha sonra NATO Ofisi ve lojman binası, ardından da bir halı fabrikasının deposu olarak hizmet verdi. 1986 tarihinde geçirdiği bir yangın sonucu büyük tahribata uğradı. 1992 tarihinde başlatılan ve yarım kalan restorasyon uygulaması ile uzun bir süre atıl durumda kaldı.

Paterson Köşkü, yapım tekniği, yapım süreci, malzeme kullanımı ve mekansal kurgusu özelinde eşsiz bir yapı olup İzmir'deki en büyük sivil mimari örneklerden birisi durumunda. Yerli ve yabancı anı metinlerinde, romanlarda adı geçen yapının kent belleğinde önemli bir yeri var.