COVID-19’un ilacı bulundu mu?

Ve yazının hemen başında altını çizelim: Molnupiravir ile ilgili gelişmeler için de üretici firmanın açıklamaları kadar bilim insanlarının düşüncelerine de kulak vermemizde yarar var. Mesela yazıyı hazırlarken konuştuğum Prof. Dr. Mehmet Ceyhan firmanın sözünü ettiği araştırmanın ruhsat ve bilimsel onay için yeterli olmayabileceğini düşünüyor. Haksız da değil. İsterseniz gelin şimdi de son 2 günün en çok tartışılan, konuşulan bu önemli gelişmesinin detaylarını inceleyelim.

HABER ŞU
MERCK İLAÇ: MOLNUPİRAVİR BAŞARILI
Merck ilaç firmasının biyoteknoloji araştırmacısı Ridgeback Biotherapeutics ile birlikte geliştirdiği Molnupiravir çalışmasının ilk sonuçları firma yetkilileri tarafından birkaç gün önce kamuoyuyla paylaşıldı. Merck yetkilileri yaptıkları açıklamada, yeni tip koronavirüse karşı geliştirdikleri bu ilacın, enfeksiyonun erken dönemindeki kişilerin yarısında “hastaneye yatış ve ölüm oranlarını yüzde 50 azalttığını” belirttiler. Molnupiravir hikâyesinin diğer detaylarına gelince...

İYİ HABER
ERKEN KULLANIMI BAŞARIYI ARTTIRIYOR
Merck yetkilileri, Molnupiravir alan hastalarda hastaneye yatış ve ölüm oranlarının herhangi bir etkin madde içermeyen Plasebo (Boş) hapları alanlara oranla yarı yarıya düştüğünü belirtiyor. Firma, araştırmanın hastalığın hafif ve orta şiddetle seyrettiği ancak “diyabet, kalp hastalığı, obezite ve benzeri ek kronik sağlık sorunları nedeniyle COVID-19’u ağır geçirme riskinin yüksek olduğu” 775 yetişkinde kullanmış. Molnupiravir kullanmış hastaların hiçbirinde 30 günlük süre sonunda can kaybı yaşanmazken Plasebo grubundakilerden 8 kişi hayatını kaybetmiş. Firma araştırmaya sadece ABD’li hastaların değil, Latin Amerika, Avrupa ve Afrika kökenli hastaların da katıldığını belirtiyor. Gelelim akla ilk gelen 6 sorunun yanıtlarına...

SORU 1
MOLNUPİRAVİR RUHSAT ALABİLECEK Mİ
Bana sorarsanız Molnupiravir’in önü açık ama yine de beklemekte, önce FDA’nın sonra da Avrupa İlaç ve Besin Dairesi’nin vereceği onaylara kadar sabretmekte fayda var. Konuştuğum uzmanların da benim de ortak kanaatimiz bu.

SORU 2
BU İLACA HERKES ULAŞABİLECEK Mİ
Merck yetkililerinin “FDA ile görüştüklerini ve ellerindeki verileri değerlendirmek için süratle FDA’ya sunacaklarını” açıklamasından sonra ABD hükümeti hızlı hareket ederek “FDA onayı alması halinde” Merck’ün geliştirdiği bu yeni ilaçtan “1 milyon 700 bin doz” satın alma teklifinde bulundu. Merck’ün başka ülkelerle de sözleşmeler yaptığı belirtiliyor. Diğer taraftan firma yıl sonuna kadar -ve tabii ki gerekli izinleri alması halinde- “10 milyon doz Molnupiravir imal edebileceğini” belirtiyor. Önemli bir noktanın altını daha çizelim: Firmanın henüz ilacın fiyatıyla ilgili herhangi bir bildirimi yok.

SORU 3
MOLNUPİRAVİR NE YAPIYOR 
Molnupiravir virüsün çoğalması sürecinde “kopyalama hatası” yapmasını sağlayan, dolayısıyla çoğalmasını ve yayılmasını engelleyen sentetik bir nükleosit türevi. Kısacası Molnupiravir de griple mücadelede kullanılan diğer benzer antiviral ilaçlar gibi virüsün çoğalmasını önleyerek etkili oluyor.

SORU 4
DELTA VARYANTINA ETKİLİ Mİ 
Merck ilaç firması yaptığı açıklamada Molnupiravir’in Delta da dahil olmak üzere koronavirüsün bilinen diğer varyantlarına karşı da etkili olduğunu açıkladı. Bu da aslında beklenen bir sonuç zira Molnupiravir virüsün farklı varyantlar geliştirmesine yol açan spike proteinini hedef almıyor. Molnupiravir virüsün kendi kopyalarını oluşturması için gereken temel enzimlerden birini, “viral polimeraz”ı hedefliyor, onu devre dışı bırakıyor, böylelikle virüsün çoğalmasını engelliyor.

SORU 5
AŞI MI, İLAÇ MI
Bulaşıcı hastalıkların önlenmesinde aşıları, tedavisinde de ilaçları kullanıyoruz. Aşılardan koruyucu amaçla yani hastalığa yakalanma ihtimalini düşürmek için yararlanılırken, ilaçlardan şu veya bu nedenle hastalığa yakalanmış kişilerin “hastalanmalarını önlemek, hastalığı hafif geçirmelerini sağlamak, hastaneye yatacak düzeyde hastalanmalarına engel olmak veya hastalığın ağır komplikasyonlarıyla yaşamlarını kaybetmelerini engellemek” amacıyla yararlanıyoruz. YANİ NE AŞILAR İLAÇLARIN YERİNE, NE DE İLAÇLAR AŞILARIN YERİNE KULLANILABİLECEK FARKLI SEÇENEKLER DEĞİLLER. Temel prensip hiç değişmez: EĞER HERHANGİ BİR BULAŞICI HASTALIK İÇİN ELİMİZDE MEVCUT BİR AŞI SEÇENEĞİ VARSA AŞILANMAK EN DOĞRU VE AKILCI YOLDUR. Herhangi bir nedenle o hastalığı kapmanız söz konusu olduğunda ise “tedavi için tek çare etkinliği kanıtlanmış ilacı kullanmaktır.”

SORU 6
MOLNUPİRAVİR BİZİ VİRÜSTEN KORUR MU

Antiviral ilaçlar “hastalığın bulaştığı ya da bulaş nedeniyle hastalık belirtilerinin ortaya çıktığı kanıtlanmamış kişilere” verilmez, verilemez. Yani diğer antiviral ilaçlar gibi -eğer onaylı bir ilaç haline gelebilecek olur ise- Molnupiravir’i de koruma amacıyla kullanmamız söz konusu olmayacaktır. Korunmada tek çare aşıdır.

NETİCE ŞUDUR
ELİMİZDE HENÜZ NET BİR SONUÇ YOK

MOLNUPİRAVİR’e ilişkin gelişmelerin sevindirici olduğu doğrudur. Merck firmasının yaptığı açıklama hepimizi sevindirmiştir. Bununla birlikte Molnupiravir ile ilgili araştırmaların daha da çoğalmasını beklemeli ve FDA tarafından bu molekülün ilaç olarak onaylandığı güne kadar sabırlı olmalıyız.

10 Aralık 2020’de aşı tartışmalarının gündemde olduğu o karanlık günlerde Hürriyet’te, bu köşede henüz faz-1 ve faz-2 çalışmaları süren Molnupiravir’in “gelecek için umut verici moleküllerden biri olabileceğini” yazdık. 2 ay kadar sonra da (20 Şubat 2021) North Carolina Üniversitesi’nde yapılan ve neticeleri saygın tıp dergisi Nature’da yayımlanan bir başka araştırmaya yer verdik. Bu araştırmada North Carolina’lı uzmanlar Molnupiravir’in sadece virüsün üremesini durdurmakla kalmadığını, bulaşmasını engellemede de etkili olabileceğine dair kanıtlar elde ettiklerini açıkladılar. Son haber ise birkaç gün önce üretici firma Merck’ten geldi. Merck 3. faz çalışmalarında da memnuniyet verici sonuçlar aldığını, ellerindeki verileri değerlendirmek için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ile paylaşacaklarını açıkladı. İsterseniz gelin şimdi de Merck’in açıkladığı o verileri biraz daha yakından değerlendirelim.