Araştırmacı Yaldız’dan seçim analizi: İkinci turu Erdoğan alır!

EGEDESONSÖZ- İntegral Araştırma Şirketi Koordinatörü Ümit Yaldız, SonSöz TV’de Fatih Yapar’ın konuğu oldu. Programın gündeminde seçim sonuçları vardı.

İNCE-OĞAN İLİŞKİSİ VE İZMİR’DE OY GEÇİŞLERİ
Seçim sonuçları ile ilgili değerlendirme yapan Yaldız, İzmir’deki sonuçların yanı sıra Ata İttifakı’nın adayı Sinan Oğan’ın aldığı oyun potansiyelleri hakkında değerlendirmeler yaptı.  “Başta İzmir olmak üzere sürpriz çok çok az oluştu. Bizim İzmir ve Ege ölçeğinde paydaşlarımızla, abonelerimizle ya da beraber çalıştığımız partiler ve adaylarla çalışmalarımız oldu. Yaptığımız çalışmalarının bazı bölümlerini de kamuoyuna duyurduk, yorumladık. Fakat bizim açımızdan Erdoğan’ın İzmir’de yüzde 31,5’e ulaşacağı İzmir mitinginden sonra sabitti. Miting önemli bir değişkendi. İzmir’de Kılıçdaroğlu’nun yüzde 61,5’i, İnce’nin yüzde 4’ü, Oğan’ın 3,5’u vardı. İnce çekilince seçmenin hassasiyet bakımından Oğan’a olabildiğince yakın olduğunu söylemek lazım. İzmir’de 3 Mart krizi sonrası İnce’nin inanılmaz derecede oyları dalgalandı. Yüzde 17-18’lere kadar çıktı, İnce süreci yönetemedi, teşkilat, kadro eksikliği ortaya çıktı. Ardından Kılıçdaroğlu’nun ikna ediciliğinin yanı sıra İnce’nin bir yayında gençlerle yaşadığı polemikleri ile ulusal ve uluslararası odaklar tarafından bel altı saldırıları maruz kalması oylarını 1 ayda yüzde 8’e son 10 günde 4’e düşürürken ülke genelinde yüzde 2’ye kadar indirdi. İnce’nin çekilme sonrası İzmir’de oylarının yarısının Kılıçdaroğlu’na gideceğini ve oranın yüzde 63-64 bandına geleceğini düşündük. Özdağ, İnce ile beraber 4 ay öncesinde ortaklardı. İttifakın adayı olması bekleniyordu İnce’nin… Özdağ, Yavaş’a çağrı yapınca SMS yoluyla ittifaktan vazgeçmişti. Milliyetçilik, Atatürkçülük, mülteci karşıtlığı ortaklaştığı noktalardı. İnce ve Oğan’ın siyaseten aynı hattan politika yaptılar ve 35 yaş altı kuşak teveccüh gördüklerini söylemek mümkün. Gençlerle iletişimi kurmakta diğer adaylara göre daha pozitiflerdi. Oğan, daha genç bir isim… İnce’nin de gençlerle iletişimi başarılı… İnce oylarının özellikle genç seçmenlerinin ortak hassasiyet sebebiyle Oğan’a kayabileceğini öngörmek mümkündü. Bu oy veren genç seçmen mevcut aday dayatmalarına ve üçüncü bir yol alması gerektiğini ve itirazcı bir seçmen olduğunu biliyorduk. Oğan’a oyların kayması sürpriz olmadı. Ancak İzmir’de yarısı Kılıçdaorğlu’na gitti ki sonuçta onu gösterdi” dedi.

ERDOĞAN DEPREM BÖLGESİNDEKİ SEÇMENİ YENİDEN İNŞA KONUSUNDA İKNA ETTİ
Depremin yaşandığı bölgelerde Cumhur ittifakı’nın yüksek oy almasını yorumlayan Yaldız, “Deprem bölgesine bel bağlayan muhalefet seçmenimiz vardı. Deprem oldu, bu iş bitti. Ekonomik kriz vardı, Erdoğan yönetemiyordu, depremden sonra hiç yönetemez diyerek kolaycılığa kaçıldı. Deprem bölgesi AK Parti’nin oy deposu bir bölge… Önceki seçimlerde o bölgeyi silme AK Parti’nin aldığı görülüyor. CHP’nin de palazlandığı yerler var. Hatay, Adana gibi… Neticede ortaya çıkan sonuçtan konteynerler, çadırlarda yaşayan insanları mı sorumlu tutmalıyız? Ortaya çıkan irade var. İrade deprem bölgesinde yaşayanların mevcut iktidar tarafından daha fazla ikna edildiğini ortaya koyuyor. Seçmen bunun asrın felaketi olduğunu, devletin elinden geleni yaptığını ama yetişemediğini düşündü. Hatta Erdoğan bazı illerden af, helallik diledi. Kızılay’daki çadır satma konusunda seçime 48 saat kala üzüldüğünü söyledi. AK Parti’nin buradaki yıkımın yerine sağlıklı konutları ortaya koyma ve depremin yaraları sarma noktasında elinden gelenin fazlasını yapacağına dair ikna ettiğini görüyoruz. Bu kitle sonuçta AK Parti kitlesi… Çeşitli nedenlerle küsüyor, daralıyor ama bir biçimde kutuplaşmanın etkisiyle oy veriyor. Yaraları sarma ile ilgili devletin elinden geleni fazlasıyla yansıttığını düşünüyorum. Öncesi için değil sonrası için… Sosyal medyada gezinirken bunu örnek vereyim. Bir ideo var. 45-50 yaş aralığında bir hanımefendi çadırın önünde röportaj veriyor. Deprem konutlarının 1 yılda yapılıp, teslim edilip edilmeyeceği soruluyor. Kadının cevabı “Tayyip giderse hiçbiri yapmaz” Ve kadın İzmir Büyükşehir’in verdiği bir çadırın önünde söylüyor bunu… Duygusal bağ sağlanmıştır. Depremde hayal kırıklığı olmuştur. Ancak sonrasında sahayı kim ikna etmiş? Bu kadar olumsuzluğa rağmen neden AK Parti değil de biz edemedik diye düşünmesi gerekir birilerinin?” şeklinde konuştu.

CHP, İKİNCİ BÖLGE’DE TİP VE İYİ PARTİ’Yİ BASTIRDI
Emek ve Özgürlük İttifakı içinde olan Yeşil Sol Parti ile TİP’in yaşadığı rekabete dikkat çeken Yaldız, CHP’nin özellikle 2’nci Bölge’de sahaya sıkı sıkıya yöneldiğini ve TİP ile İYİ Parti’ye kaçan oyları tutmaya çalıştığını kaydederek “Bu durum ister istemez birkaç oy aşağı çekti Yeşil Sol’u…. İzmir’de 1 vekil için TİP sınırda dedik, kazanabilir de kaybedebilir de demiştik. Yüzde 5,5 görünüyordu oyu bizim anketimizde… Türkiye’nin pek çok ilinde Yeşil-TİP rekabeti oluştu. Görünür derecede YSP oylarını aşığa çekti. Bir de barajın yüzde 7’ye düşmesi ile HDP barajı geçsin diye verilen emanet oylar bu kez gitmedi. Bize ihtiyaç kalmadı dendi. Son 10 gündeki araştırmamızda sadece 1’inci Bölge’de Yeşil Sol konusunda yanıldık, ikinci vekil öngörümüz tutmadı. Öbür oranlar kabul edilebilir isabetle onaylandı. MHP’nin İzmir’deki durumunu yüzde 100 bildik. İYİ Parti’nin ikinci vekile yakın olduğunu ama ikinci bölgede daha yakın olduğunu düşünmüştük. İkinci Bölge’de TİP var ve CHP, TİP’i bastırmak için ve vekil kaptırmamak ile ilgili 2’inci Bölge’de yoğun çalışma yürüttü. Bir takım mitingler, yürüyüşler yapıldı.  TİP baskılanırken İYİ Parti’ye kaçan oyların da dönüşü sağlandı. Dolayısıyla orası sınırda 1’de kaldı. Biraz daha etnik bir partiye dönüştü YSP… CHP içindeki sosyalistlerinde desteklediği bir partiyken şu anda daha ziyade Kürt kökenli vatandaşımızın daha yoğun oy verdiği bir duruma dönüştü. TİP, ideolojik olarak solda düşünen seçmenlerde bir çekim merkezi oldu. Pek çok ilde bu çatışma nedeniyle Yeşil Sol ve TİP kayıp yaşadı” ifadelerini kullandı.

ERDOĞAN, KILIÇDAROĞLU’NU KARŞISINDAKİ RAKİP OLARAK GÖRMEK İSTEDİ
Erdoğan’ın ilk turda seçimi önde kapatması ile ilgili konuşan Yaldız, “iki temel soru var… Bu kadar olumsuz tabloda Erdoğan nasıl başardı? Olumlu havaya rağmen Kılıçdaroğlu nasıl yüzde 45’te ve ikinci tura kaldı? Anket şirketleri de yanıldı. Biz buradan baktığımızda Erdoğan’ın bir hamlede yüzde 51’i bulabileceğini, İzmir’deki paydaşlarımızla paylaştım. Çünkü 24 Haziran’da Erdoğan, İzmir’de yüzde 32,8 almıştı, bizim araştırmalarımızda 31,5 görünüyor. Yani bu banda geldiğinde projekte edebilirsiniz durumu. Velhasıl öngördüğümüz gibi çıktı. Erdoğan hangi hamleleri yaptı? Erdoğan fiziksel olarak kötü durumdaydı. Hastalandı, yolda zor yürüyordu. Erdoğan’ın bana göre en büyük hamlesini adayını seçerek hayata geçirmiştir. Kılıçdaroğlu en doğru seçenekti. Erdoğan’ın sürece müdahalesi olduğunu düşünüyorum. Yani 3 yıllık bir hikaye… Son kurultayda İzmir’de Tuncay Özkan’dan ilk duyduğumda Kılıçdaroğlu’nun aday olmak istediğini hayret içinde kalmıştım. Yani Kılıçdaroğlu aday olacak deseler sokaktaki herkes hayrete düşer. Kılıçdaroğlu’na çeşitli anketler gösterdiler. Sizinle de kazanılıyor dendi. Sizinle kazanıyoruz, ‘neden İmamoğlu, Yavaşoğlu olsun, bu kadar yapıyor topladınız, Adalet Yürüyüşü yaptınız, birleştirici adaysınız. Alevi kimliğiniz var, 100 yıllık serüvende seçilmiş ilk alevi cumhurbaşkanı olacaksınız’ dendi. Bu da toplumsal fay hatlarının birleşmesine katkı sağlayacaktı. Bunlar güzel hedefler. Fakat Erdoğan iktidar yorgunu olduğundan dişine göre aday ister. 1 milyon fark yemiş İmamoğlu yerine sürekli karşı karşıya geldiği Kılıçdaroğlu’nu istersin. Yaptı mı hamle, somut veri yok ama sizle olur diyen anket şirketlerinin bir bölümün Erdoğan ile çalışan anket şirketleri olması ister istemez düşündürüyor. Biri iktidar biri muhalefet yorgunu. Seçmen zihninde yeni bir ürün değil… Yeni ürün İstanbul ve Ankara belediye başkanıydı. 3 yıl önce gündeme gelen Kemal Bey’in tavrını hatırlayalım. ‘Onlar yerinde kalacak’ dedi. Şimdi cumhurbaşkanı yardımcısı olarak topa girdiler ama güçleri yetmedi. Erdoğan hangi alanda güçsüz olduğunu biliyor. Erdoğan kadar araştırma sektöründe oradaki verilere göre siyaset yapan kimse yoktu. Erdoğan hayat pahalılığını, işsizlik ve ekonominin en önemli sorun olduğunu biliyor. Gençlerin mülakat sebebiyle büyük sancı yaşadığını biliyor. Gençlerin en önemli sorunun torpil, liyakatsizlik meselesiydi. Bunları görüp adımlar atıyor. Ekonomi ile ilgili toplara girmiyor. Sen patates diyorsun, o SİHA anlatıyor. Sen başka bir şey anlatıyorsun, o Gabar’da petrol çıktı diyor” açıklamalarını yaptı.

YEŞİL SOL PARTİ KONUSUNDA İNCE SİYASET YÜRÜTÜLMEDİ
Millet İttifakı’nın beklenen oyun altında kalmasını Yeşil Sol Parti ile yürütülen süreçle alakası olabileceğini vurgulayan Yaldız, aday listeleri konusunda da hatalar yapıldığını kaydederek “Çok özensiz ve müttefiklerle doluydu listeler. Yerel yönetimlerden doğru memnuniyetsizlikler olabilir ancak hükümetten kaynaklı daha büyük memnuniyetsizlik varken bunların olması toplumsal fay hatları ile ilgilidir. HDP-PKK, soğansız kalırız ama vatansız kalamayız, terörle bağlantısı var konuları var. İnce’nin çekilme şekli bile Kılıçdaroğlu’nun adaylığına darbe vurmuştur. FETÖ kumpası ile çekilmesi ve bu çekilmenin CHP’ye yaramasının arkasında FETÖ ile işbirliğini düşündürmüştür. HDP’ye mesafe konusunda adımlar atılamadı. Kılıçdaorğlu’nun Van mitingi ile ilgi görsellere, videolara yapılan yorumlara baktığında görüyorsunuz. Van’da alkış kıyamet o biçim… Ama bunun İzmir’i, Yozgat’ı var. Kemal Bey’in bu derece HDP tarafından bağra basılması milliyetçi hassasiyetleri olan kesimleri rahatsız etmiştir. Burada bir ince politika yürütülemedi. İzmir anketlerinde Yavaş çıkıyordu. HDP, Yavaş’a oy vermez. HDP’nin gelinen noktada taş koysan taşa oy verecek pozisyonları vardı, belki 1-1,5 puanlık dilimi vermezdi. HDP’lilerin de gönül rahatlığı ile oy verecek isim olarak Kılıçdaroğlu öne çıktı. Ancak Türkiye hassas bir çizgide yürüyen devlet… Bir yerde kazanırken başka bir yeri de kaçırıyorsunuz. Ben Van’a zafer işaretleri ile gireceğim derken müttefikiniz olan İYİ Parti seçmenini Oğan’a, Erdoğan’a kaçırıyorsunuz. Türkiye’nin toplumsal-siyasal fay hatları çok derinleşti. Bu doğru değil ama siyaset mühendislerinin bu konulardaki hassasiyetleri göz ardı ettiğini düşünüyorum” dedi.

İKİNCİ TURU ERDOĞAN ALIR
Seçimin ikinci tura kalması durumunda kazananın Erdoğan olacağını söyleyen Yaldız şunları dedi:

“İkinci turda büyük ölçüde seçimin galibi Erdoğan. Meclis üstünlüğünü ittifakla elde ettikten sonra artık geçmiş olsun. Meclis üstünlüğünü elinde tutan Erdoğan seçimi farkla alır. Meclis ile Cumhurbaşkanının kavga etmesinin nelere mal olacağını bu millet geçmişte yaşadı. Cumhur İttifakı cephesinde istikrar vurgulu bir kampanya yapılacaktır. Erdoğan balkon konuşması ile dün gece psikolojik üstünlüğü ele aldı. Karşı cephede Akşener haklı mıydı, nerede yanlış yaptık değerlendirmeleri yapılacaktır. Motivasyon kaybı muhalefet cephesinin sandığa gitme oranında Cumhur İttifakı seçmenine göre farklar olabilir. Tüm olumsuzlukara rağmen Erdoğan 49,4’e tutunmuşsa ve tersi birçok TİP-HDP gibi aktörler Kılıçdaroğlu noktasında karar vermişken olamıyorsa bu maçın dönme ihtimalini vatandaş değerlendirir. Millet İttifakı seçmeni sandığa taşınma noktasında doğal olarak zorlanacaktır. Millet İttifakı dumur vaziyette… Bundan kaynaklı olarak iddia ediyorum Erdoğan, 14 Mayıs’ta sandığa taşıdığı seçmenin fazlasını bu kez taşıyacaktır. Galiba kaybediyoruz endişesi vardı Cumhur İttifakı’nda… Her şey olumsuz gidiyor gibi düşünceler vardı ama İzmir mitingi bir geri dönüş yaşattı. İzmir mitingi AK Parti için milattır”

TÜRKİ SİYASETİNDE OĞAN ARTIK BELİRLEYİCİ AKTÖRDÜR
Oğan’ın startejik bir seçmene sahip olduğunu kaydeden Yaldız, “100 bini oyu 10 günde toplayamamıştı. 2,5 milyon oy aldı.Oğan siyasette üçüncü yol arayanların, siyasetin gençleşmesini isteyenlerin, milliyetçi, Atatürkçü bakış açısıyla dünyaya bakan 2,5 milyon vatandaşın oyunu aldı. Oğan’ın bünyesinden yani  yüzde 5’inin yüzde yarımında Cumhur İttifakı’na transfer olsa iş biter ama bence en az yarısı gider. Oğan stratejik bir siyaseti... Kendi yolculuğu anlamında doğru olanı yaptı. Türkiye’de birilerine göre ölüm-sıtma, dayatma seçeneğinden yol açtı. Türki siyasetinde Oğan artık belirleyici aktördür. Bakan mı olur, MHP’ye başkan mı olur ileride göreceğiz. Sinan Oğan’ın seçmeni koyun, kuzu değil. İtirazı olan bir seçmen…” ifadelerini kullandı.

ERDOĞAN YEREL SEÇİMLER İÇİN ŞİMDİDEN BÜYÜK MOTİVASYON YAKALADI
İkinci tur hakkında değerlendirme yapan Yaldız, “İkinci tur konusunda Kılıçdaroğlu bir strateji belirleyip nerede hata yaptık deyip yeniden oyun kurar mı? Zor ama mümkün… Seçmeni yeniden motive etmek, 2,5 milyon aralığın kapanacağına İkna etmek gibi ağır koşullarda yürüyecekler. Erdoğan ikinci tur aldı diye kabul ediyorum ben… İlerleyen süreçte CHP’de başka şeyler konuşacağız. Liderlik sorunu var mı, yok mu konuşulacak. Diğer liderler cumhurbaşkanı yardımcısı olacaktı ve şu an vekil de değiller. Vekiller içinden farklı pozisyonlar oluşabilir ve koltuklar değişebilir. İki tane Büyükşehir Belediye başkanı şehir şehir dolaştılar. Onların siyasal gelecekleri ile ilgili sorun ortaya çıkmıştır. Çünkü Erdoğan ilk turdan güçlenerek çıktığından 8 ay sonraki seçimleri için olağanüstü motivasyonu şimdiden yakaldı. İkinci turda fark atarsa bu motivasyon daha da atar. Erdoğan karşısında İstanbul ve Ankara dahil pek çok noktada Millet İttifakı’nın zorlanacağı görülüyor. Mutlak oy ve oranlar bunları bize düşündürüyor” dedi.

MHP SINIRDA KAZANMIŞTI, SINIRDA KAYBETTİ
İYİ Parti ve MHP cephesinden seçimi yorumlayan Ümit Yaldız, “İYİ Parti’de Devişoğlu’nun olduğu bölgede bir vekil sayısı arttırdı. Bunun manidar anlamı olabilir. 2’nci Bölge’nin adayı son evrede CHP’lilerin yoğun bir taaruzuna uğradı. İkinci Bölge’de CHP toparlanma yaşadı. Yoksa CHP yüzde 35’lerde kalacaktı. MHP geçen seçimde sınırda kazanmıştı ve bu kez sınırda kaybetti. MHP’nin İzmir’deki siyaset yapma şekliyle bunu açıklamak mümkün… Sayın Bahçeli iki tane aday bulduğunda 30 sene onunla yürüyor ve yenilemiyor. Listelerde bir tık kentle bağ kurabilecek isimler koysaydı ülke genelindeki orana ulaşabilirdi diye düşünüyor insan. Yani en azında 2 vekili muhafaza edebilirdi diye düşünüyor insan. MHP’nin bu noktalarda olacağını yaptığımız araştırmalarda öngörmüştük. MHP konusunda büyük bir yüzdeyle isabetli bir tahmin yapmış olduk” değerlendirmelerini yaptı.

ALPAY ÖZALAN İLE BEN BİLE TANIŞMADIM
İlçeler üzerinden araştırma yapan Yaldız şöyle dedi:

Sadece millet İttifakı cephesindenden Cumhur İttifakı vephesinden de S.O.S’ler var. Belediye başkanının performans yeterli görülmeyecek ki CHP, ciddi bir farkla seçimi kazanmış. Bergama’da CHP ve AK Parti yerel seçimde kafa kafaya gitmişti ama CHP önde olduğu görülüyor. Aliağa’da MHP’li belediye başakanının partisine büyük bir katkı koyması beklenirken oransal olarak söylemek mümkün değil. MHP yüzde 8’de kalmış orada. Menemen’de belediye bakanı çok başarılı… Emanet aldığı koltukta iyi işler yapıyor ama bu AK Parti oylarına yeterince yansımış görünmüyor. Yerel seçim başka psikilolojidir. Vatandaşlar kim olduğu üzerine de ayrıca değerlendirmeler yaparlar. Orada başka bir ölçüm yapmak gerekir. Menemen, Aliağa, Bayındır’da belki de AK Parti listelerine bir tepki olduğu dahi değerlerndirmek gerekebilir. Vatandaş Alpay Özalan’ı nerede görsün ki oy versin? Ben 5 senedir kendisini görmedim. Çankırı, Mardinlilerden oy alabileceği için listede yer almıştı. Onun dışında Gaziemir, Karabağlar gibi yerlerde yıkılmadık ayaktayız mesajı verildiği ve yerel seçimde doğru adaylarla iktidarın da tazelenmesi sebebiyle bir iddia ortaya konabilir. Narlıdere’de Cumhur İttifakı oyunu en fazla arttran yer. Belediye başkanının performansının sürece pozitif katkı sağladığını syölemek mümkün… Araştırmalarmızda da Sayın Ali Engin ve Balçova Belediye Başkanı Fatma Çalkaya’nın başarılı olduğunu saptamıştık.  Oranlar da teyit eder nitelikte. Bu ilçede Kılıdçaroğlu 80’nin üzerinde. Kılıçdaroğlu 2018’deki oyu korumuş oldu hatta koruyamıyordu. CHP İzmir’de il başkanının ve süreci yönetenlerin koordinasyonunda kazanıyoruz algısını büyütmek suretiyle İYİ Parti’ye kaçırdıkları puanları aldılar. Her evden bir oy çağrısı ile CHP’den İYİ Parti’ye dönüşler olmuştu. Sahadaki baskın hal bunu durdurmayı ve TİP defanse etmeyi sağlamıştır. Bu anlamda CHP’lileri kutlamk lazım. Kılıdçaroğu’nun adaylığına yoğunlaşıldığı için CHP, diğer partilerle rekabet edemedi bu seçimde… Onlara teslim oldu. Ne Yeşil Sol ne TİP’le rekabet edebildi. Onların yoğun olduğu bölgelerde gövde gösterisi yaptı ama onları  eleştiremedi. İYİ Parti’yi eleştiremedi, rekabet edemedi. Kılıçdaroğlu’na oy istediği yapıları taşıdığından çok savunmasız pozisyondaydı. Oylarını koruması bile bu anlamda başarıdır.