Ozan EKİZ / EGEDESONSÖZ – Mandalina fiyatları marketlerde ortalama 30 TL civarında satılırken üreticiden çıkış fiyatı ise gün geçtikçe düşüyor.
İzmir’de satsuma mandalinası ile ünlü olan şehir Seferihisar’da çiftçilik yapan Kemal Şentürk, üreticinin bu sezon yaşadığı sorunları anlattı. Mandalina fiyatının Hatay ve Mersin civarlarında 2 TL’ye kadar düşmesi ve ihraç edilen ürünlerin ilaçlı olmasından sonra sınırdan dönmesi mandalina üreticisini zor duruma sokmaya devam ediyor.
‘BU SORUNLAR YÜZÜNDEN ÖNÜMÜZDEKİ SENE ÜRETİM AZALACAK’
Mandalinada yaşanan sorunları dile getiren Şentürk, “Mandalina fiyatları düşmesi piyasa ortamının hadisesidir. Bunun arkasında yatan çiftçinin bu fiyatlar yüzünden yaşamdan kopmasıdır. Buna bir devlet desteği olmazsa ya da taban fiyat belirlenmezse çoğu üretici önümüzdeki sene bahçesine bakmayacak. Gübre ve ilacını vermeyecek, kalitesiz ve az ürün çıkacak. Bu sefer vatandaş mandalina yiyemeyecek, ülke ihracattan dolayı döviz girdisi kazanamayacak” dedi.
‘FABRİKALAR GİDERİMİZ ARTTI DİYEREK FİYAT DÜŞÜRÜYOR, BİZİM DE GİDERİMİZ ARTIYOR AMA KESERİN KESKİN TARAFI BİZE…’
Şentürk, Seferihisar bölgesinde üretim yapan çiftçilerin yaşadığı ‘fiyat’ sorunlarına değindi. Üreticinin satış yaptığı fabrikaların fiyat belirlemesinden dolayı yaşadıkları sorunları anlatan Şentürk, “Madalyonun diğer yüzünü de anlatmak istiyorum. Bizim buradaki potansiyel müşterilerimiz mandalina paketleme fabrikalarıdır. Bu fabrikalarda ürün fiyatını belirlemek isterken bize ‘Elektriğe, işçiye, paketlere zam geldi. Gider kalemlerimiz çok fazla, bahçedeki fiyatları düşürelim’ diyorlar. Ben bunu yetiştirirken mazotu, gübreyi zamla alıyorum işçiyi zamla çalıştırıyorum. Bizim girdi olarak farkımız yokken sürekli keserin keskin tarafı bize işliyor. Kimse paketlemeciyle pazarlık yapmıyor alım yaparken, fiyat neyse hemen çeki yazıp veriyorlar. Bütün iskonto ve fiyat indirim talepleri her zaman çiftçiye oluyor. Bize sürekli darbe iniyor. Üretimi biz yapalım satış fiyatını alıcı belirlesin. Mandalina dışında böyle bir ürün yok Türkiye’de. İktisat ters işliyor” diye konuştu.
‘YURTDIŞI FİYATLARI DÜŞÜYOR DİYORLAR, BEN ÇİFÇİYİM YURTDIŞINI HİÇ GÖRMEDİM’
İhracatçıların da mandalina üreticisinden satın alım yaparken ‘yurtdışı fiyatlarını’ göstermesinden dolayı zorda olduklarını belirten Şentürk, “İhracat konusunda ‘yurtdışı sürekli fiyat düşürüyor’ diyorlar. Ben çiftçiyim. Ben sizin yurtdışı pazarınızı bilmem, hayatımda ürün gönderdiğiniz ülkelere gitmedim. Oradaki ürünün fiyat düşüklüğünden dolayı hiçbir kalemde esneme yapmayıp bütün indirimleri benim üzerime bindiriyorsunuz. Bizim de giderlerimiz onlarla aynı şekilde artıyor” dedi.
‘OKİTSU İLE SATSUMAYI AYNI KEFEYE KOYUP FİYAT DÜŞÜRÜYORLAR’
Geçen sene Adana ve Meresin bölgesinde yaşanan don olaylarından dolayı üretimin azaldığı dönemde çiftçinin fiyat arttırmadığını belirten Şentürk, “Geçen sene ürün Adana ve Mersin tarafında yoktu. Bu yüzden bizim tarafımıza rağbet geldi. Temmuz ayında pazarlıklar bitip sözleşmeler yapıldı. Yok senesindeyken biz de fiyat arttıralım diye diretmedik. Elimizdeki malı tüccara, fabrikaya verdik. Bu sene Adana ve Mersin bölgesinde mal çok ve bizi onlarla kıyaslıyorlar. Onların satsuma değil okitsu üretiyorlar. Daha düşük kalite mandalina üretiyorlar. Armutla elmayı kıyas edip ‘Hatay’da 10 TL’ diyorlar. O zaman gidip oradan al. Benden Hatay’da daha düşük kaliteli mandalina fiyatları ile yarışmamı istiyorlar” ifadelerini kullandı.
‘ÖYLE BİR FİYAT DİYORLAR Kİ, MANDALİNANIN YANINDA BÖBREĞİMİZİ DE Mİ VERELİM?’
Bu sene fiyatların Seferihisar’da fiyatların 10 TL’nin de altına düştüğünü belirten Şentürk, “Geçen sene 13-14 TL olan başlayan fiyat 18 TL’ye kadar çıkmıştı. Bu sene 15 TL’den söylenti başladı, şu an 10 TL’ye kapıyı çalmıyorlar. Ne istiyorlar, böbreğimizi de mi verelim mandalinanın yanında? Bugün kendi traktörü ve ekipmanı olan çiftçinin maliyeti 11 TL. Dışarıdan traktör ve ekipman kiralama yapıyorsa hiç sormayın” dedi.
‘ÜRKMEZ’DE MANDALİNALARI KESİP AVOKADO EKTİLER’
Seferihisar ve Ürkmez çevresinde bu fiyatların ardından mandalina ağaçlarını kesenlerin arttığını belirten Şentürk, “Bağırıyoruz, çağırıyoruz, kimse sesimizi duymuyor. Duymak işlerine gelmiyor. Onların duymak işlerine gelmiyorsa dönüp mandalina ağaçlarını keseceğiz. Evimize ekmek götürmeye çalışacağız, o zaman arasın mandalinayı bulsunlar bakalım. Bir sürü kişi mandalina ağaçlarını kesip farklı bitkilere yöneliyorlar. Ürkmez’de bir arkadaşımız mandalina ağaçlarını kesip avokado ağaçları ekti. Avokadonun tutması en az 10 yıl, o süreçte günlük inşaata gidecekler” diyerek çiftçinin tarımdan uzaklaştığını belirtti.
‘AKLINIZ VARSA MANDALİNA ÜRETMEYİN, BU PARALARA KEFEN ALAMAYIZ’
Son olarak mandalina üretmenin aç kalmakla eşdeğer olduğunu belirten Şentürk, şu ifadeleri kullandı:
Bugün aklınız varsa mandalina üretmeyin. Mandalina üretirseniz aç kalmaya mecbursunuz. 60 yaşında ağaçlarım var nasıl keseyim, babamdan dedemden kaldılar. Sıfırdan bir tarlam olsa hayatta mandalina ekmem, mümkün değil. Biz bu paralara kefen alamayız kendimize.