Koruma planından akaryakıt çıkmıştı… Şehir Plancıları’ndan itiraz geldi!

EGEDESONSÖZ- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan onaylanan  1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı’nda Manisa-İzmir yolu üzerinde bulunan eski Kaşıbeyaz Restoran’ın bulunduğu alanın SİT derecesi 1’den 3’e düşürülmüş ve sonrasında alan “Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak ilan edilmişti.

Hazırlanan koruma amaçlı imar planında restoran ve kır düğün salonu bölgesi olarak belirlenen alanın akaryakıt ve servis istasyonu alanına çevrilmesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü İmar Daire Başkanı Cem Dedeş’in imzası yer almıştı.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından askıya çıkarılan plana ise Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi’nden itiraz geldi.  Yapılan itiraz detayları ile birlikte kamuoyuna sunuldu.

Odadan yapılan açıklama şöyle:

“İzmir ili, Bornova ilçesi, Erzene Mahallesi, 135 ada 94 parsel ve 266 ada 6 parselin “Akaryakıt+Servis İstasyonu (LPG yer alabilir)” alanı olarak belirlenmesine yönelik hazırlanarak 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 109.maddesi uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Bakanlık Makamı’nın 18.06.2021 tarih 1143458 sayılı Olur’u ile onaylanan ve 08.07.2021-06.08.2021 tarihleri arasındaki askı süreci devam eden 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı Şubemizce incelenmiş olup, söz konusu planlarda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

İzmir Büyükşehir Belediye sınırları içinde, imar planlarında “Akaryakıt/LPG/Servis İstasyonu Alanı” belirlenmesine yönelik plan ve plan değişiklikleri, ilgili mevzuatların yanı sıra İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.10.2013 tarih 05.1291 sayılı kararı ile güncellenen Akaryakıt/LPG/Servis İstasyonların Yer Seçimi ve İmar Planlarında Belirlenmesine İlişkin Uyulacak İlke ve Esaslar kapsamında değerlendirilmekte olup, askı süreci devam eden söz konusu planlar da bu kapsamda iki ana başlık halinde incelenmiştir. 

İlgili mevzuatlar ve plan kararları kapsamında yapılan incelemelerde;

-Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanan yürürlükteki İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında; anılan parsellerin, “Doğal Sit Alanı” içerisinde ve “Tarım Arazisi” kullanımında kaldığı, 

-İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin 12.09.2012 tarih, 05.843 sayılı kararı ile uygun bulunarak onaylanan yürürlükteki 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında, “Doğal ve Ağaçlık Karakteri Korunacak Alanlar” kullanımında kaldığı,

-Plan Raporunda söz konusu parsellerin 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarının bulunmadığının belirtildiği,

-Doğal Sit Alanlarında hazırlanacak Koruma Amaçlı İmar Planlarına ilişkin usul ve esasların belirlendiği Korunan Alanlarda Yapılacak Planlara Dair Yönetmeliğin 5.maddesinin (d) fıkrasına göre; Doğal Sit Alanlarındaki koruma amaçlı imar planlarının varsa etkileşim-geçiş sahası ile doğal sit alanının bütününü kapsayacak şekilde hazırlanması ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıkları Genel Müdürlüğünce uygun görülen etaplar halinde hazırlanmasının esas olduğu, ancak söz konusu planların parsel bazında hazırlanmış olduğu, Plan Araştırma ve Açıklama Raporunda söz konusu sit alanına ilişkin etaplama yapılıp yapılmadığına dair herhangi bir bilgi bulunmadığı, dolayısıyla söz konusu planların anılan Yönetmelik hükmüne aykırı olduğu,

-1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı Plan Notlarının “Koruma Alanları” başlığı altındaki 7.36.3. maddesindeki; “Bu planın onayından sonra belirlenecek sit alanları ile sınır ve derece değişiklikleri yapılacak sit alanlarında; sit alanı sınırları bu plana işlenecek ve arazi kullanım kararları KTVKYK’nun ilgili İlke Kararlarına uygun olmak kaydıyla 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planına işlenecektir. Bu alanlardaki yapılaşma koşulları 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı yapılaşma koşullarına uygun olmak üzere ve Koruma Kurullarının uygun görüşünü almak koşuluyla alt ölçekli planlarda belirlenecektir.” hükmüne göre söz konusu alanda öncelikle sit sınırının işlenmesi ve arazi kullanım kararının belirlenmesine yönelik 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı değişikliği yapılması ve ardından 1/5000 ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planı yapılması gerekirken 1/25000 ölçekli planda düzenleme yapılmadan Koruma Amaçlı İmar planı yapılmış olmasının anılan 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planına aykırı olduğu, 

-1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı Plan Notlarının “Akaryakıt, LPG Satış ve Servis Tesis Alanları” başlığı altındaki 7.8.2.maddesinde; “Akaryakıt, LPG Satış ve Servis Tesis Alanları; (içinde başka bir kullanım yer almamak kaydıyla), 1/25000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı değişikliğine gerek kalmaksızın ilgili yasa ve yönetmelikler çerçevesinde, ilgili kurum ve kuruluş görüşleri alınarak ve imar planına esas jeolojik ve jeoteknik etütleri hazırlanarak alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir.” hükmünün bulunduğu, söz konusu planların plan notlarında ise anılan plan notuna aykırı fonksiyonlar (geçici dinlenme) tanımlandığı,  

-1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Plan Notlarının 3. maddesinde yer alan fonksiyonlar (Akaryakıt İstasyonu Alanı’nda karayolunda seyreden araçlara akaryakıt, otogaz, cng, madeni yağ, oto lastik tamiri, basınçlı hava, yıkama yağlama, bakım, küçük tamiratlar ile kullanma suyu, wc-lavabo, tercihen haberleşme, geçici dinlenme, beslenme, temizlik vb. hizmetler veren birimler yer alabilir.)  ile 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı Plan Notlarının 3. maddesinde yer alan fonksiyonların (Akaryakıt İstasyonu Alanında karayolunda seyreden araçlara akaryakıt, otomarket, oto elektrik, otogaz, cng, madeni yağ, oto lastik tamiri, basınçlı hava, yıkama yağlama, bakım, küçük tamiratlar ile kullanma suyu, wc-lavabo(tuvalet), tercihen haberleşme, geçici dinlenme, beslenme (çay ocağı, büfe, cafe vb.), temizlik vb. hizmetler veren birimler, mescit yer alabilir.)  birbiri ile örtüşmediği ve bu yönüyle söz konusu planların Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin “Mekânsal Planlama Kademeleri ve İlişkileri” başlıklı 6.maddesinin 2.fıkrasına aykırı olduğu,

-1/5000 ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Plan Notlarının 3.maddesinde yer alan “geçici dinlenme, beslenme ve temizlik” fonksiyonlarının, yürürlükteki İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği’nin “Akaryakıt Servis İstasyonları” başlıklı 37.maddesi 2. fıkrasında tanımlanan fonksiyonlar (…oto-market, çay ocağı, tuvalet, mescit, büfe, oto elektrik, lastikçi, yıkama yağlama fonksiyonları yer alabilir.) arasında yer almadığı, söz konusu fonksiyonların Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nde ayrı gösterimlere sahip olduğu ve farklı bir kullanım kararı altında tanımlanabileceği, dolayısıyla söz konusu planların anılan Yönetmeliğin söz konusu hükmüne de aykırı olduğu, 

-Bazı kurumlar tarafından Akaryakıt ve Servis İstasyonu Alanı ve Turizm Ticaret Alanı kullanımı kapsamında görüş verilmiş olduğunun görüldüğü, askı süreci devam eden planlar ile kurum görüşüne esas kullanımlar arasında farklılık olduğunun anlaşıldığı ve kurum görüşlerinin güncel tarihli olmadığı,

-Kurum görüşleri içinde yer alan İzmir Valiliği Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünün 13.11.2020 tarih, 3201267 sayılı yazısında; plan kapsamındaki 135 ada 94 parselin, “mera vasıflı”; 266 ada 6 parselin, “tarla ve zeytinlik vasıflı” olduğu belirtilmiş, ancak yalnızca 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında değerlendirme yapıldığı, 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun ile 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında değerlendirme yapılmamış olduğu görülmüş olup, eksik kurum görüşü doğrultusunda planlama yapıldığı ve bu haliyle planların imar mevzuatına aykırı olduğu,

-3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun’un 20.maddesinde; “Zeytincilik sahaları daraltılamaz. Ancak, belediye sınırları içinde bulunan zeytinlik sahalarının imar hudutları kapsamı içine alınması hâlinde altyapı ve sosyal tesisler dahil toplam yapılaşma, zeytinlik alanının % 10’unu geçemez.” hükmü bulunmakta olup, planlama alanındaki 266 ada 6 parselin “tarla ve zeytinlik” vasfında olduğu, söz konusu planlar ile zeytinlik alanın daraltıldığı ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planında belirlenen Emsal:0.20 koşulunun anılan Kanuna aykırı olduğu,

-Karayolları Genel Müdürlüğü 2. Bölge Müdürlüğünün 25.05.2016 tarih, 123841 sayılı yazısında; karayolunun bu bölümündeki kamulaştırma şeridi genişliğinin 50m. olduğu belirtilerek, anılan tesis içinde yapılacak yapıların kamulaştırma sınırına mesafeleri tanımlanmış ve plana “Karayolları Yol Kenarı Koruma Kuşağı (YKK)” işlenmiş, ancak koruma kuşağının plana aktarımına dair anılan kurum yazısında ve plan dosyasındaki belgelerde herhangi bir veriye rastlanmadığı,

-Plan Raporundaki planlama alanı fotoğraflarında alanda yapı bulunduğunun görüldüğü, aynı raporda söz konusu parsellerin imar planı bulunmadığının belirtildiği, söz konusu yapıların hangi plan kararı doğrultusunda yapıldığının ve ruhsatlı olup olmadığının anlaşılamadığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğünün 04.02.2000 tarihli 2360 sayılı Genelgesi’nde; kaçak ve imar mevzuatına aykırı yapıların ve gecekonduların yasal hale getirilmesi amacıyla imar planı revizyonu, ilave imar planı, imar planı değişikliği, mevzii imar planı yapımı yoluna gidilemeyeceğinin belirtildiği,

-1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı ile Plan Araştırma ve Açıklama Raporundaki veriler dikkate alındığında imar mevzuatı gereği 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18. maddesi doğrultusunda yapılacak imar uygulaması sonucu zayiat oranının yaklaşık olarak %21 olacağı, alanın doğal sit niteliği göz önüne alınarak yapı alanlarının daha az olması ve zayiat oranlarının da yasal sınırlar çerçevesinde değerlendirilmesinin alanın korunması açısından önem arzettiği, 

Akaryakıt/LPG/Servis İstasyonların Yer Seçimi ve İmar Planlarında Belirlenmesine İlişkin Uyulacak İlke ve Esaslar kapsamında yapılan incelemelerde; 

-Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 45.maddesinde;

- “İki akaryakıt ve/veya LPG istasyonu arasındaki mesafe, aynı yönde olmak üzere; a)Şehirlerarası yollarda on, b)Şehir içi yollarda bir kilometreden az olamaz.“, 

Anılan ilke ve esasların 1. maddesinde; 

-“Aynı istikamette (mevcut ruhsatlı ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunca lisanslandırılmış olanlar hariç) 1 km ara ile olabilir. Yeni yapılacak tesisler için mevcut ruhsatlı Akaryakıt/LPG İstasyonlarından 1 km. mesafe şartı aranır.“, 

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun 15.12.2016 tarih, 6664 sayılı kararının 3.maddesinde;

-“Akaryakıt ve LPG istasyonları arasındaki mesafe ölçümlerinde iki yapı arasındaki mesafe dikkate alınır.“; “Yapı” tanımının yer aldığı 1. maddesinin 2. fıkrasında ise; “Yapı: Akaryakıt ve LPG ihtiyacının giderildiği yer altı ve yer üstü tesislerini, ifade eder.” hükümlerinin bulunduğu, 

Her ne kadar kurum görüşlerinde ilgili mevzuat hükümlerinde tanımlanan iki akaryakıt istasyonu arasındaki 1 km. şartının, -idari tesisler arasındaki mesafe ölçülmek suretiyle- sağlandığı belirtilmişse de Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun 15.12.2016 tarih, 6664 sayılı kararının 1. maddesi 2. fıkrasındaki “yapı” tanımı dikkate alındığında, Akaryakıt İstayonu alanındaki akaryakıt ve LPG ihtiyacının giderildiği tüm yapıların anlaşıldığı ve alanın güneybatısındaki idari tesisin en uzak noktada yer aldığı, planlama alanında yapılacak diğer tesisler düşünüldüğünde anılan mesafe koşulunun sağlanamayacağı,

-Söz konusu ilke ve esasların 12.maddesinde; “İmar planlarında Sanayi, Küçük Sanayi, Küçük Sanatlar, Depolama kararı bulunan yapı adalarının dışındaki yapı adalarında tesisin tek yapı adası oluşturması zorunludur. Konut, Tali Ticaret, Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları, vb. yerleşim bölgelerinde yer alacak tesis parselinin komşu yapı adalarına (ada kenarından ada kenarına) olan mesafesi mevcut imar planındaki yol genişliğinin altına düşemez ve her durumda minimum 10mt.den az olamaz. Ayrıca yerleşim bölgeleri dışındaki alanlarda yer alacak tesis parselinin çevresinde güvenlik amacıyla minimum 10mt. kamuya ait güvenlik bandı (yol, yeşil vb.) bırakılması zorunludur.” hükmü bulunduğu ve söz konusu planların bu hükümde belirtilen minimum 10m. mesafe koşulunu sağlamadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda belirtilen hususlar kapsamında söz konusu 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planına itiraz edilmektedir.”