Kolombiya'da 52 yıllık şiddete son veren tarihi anlaşma

Kolombiya’nın Cartagena şehrinde 26 Eylül'de tarihi törenle imzalanan barış anlaşmasıyla Kolombiya hükümeti ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) arasında 52 yıldır süren çatışmalar sona erdi. Tarihi anlaşma için 2 Ekim'de referanduma gidilecek.

15 ülkeden üst düzey yetkililerin katıldığı törende tarihi anlaşmaya, Devlet Başkanı Juan Manuel Santos ve FARC adına, örgütün lideri Rodrigo Londono Echeverri imza attı.

Santos, anlaşmayı imzalamadan önce yaptığı konuşmada, aynı ülke vatandaşlarının 52 yıldır birbirini öldürdüğünü belirterek, "Daha fazla savaş istemediğimizi çok açık bir şekilde ve yüksek sesle söylüyoruz." dedi.

FARC'ın kamuoyunda "Timoşenko" adıyla bilinen lideri Echeverri de savaşın neden olduğu bütün acılar için özür dileyerek, "Barış anlaşması, Kolombiya halkının ve uluslararası toplumun zaferidir." diye konuştu.

Dünyanın en uzun süre devam eden iç savaşı, Marksist-Leninist devrimci gerilla örgütü FARC'ın, 1964'de Kolombiya Komünist Partisi'nin askeri kanadı olarak kurulmasıyla başladı.

FARC'ın Kolombiya hükümetine karşı 1964'ten bu yana yürüttüğü silahlı mücadelede 220 binden fazla kişi yaşamını yitirdi, 6 milyon kişi yerlerinden oldu.

Kolombiya hükümeti ile FARC, 1984-1987, 1991-1992, 1999-2002 ve 2012'de 4 kez barış görüşmeleri için bir araya geldi. Ancak örgütün düzenlediği saldırılar, görüşmeleri olumsuz etkiledi. 1982'de başlayan ilk barış görüşmeleri, 1984’te barış anlaşmasının imzalanmasıyla sonuçlandı, ancak 1987'de ateşkes fiilen ortadan kalktı.

İkinci barış görüşmeleri turu, 1991-1992 arasında Venezuela ve Meksika'da yapıldı. Ancak taraflar alınan kararları uygulamadı.

Dönemin Devlet Başkanı Andres Pastrana, 1998'de, barış görüşmelerini başlatmak için FARC’ın önerisiyle, askeri birliklerin isyancıların yoğun olarak bulunduğu 5 eyaletten çekilmesi talimatını verdi ve örgüte ateşkes çağrısında bulundu. Ancak birliklerin bölgeden çekilmesi de çatışmaları sonlandırmadı.

FARC'ın 1990'lardan 2000'lerin başına kadar ülke içinde düzenlediği saldırılarda yaklaşık 35 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor. Taraflar arasında 1999'da başlayıp 2002'ye kadar devam eden barış görüşmeleri, yine başarısızlıkla sonuçlandı. Bu arada taraflar, örgütün önemli mali kaynağını oluşturan insan kaçaklığının Avrupa Birliği (AB) için tehdit oluşturması nedeniyle AB üyesi ülkelerin temsilcileriyle Aralık 2000'de Paris'te bir araya geldi.

Kolombiya ordusu, gelirinin büyük bir kısmını uyuşturucu ve insan kaçaklığı ticaretinden sağlayan FARC örgütünün faaliyetlerine darbe vurmak amacıyla 2002 Şubat döneminde büyük bir operasyon başlattı. Orduya bağlı birlikler, FARC'ın elinden alınarak silahsızlandırılan 85 stratejik noktaya, şafak vakti 13 bin askerin katılımıyla operasyon düzenledi.

Taraflar, bir yıl sonra Kolombiya'nın gerillalara tahsis edilen askersiz bölgesinde, Almanya, İngiltere, Belçika, Kanada, Şili, Kosta Rika, Ekvador, İspanya, Fransa, İtalya, Japonya ve Norveç'in de aralarında bulunduğu 26 ülke ile AB ve Birleşmiş Milletler temsilcilerinin katılımıyla yeni bir görüşme yaptı.

Toplantıda örgütün komutanı Alfonso Cano, uyuşturucu kaçakçılığının önüne geçilebilmesi için bütün dünyada uyuşturucu tüketiminin serbest bırakılması talebinde bulunarak, ABD'nin uyuşturucuyla mücadele politikasının "tam bir başarısızlık örneği olduğunu" savundu. Görüşmeler sırasında Kolombiya istihbarat servisi, FARC militanlarının Suriye'den silah aldıklarını ve gerillaların bu ülkede eğitim gördüklerini, örgütün Red Eye ve Sam-7 füzeleri satın aldığını ileri sürdü.

FARC tarafından 3 yıldan fazla süre boyunca alıkonulan üç Amerikan askeri, 2008 yılında eski devlet başkanı adayı Ingrid Betancourt, asker ve polis yardımıyla kurtarıldı.

FARC ile mücadelesinde Kolombiya ordusuna destek veren ABD, çeşitli dönemlerde bu ülkeye üniformalı personel ve sivil paralı askerler gönderdi.

2012'deki barış görüşmeleri
Hükümet ile FARC arasındaki barış görüşmelerinin yeni turu, Norveç ve Küba'nın garantörlüğünde Norveç'in başkenti Oslo'da 2012 yılında başladı.

Küba'nın başkenti Havana'daki barış görüşmelerinde 27 Mayıs'ta toprak reformu konusunda uzlaşma sağlandı.

FARC, Kevin Scott Sutay adlı eski bir ABD askerinin ülkenin güneydoğusundaki Retorno kasabasında 20 Haziran 2013'te ele geçirildiğini bildirdi. FARC, Amerikalı rehine Kevin Scott Sutay'ı 27 Ekim'de serbest bıraktı.

Kolombiya hükümeti ve FARC, kasım ayında gerillaların ülke siyasetine katılımına ilişkin kısmi anlaşmaya vardı.

Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos, Temmuz 2013'te ülkenin iki bölgesinde 19 askerin öldürülmesi üzerine ülkenin en büyük silahlı örgütü FARC'a karşı güçlü bir misilleme düzenleneceğini açıkladı.

Kolombiya hükümeti tarafından iç savaşta yaşamını yitirenlerin ailelerine veya topraklarını kaybedenlere tazminat ödenmesi için kurulan Ulusal Tarihi Hafıza Merkezinin 2013'te hazırladığı raporda, 1980 ve 2012 yılları arasında bin 982 cinayet işlendiğini, bunların bin 166'sından paramiliter güçlerin, 343'ünden isyancıların, 295'inden güvenlik görevlilerinin ve diğerlerinden de çeşitli silahlı grupların sorumlu olduğu kaydedildi.

Kolombiya hükümeti ile FARC arasında Küba'nın başkenti Havana'da sürdürülen barış görüşmeleri, 23 Ağustos 2013'te Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos'un, "anayasayı değiştirmek için meclisi toplama çağrısında bulunmayı reddetmesi" üzerine FARC temsilcileri tarafından askıya alındı.

FARC eski komutanlarından Alexander Beltran Herrera, 2014'ün mart ayında, 2003 yılında uçakları Kolombiya’nın ormanlık bölgesine düşen Amerikalıları rehin aldığı suçlamasını kabul etti.

FARC ve Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) , 25 Mayıs 2014'te yapılacak devlet başkanlığı seçimi için 20 ile 28 Mayıs arasında tek taraflı ateşkes kararı aldı.

Askeri yetkililer, Tugay Komutanı General Ruben Dario Alzate'nin 2014'ün kasım ayında Choco'da FARC militanları tarafından kaçırıldığını bildirdi ve barış görüşmelerini askıya aldı.

Süresiz ateşkes ilanı
Barış görüşmelerinin kesilmesine neden olan rehinelerden General Ruben Dario Alzate ve diğer iki kişi, aynı ay içinde FARC tarafından serbest bırakıldı.

Generalin kaçırılmasıyla ara verilen barış görüşmeleri 10 Aralık 2014'te yeniden başladı.

FARC, 20 Aralık 2014'ten itibaren süresiz ateşkes ilan edildiğini duyurdu.

Kolombiya hükümeti ve FARC, 2015'in mart ayında Küba'nın başkenti Havana'da yaptıkları barış görüşmelerinde ülkedeki kara mayınlarını temizleme konusunda anlaştı.

Kolombiya Devlet Başkanı Santos, bir ay sonra FARC'ın düzenlediği saldırıda 10 askerin öldürülmesinin ardından, FARC'a ait kamplara yönelik hava saldırılarının tekrar başlatılacağını duyurdu.

Hükümetin, Mayıs 2015'te ülkenin güneybatısında FARC'a ait bir kampa hava saldırısı düzenlemesinin ardından, örgüt tek taraflı ateşkesi askıya aldığını açıkladı.

Taraflar arasında Küba'nın başkenti Havana'da sürdürülen ve ağırlıklı olarak uyuşturucu konusunun ele alınacağı 25. tur görüşmelerinde, uyuşturucu konusu 6 maddelik müzakere gündeminin 3. sırasında yer aldı.

Santos, Küba'nın başkenti Havana'da Eylül 2015'te yaptığı açıklamada, FARC ile yürütülen barış görüşmelerinde nihai anlaşmanın imzalanması için karara varıldığını duyurdu. Santos, FARC ile yürütülen barış görüşmelerinin 6 ay içinde sonuçlanacağını kaydetti.

Taraflar aralık ayında, iç savaş mağdurlarına tazminat ödenmesine ilişkin anlaşmaya vardı. Barış görüşmeleri çerçevesinde Ocak 2016'da hapishanedeki 30 FARC militanı, serbest bırakıldı.

Tarihi anlaşma
Kolombiya hükümeti ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) arasında ilan edilen ateşkes anlaşması, 23 Haziran'da imzalandı. FARC'ın tek taraflı ateşkes ilan etmeyi kabul etmesiyle varılan anlaşma, Havana'da Küba Devlet Başkanı Raul Castro'nun da katılımıyla Kolombiya Devet Başkanı Juan Manuel Santos ile FARC lideri Timochenko arasında imzalandı.

Savaş mağdurlarına tazminat ödenmesi, mağdurların hakları, arazi hakları, isyancıların siyasi sürece katılımı ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele gibi konularda uzlaşan taraflar, 25 Ağustos'ta Havana'da barış anlaşmasını imzalayarak, ülkedeki 52 yıllık savaşı sona erdirdi.

Kolombiya hükümeti ile FARC arasında varılan barış anlaşması 2 Ekim'de referanduma sunulacak. (AA)