Bugün tam 103 yıl geçmiş Sivas Kongresinden bu yana… Milli Mücadele’nin mihenk taşlarından… Sevgili Atamız Gazi Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının vatanımızı kurtarmasının ilk adımları… Demokrasi kültürünün ilk adımları… Sonrası ışık hızıyla gelmiş…

4-11 Eylül 1919 tarihleri, kongrenin tarihleri… Atamızın 19 Mayıs 1919 da Samsun’a çıkışıyla başlayan milli egemenlik ve milli irade kavramları Erzurum ve ardından Sivas Kongreleriyle hayat buluyor. Işık hızıyla ilerleyen direniş, 30 Ağustos Büyük Taarruz ile taçlanıyor, 9 Eylül güzel İzmir’imizin kurtuluşu, 11 Ekim 1922 Mudanya anlaşması, 15 Ekim Yunanlıların Anadolu ve Trakya’dan çekilmeye başlaması, 19 Ekim tüm bu kan dökülmesinin sorumlusu İngiltere Başbakanı Lloyd George’un ardında binlerce gencin kanını ve başarısız olmuş bir Yunan projesini bırakarak bir daha geri dönmemek üzere istifası, Yunan kralının tahttan feragati, yargılanmalar, aralarında Başbakan Dimitrios ve Korgeneral Hacınesti’nin bulunduğu beş eski bakanın vatana hıyanetten derhal idamı…

Bu hırslı insanların başarısız Anadolu macerası, iki hükümetin devrilmesi… Türklerin özgürlüğüne kavuşması… 29 Ekim 1923 te Cumhuriyetin kurulması ve devrimler… gerçekten Atamızın liderliğinde, ışık hızında bir iyileşme, Osmanlı’nın küllerini atıp adeta yeniden doğuş… İşgalden özgürlüğe bir öykü…

Neydi Sivas ve Erzurum Kongrelerini bu denli etkili yapan? Vatanın bütünlüğü ve bağımsızlığıyla ilgili alınan kararlar… İstanbul’da vatanın bölünmesini kabul eden, Sevr’i imzalayabilen bir Vahdettin, Erzurum ve Sivas’ta “Vatanı böldürmeyiz” diyen Atamız ve silah arkadaşları, Anadolu halkı… Bu kongreler yeni Türk devletinin kuruluş temelleridir. Erzurum Kongresi bir Doğu illeri kongresiyken, Sivas Kongresi tüm Türkiye’yi kapsama amaçlıydı ve 15 vilayetten katılım oldu.

Kongre önünde engeller yok muydu? Sevr’a direniş öyküsünün her adımında engeller vardı. Kongreye katılım sayısı beklenenden azdı, delege ve temsil kurulu bir arada 40 kişiyi geçmiyordu. Trakya ve Güneydoğu’dan kongreye delege gelememişti. Bazı valiler İstanbul hükümetinden çekiniyorlardı. Kimi illerde delege seçimi engellendi, kimi illerde seçilen kişilerin Sivas’a gitmesi engellendi.    

Sivas’taki kongre, Erzurum’da alınan kararların genişletilerek görüşülmesi ve karara bağlanması amacını taşıyordu. Kongre 7 Eylülde gündemine geçebildi ama manda tartışmaları kongreyi dört gün daha yordu. Öncelikle Anadolu’da dağınık bir durumda olan direniş örgütleri birleştirildi. Erzurum’da kabul edilen Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti önüne Anadolu ve Rumeli sözcükleri eklenerek ulusal düzeye çıkarıldı ve temsiler kurulunun tüm vatanı temsil ettiği ilkesi yerleşti.

Bu kongrenin önemi Misak-ı Milli esaslarının belirlenmesi, temsil kurulunun tüm vatanı temsil etmesi, milli birlik ve beraberliğin sağlanması, ulusal örgütlenmenin başarılması, halkın gücü konseptinin yerleşmesi, Mustafa Kemal’in liderliğinin kabulü, Mondoros Anlaşmasının reddi, Erzurum kongresinde alınan kararların ulusallaşmasıydı. Bu kongre milleti temsil eden tek kurul oldu. tam bağımsızlık ve egemenlik ilkeleri kabul edilip mandacılık tamamen reddedildi. Kuvayi Milliye cepheleri arası kumanda birliği de şekillendi.

Kısacası Kurtuluş Savaşımız burada doğdu. Başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere bize bugünleri bahşeden tüm kongre delegelerini, bağımsızlık yolunda yürüyenleri minnet ve rahmetle anıyoruz.