‘İlaç iki tarafı keskin bıçaktır’

İSTANBUL - “Eczaneden bir antibiyotik alayım da boğazımdaki rahatsızlıktan kurtulayım” ya da “Geçen sefer iyi gelmişti, aynı haptan bir tane içeyim” diyorsanız yanılmakla kalmıyor, bilinçsiz ilaç kullanımından kaynaklanan hastalıklara da vize vermiş oluyorsunuz” diyen Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Kenan Keskin, bilinçsiz ilaç kullanımının zararlı etkileri hakkında şunları söylüyor:

 

“Özellikle antibiyotikler bilinçsiz kullanıldıklarında, gereksiz yan etkileri dışında vücut florasının baskılanması sonucunda fırsatçı bakterilerle oluşan enfeksiyonlara yol açmakla kalmazlar; aynı zamanda bakteriler arasında direnç gelişmesini tetikleyerek, bakterilere karşı doktorların silahı durumunda olan antibiyotiklerin elden çıkmasına yani etkisiz hale gelmesine de yol açarlar."

 

Başta antibiyotikler olmak üzere ilaçlar doğru biçimde, yerinde, uygun doz ve sürede kullanıldığında hayat kurtarıyor. Ancak gereksiz, zamansız, yetersiz veya aşırı dozda ve sürede kullanılmaları ya da yanlış ilacın kullanılması gibi durumlar fayda yerine zarar veriyor. Dr. Keskin, ilaçların yanlış ve uygunsuz kullanımlarının en sık şu şekilde gerçekleştiğini belirtiyor:

• Doktor tavsiyesi olmaksızın, kendi kendine, bir yakını ya da bir eczacının tavsiyesi ile ilaç kullanmak.

• Küçük çocukların evdeki ilaçları ele geçirmeleri ve onu yemeleri veya içmeleri.

• Özellikle yaşlılar ve çocuklar tarafından, ilaçların yanlışlıkla kullanılması.

• Yanlış tanı veya tedavi.

• Tedavi amacı dışında, keyif verici veya başka etkileri için ilaç kullanımı, yani ilaçların kötüye kullanımı.

 

"Doktorlar öncelikli olarak ilacın fayda ve zararlarını hesap etmelidir. Tıpta bu yaklaşımı özetleyen 'primum nil nocere', yani 'Önce zarar verme!' şeklinde bir prensip vardır" ifadesini kullanan Doç. Dr. Kenan Keskin, bilinçli ilaç kullanımı için yapılması gerekenler hakkında şu bilgileri veriyor:

 

"Hastaya zarar vermemek her zaman birinci öncelik olmalıdır. Ne şekilde olursa olsun yanlış kullanıldığında bütün ilaçlar az veya çok bir toksik etki veya yan etki gösterirler, ayrıca alerjik etkilere de neden olabilir.

 

Piyasadaki ilaçların tedavi amacıyla, hangi dozlarda kullanılması gerektiği, yüksek doza bağlı ne gibi etkileri olacağı ve böyle bir durumda yapılması gerekenler, kullanım talimatlarında (prospektüs) belirtilmektedir. Bunlara mutlaka uyulmalıdır. Özellikle antibiyotiklerin yanlış kullanımında kendilerine has ilave bazı olumsuz etkiler görülür. Bu etkiler sadece ilacı kullanana değil, aynı zamanda daha sonra kullanacak olanlar için de geçerlidir.

 

Vücudumuzun çeşitli bölgelerinde hastalık oluşturmaksızın yaşayan ve “vücut florası” adını verdiğimiz mikroplar yok olur. Bu mikropların ölmesi ile biyolojik denge bozulur. Bunun sonucunda ise çeşitli fırsatçı mikroplar üreyip çoğalarak enfeksiyonlara yol açarlar. Mikroplar direnç kazanırlar. Daha sonra aynı antibiyotiği kullanacak hastalarda başarı şansımız azalır. Direnç kazanan mikroplar, hastanelerde özellikle yoğun bakım servislerinde hastane enfeksiyonlarına yol açar. Bu enfeksiyonlar hayati tehlike oluşturabilir. Hastane enfeksiyonları sonucu hastanede kalış süreleri uzar, tedavi ve bakım giderleri artar, kaynaklar heba olur. Eğitime, temel sağlığa ve beslenmeye harcanması gereken kaynaklar yanlış kullanılmış olur.

 

• Doktor tavsiyesi dışında, kendi kendine karar vererek ilaç kullanılmamalıdır.

• Doktor olmayan kimselerin tavsiyesi ile ilaç kullanılmamalıdır.

• İlaçlar çocukların ulaşamayacağı, mümkünse kilitli dolaplarda saklanmalı, küçük çocukları evde yalnız bırakmaktan kaçınılmalıdır.

• İlaç kullanırken herhangi bir olumsuz etkinin (Yüksek ateş, bulantı, kusma, baş dönmesi, görme bozuklukları, kaşıntı, vücutta ürtiker benzeri kızarıklıklar veya mor lekeler) görülmesi halinde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.

• Tedaviden beklenen sürede istenen etkinin görülmemesi halinde yine doktora danışılmalıdır.