Metehan UD/EGEDESONSÖZ – İklim krizi beraberinde su kıtlığını da getirirken Türkiye'de küresel iklim değişikliği etkilerinin yoğun hissedildiği bölgelerden biri olan Akdeniz kuşağında bulunması nedeniyle ‘yüksek risk grubu taşıyan’ ülkeler arasında yer alıyor. Türkiye’deki su seviyelerinde önemli azalmalar olurken uzmanlara göre Türkiye, 2030’da su kıtlığı çeken ülkeler arasında yer alabilir.
Su kıtlığı ile ilgili tartışmalar yaşanırken Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, gündem yaratacak bir karar verdi. Bakanlık, İzmir’in tarım havzalarından biri olan Torbalı Ovası’ndan günde yüz binlerce litre su çekecek bir Konya Kağıt Şirketi'nin fabrika projesi için ‘ÇED olumlu’ kararı verildi.
Proje ise Torbalı Belediyesi tarafından yargıya taşındı. Açılan dava kapsamında geçtiğimiz mahkeme heyeti tarafından atanan bilirkişi heyeti fabrika sahasında keşif duruşmasında bulundu. Hazırlanan bilirkişi raporunda, projenin hem tarımsal koruma ilkelerine hem de planlama mevzuatına uygun olmadığı vurgulandı.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VURGUSU
Bilirkişiler, fabrikanın su tüketiminin iklim değişikliği bağlamında riskli olduğuna işaret ederek, projenin tarımsal su güvenliğiyle çatışma potansiyeli taşıdığına dikkat çekti. Bu nedenle projenin mevcut haliyle tarım dışı kullanım izninin uygun bulunmadığı yönünde görüş bildirdi.
Raporun şehir planlama kısmında ise, dava konusu parsellerin bulunduğu alanın İzmir Büyükşehir Bütünü 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’nda “Tarım Alanı” olarak planlandığı ifade edildi.
Bilirkişi heyeti, bu tanım gereği Torbalı Ovası’nda “Dekor Kâğıt Yatırımı, Enerji ve Buhar Üretim Tesisi Entegre Projesi” gibi bir sanayi yatırımının yapılaşmasının plan kararlarına aykırı olduğu sonucuna vardı.
Raporda ayrıca, tüm bu nedenlerle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen “ÇED olumlu” kararının mevzuat açısından uygun olmadığı kanaatine varıldığı belirtildi. Bilirkişi raporundaki değerlendirmeler, iklim krizi ve su kıtlığının giderek derinleştiği bir dönemde tarımsal üretim açısından kritik öneme sahip bir ovada sanayi yatırımı yapılmasının ekolojik açıdan ciddi riskler barındırdığı vurgulandı.
Torbalı Ovası’ndaki tartışmalı projenin akıbeti, mahkemenin önümüzdeki süreçte vereceği kararla netlik kazanacak.
Rapordan kesitler:
- Proje alanı 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında tarımsal niteliği korunması gereken Özel Ürün arazisidir
- Projede kanun kapsamında belirtilen Alternatif alan çalışması yapılmamıştır
- Davaya konu alanda Tarımsal ve ekolojik bütünlük mevcuttur
- Su kullanımı iklim değişikliği bağlamında riskli olup, tarımsal su güvenliğiyle çatışma potansiyeli taşımaktadır
- Bu nedenlerle, tarım topraklarının korunması ilkesine uygun hareket edilmesi ve projenin bu haliyle tarım dışı kullanım izninin uygun bulunmaması gerektiği değerlendirilmektedir.
PROJE HAKKINDA
Proje kapsamında Bera Holding bünyesinde yer alan Konya Kağıt Şirketi, Torbalı’nın Gazi Mustafa Kemal Mahallesi sınırlarında kalan 928 bin metrekarelik alanda ‘Dekor Kağıt Yatırımı, Enerji ve Buhar Üretim Tesisi Entegre Projesi’ni hayata geçirmeyi planlıyor.
GÜNLÜK KAPASİTE BİN 560 TON
Tesisin su ihtiyaçlarını karşılamak için hali hazırda kullanılan günlük 20 ton kapasiteli olan 3 adet kuyunun yanı sıra günlük 500 ton kapasiteli 3 adet kuyu daha açılacak. 6 kuyunun günlük kapasitesi bin 560 ton, yıllık kapasitesi ise 498 bin ton olacak.
Proje tanıtım dosyasında su kuyuları ile ilgili “Proje alanı kuzey kesiminde kalan yeraltısuyu kullanma belgesine sahip 1 adet şahıs kuyusunun ise işletme faaliyet geçmeden önce Konya Kağıt San. Tic. A.Ş adına tescili tamamlanacak olup kuyu 50 m derinliğe, 12 m statik seviyeye ve 5 lt/s debiye sahiptir. Kuyuların günlük su tahsis miktarı her biri 20 m3 /gün olup toplamda 60 m3 /gün su tahsisi yapılabilecektir. Bu bağlamda, günlük su tüketim miktarı dikkate alınarak 3 adet ruhsatlı kuyudan temine dilecek su miktarı yeterli olmaması nedeniyle tesis işletmeye geçmeden önce 500 m3 /gün su tahsis kapasiteli arama ruhsatlı 3 adet kuyu için “Yeraltısuyu Kullanma Belgesi” alınacaktır. ifadeleri yer aldı.
Öte yandan ÇED sahasında Fetrek (Vişneli) Çayına bağlanan 5 adet mevsimsel akışlı dere yatağı yer alıyor.
HAVZANIN YANI BAŞINDA
Kuyular ise Türkiye genelinde ayrılmış olan su havzalarından Küçük Menderes Havzası’nın yanı başında olacak. Proje tanıtım dosyasında yer alan bilgilere göre 1 ton kâğıt üretimi için 8 metreküp suya ihtiyaç var.
TARIM ALANINDA
Projeyle ilgili bir diğer dikkat çeken nokta ise tarım alanı üzerine inşa edilecek olması. Proje alanı İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında getirilen "sanayi alanı" sınırlarında kalıyordu ancak açılan davalar sonucunda Danıştay 6. İdare Dairesi bu alana dair planı iptal etti.
1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Belediyesi Bütünü Çevre Düzeni Planı’na göre; planlama sahası tarım alanları sınırında kalıyor. Yine tesisin inşa edileceği parsellerin 5 binlik ve binlik imar planları da bulunmuyor. Tapu kayıtlarında da parseller ‘tarım arazisi’ olarak kayıtlı. Ancak İzmir Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, parsellerin tarım dışı kullanımı için izni vermiş durumda. Şirket plan değişikliği için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvuracak.
Parseller ise şirketin mülkiyetinde yer alıyor.
Tesiste MDF, mobilya, inşaat ve laminant parke endüstrisinde kullanılmak üzere yılda 130 bin ton baz kağıt üretilmesi hedefleniyor. Şirket bu proje için 3,5 milyar TL bütçe ayırdı. Proje kapsamında ayrıca fabrikanın enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla 2 adet kojenerasyon gaz türbini tesis edilecek.
HOLDİNGİN YÖNETİCİLERİ KİMLER?
Projenin sahibi Bera Holding'in yöneticileri arasında Haşim Şahin, Telat Seher, Osman Elvan, Veysel Alver, Cemalettin Tunç Efe, Cihat Kıvrak, Ömer Serdar ve İlhan Hanağası yer alıyor.
