Bir önceki  yazımda “Tarım’da  Aile İşgücü Temelinde Köylü İşletmeleri Desteklenmeli” demiş ve bunun iki temel gerekçesini açıklamaya çalışmıştım.

Birinci temel gerekçemde ;”Türkiye’deki  işletmelerin hala büyük bir çoğunluğu,aile işgücü temelinde küçük ve orta ölçekli köylü işletmelerinden oluşuyor.”

İkinci temel gerekçemde ise”; Dev işletmelerin öne çıkartılması, ölçek ekonomisine dayandırılıyor. Ancak asıl  ölçeğin “Toplam Etmen Verimliliği(TEF)” olduğunu dikkate alma zorunluğu var. Aile işletmelerinde emek daha bol, toprak ve sermaye de  daha düşük maliyetlidir. Bu özelliklerinden dolayı aile işletmeleri daha yüksek bir TEF’e sahiptirler.”demiş 

ve burada yola çıkarak;  “Aile İşgücü Temelinde Küçük ve Orta Ölçekli Köylü İşletmelerini Yeniden Tarımın Öznesi “yapmak gerekiyor.” diye önermede bulunmuştum.

Bu yazımda kooperatifleşme konusuna kısaca değineceğim.

Neden tarımsal kooperatifleşme?

Yukarıda açıklamaya çalıştığım gibi;Türkiye’de aile işgücü temelli işletmeler tarımsal nüfusun büyük bir çoğunluğunu barındırır ve istihdam ederler. Bu nedenle örgütlenmiş tarımsal girdi sağlayanlara,aracılara, tekelleşmiş yerli ve yabancı sanayicilere karşı tarımsal kooperatiflerde örgütlenmek zorundadırlar.Diğer yandan köylü işletmelerinde, belli bir ölçüde var olan ölçek sorunu da,kamu yatırım işletmelerinin ve desteklemelerin onlara yönlendirilmesi yanında kooperatif örgütlenme ile aşılabilmektedir .

Tarımsal Kooperatifleşmenin Etkin Bir Duruma Getirilmesi İçin Neler Yapmalı?

- Tarımsal Kooperatiflerin, üretim için girdi ve ara malları sağlama ile ürünlerin işlenmesi(ortak makine parkları, kaba ve yoğun yem üretimi, ortak sağım hane, soğuk zincirin sağlanması) ve pazarlamasına olanak sağlamak için kooperatiflere verilen kredilerin faizleri düşürülmeli ve geri ödeme süresi uzatılmalıdır.

- Koop’ların girdileri ve işledikleri malların Katma Değer Vergisi(KDV)’leri de düşürülmelidir.

- Tarımsal kooperatifler aracılığıyla çiftçilerin sanayici olmaları sağlanmalıdır. Katma değer bu şekilde çiftçi eline geçebilir. Çiftçilerin tarımsal amaçlı koop’lar altında örgütlenmeleri durumunda, pazara çıktıklarında örgütlenmiş aracı ve sanayici karşısında pazarlık ve rekabet güçleri şansları vardır.

- Çiftçilerin koop’lar aracılığıyla mallarını pazarlamaları için yerel yönetimler katkıda bulunmalı ve il ve ilçe düzeyinde satış yerleri sağlanmalıdır.Bu bağlamda yerel üretim ve yerel tüketim yaklaşımı öne çıkarılmalıdır. Çiftçilerin,aracılar,tekelleşmiş yerli ve yabancı gıda sanayicileri ile Fransız,Alman,İngiliz kökenli Carefoursa,Migros,Metro,Tesco gibi dev AVM’lerin denetiminden bu şekilde kurtulmaları olasıdır.

- Tarım ürünlerinin pazarlanmasında kayıt dışı ekonomi ile etkin bir mücadele yapılmalıdır.

- Tarım ürünlerinin fiyat oluşumunda göstermelik konseyler yerine yaptırımcı kurullar oluşturulmalı ve bu kuruşların işleyişinde koop’lar ağırlıkta olmalıdır.

- Koop’ların finansman ve kredi sorunlarının çözümü için,koop’lar ve üst örgütlerinin egemen olacağı bir “Kooperatifler Bankası” kurulmalıdır.

- Koop’ların üst örgütlenme sorunu etkin bir şekilde çözümlenmelidir.

- Koop’ların eğitim ve araştırma sorunu,güçlü bir üst örgüt ile üniversiteler ve kamu kurumları arasında sağlanacak etkin bir eşgüdüm ile giderilmelidir.

- Koop’ların mevzuat sorunu,demokratik bir kooperatifçilik temelinde çözüme kavuşturulmalıdır. Şimdiki durumda devlet güdümlü karmaşık bir kooperatifçilik mevzuatı vardır.

- Koop’ların denetim sorunu çözümlenmelidir.Günümüzde kooperatifçilikte etkili bir denetin söz konusu değildir.Etkili bir denetim,kooperatif ortağının en büyük güvencesidir.Bu görev,üyeler ile birlikte üst örgütlenmeye düşmektedir.