Sümerbank fabrikaları...

Cumhuriyet tarihinin en önemli yatırımlarından...

Basma Nazilli'den, ayakkabı Beykoz'dan...

Sümerbank artık tarih oldu, anılarda yaşıyor.

Esas konuya girmeden önce...

Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası'nın kuruluş hikayesini anlatayım.

Yazar İbrahim Kiraz'ın "Demirci Mehmet Efe" adlı kitabında, fabrikanın kuruluş hikayesi özetle şöyle yer alır:

***

Kurtuluş Savaşı bitmiştir.

Sıra ekonomik savaşa gelmiştir.

Atatürk, 1937'nin 9 Ekim'inde fabrikayı açmak için Nazilli'ye gelmiştir.

O günden beri bu tarih, Ata'nın Nazilli'ye geliş günü olarak kutlanır.

Oysa...

Ata, 1935 yılının ilk günlerinde de ilçeye uğramıştır.

Demirci Mehmet Efe, kızanlarıyla ulusal orduya katılmış, büyük kahramanlıklar sergilemiştir.

Atatürk, Efe'ye teşekkür eder.

Der ki:

"Efem, vatanın kurtarılmasında senin ve kızanlarının da büyük emeği var.

Sana maaş bağlamak istiyorum."

Demirci Mehmet Efe, efelenir:

"Sarı Kemal, Sarı Kemal...

Biz bu vatanı, bize maaş bağlasınlar diye kurtarmadık.

Eğer devletimizin parası varsa, Nazilli'ye bir fabrika kurulsun.

Çiftçimizin ürünü değerlendirilsin.

İnsanlarımız fabrikada çalışıp üretime katılsın, ülke kalkınsın."

Atatürk, "Sarı Kemal" hitabına bile kızmaz.

Tam aksine çok duygulanır fabrika talebi nedeniyle...

Ankara'ya gittiğinde, dönemin İktisat Vekili (Ekonomi Bakanı) Celal Bayar'a, Nazilli'de kurulmasını istediği fabrikanın talimatını verir.

Uzatmayalım.

Ruslar ile yapılan anlaşmanın ardından fabrika, iki yılda biter.

9 Ekim 1937'de kurdelesi kesilir, fabrikanın çarkları dönmeye başlar.

Fabrikanın parasını da narenciye satarak ödediğimizi not edelim.

Türkülere konu oldu Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası...

Nazillili müzik öğretmeni Ahmet Kaya'nın bir türküden uyarladığı eserde ne diyordu?

"Nazilli basmaları Nazilli'de dokunur

Mektup yazma sevgilim, postaneden okunur

Ninna yarim ayrılım mı var

Yar yar

Kibar yarim ayrılım mı var."

Şimdi fabrika da yok, bu türküyü söyleyen de...

***

Şu günlerde Nazilli Sümerbank Fabrikası'nın yeniden faaliyete geçeceği konuşuluyor.

AKP Aydın Milletvekili Bekir Kuvvet Erim, Sümerbank'ın yeniden ayağa kaldırılacağını söyledi.

Pek çok insan da buna inandı, iyi mi!

2002 yılında Adnan Menderes Üniversitesi'ne bedelsiz olarak devredilen Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası'nın modernizasyonu için Aydın Valiliği ile üniversite işbirliğiyle, fizibilite çalışmaları başlamış!

Kısa zamanda fabrika yeniden çalışır hale getirilecekmiş!

Pamuk, Aydın için çok önemli bir ürünmüş!

(Şimdi mi aklınıza geldi, diye sormak lazım.)

Pamuğun katma değerinin artırılması için, iplik dokuma fabrikasının, kapatılan Aydın Tekstil Fabrikası'nın bulunduğu alanda yeniden açılabilirmiş!

(Aydın Tekstil'in, halka sorularak yaşam alanı haline getirilen alanına göz dikmiş gibi!)

Miş miş de muş muş!

Neyin modernizasyonu Bekir Bey?

Ortada bir tane makine mi kaldı?

Fabrikanın hangi bölümü hala korunuyor acaba?

Yeni bir fabrika kurulacağını söyleyin, okey.

Neymiş, Sümerbank ayağa kalkacakmış!

***

Evet; Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası üretimde 2001 yılında basmada 1.5 milyon metreye, iplikte 500 tona düşmüştü.

Üretiminin bir hayli azaldığı doğrudur.

Köklü operasyonlarla makine parkını yenilemek, fabrikayı canlı tutmak yerine...

Kapatılması tercih edildi.

2001 yılında fabrikanın faaliyetine son verildi.

Başbakanlık Özelleştirme İdaresi, 2002'de fabrikaya demir yumruğu çaktı.

Fabrika alanı, olduğu gibi Adnan Menderes Üniversitesi'ne bedelsiz takdim edildi.

Gerçekten fabrikanın ayağa kaldırılması istenseydi, 18 yılda kaldırılırdı.

***

Kendisiyle ters düştüğü için Nazilli Kaymakamı'nın tayinini çıkartan Bekir Kuvvet Erim, yine sahnede.

Bu kez, kendisi bile inanmadığı halde Sümerbank'ın ayağa kaldırılacağını söyleyerek bölge halkının duygularıyla oynuyor.

Atmayın efendiler, atmayın.

2002'den bu yana kaç fabrika açıldı?

Kaç fabrika kapandı?

Kaç fabrika satıldı?

Önce bu soruların yanıtını verin.

Sonra, Sümerbank'ı ayağa kaldıracağınızı söyleyin.

Üreticiyi de işsizlik yüzünden kıvranan binlerce insanımızı da boşuna umutlandırmayın.