Berivan KAYA/EGEDESONSÖZ- İzmir Gemi Söküm Koordinasyonu Grubu Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’nde AB sertifikalarının iptal edilmesi için Avrupa Komisyonu’na açık mektup gönderdi. Türkiye Gemi Geri Dönüşüm İzleme Koordinasyonu bugün İzmir Mimarlık Merkezi’nde konuya ilişkin basın açıklaması gerçekleştirdi.
KOMİSYON GEREKLİ ADIMLARI ATSIN
Basın açıklaması öncesinde konuşma yapan TMMOB İKK Sekreteri Aykut Akdemir, “Mektuptaki gerekçemiz şudur. Atıkların nasıl bertaraf edildiğine dair bilgimiz yok. Bu sebeple talepte bulunduk. 18 kurum ortak imza attık. Komisyonun gerekli adımı atmasını bekliyoruz. Enerji fakiri bir ülkenin tüm atıkları getirmesi kadar yanlış bir şey olamaz. Bu atıkların nasıl yok edildiğini bilmiyoruz. Bu ülkenin kurumlarının bize bilgi vermesi gerekirdi. Gemi sökümdeki hiçbir kurum denetlenmiyor. Biz ülkemizi başkalarına şikayet etmiyoruz. Bir tezgah dönüyor” dedi.
22 TESİSTEN 11’İ ONAYLI
Türkiye Gemi Geri Dönüşüm İzleme Koordinasyonu adına basın açıklamasını okuyan Çevre Mühendisleri Odası’ndan Selma Tan, “Avrupa Komisyonunu, Avrupa Gemi Geri Dönüşüm Tüzüğünün 23. Maddesi uyarınca, Aliağa’daki gemi geri dönüşüm tesislerinin AB onayını iptal etmeye çağırıyoruz. Bu talebimiz sektör, mevcut AB ve çevre mevzuatına, işçi sağlığı ve güvenliği standartlarına ve işçi haklarıyla uyumlu hale gelene kadar geçerlidir. Aliağa'daki gemi geri dönüşüm sektörü, AB tarafından onaylanan tesisler de dahil olmak üzere, çevre koruma ve işçi sağlığı ve güvenliği standartlarını karşılamamaktadır. Ancak AB bayraklı gemilerin yarısından fazlası Türkiye'de sökülmektedir. Aliağa'daki 22 gemi geri dönüşüm tesisinden 11'i AB onaylıdır. Ayrıca, beş tesis onay başvurusunda bulunmuştur. Avrupa Komisyonu, bir AB ülkesinde asla kabul edilmeyecek uygulamaları Aliağa’da onaylamıştır. AB içinde yasak olanın başka bir yerde kabul edilmesi utanç verici bir çifte standarttır. Tehlikeli atık yönetimi, güvensiz çalışma koşulları ve sektörün yönetimiyle ilgili ihlaller yıllardır sabittir. Özellikle, Türkiye’deki gemi geri dönüşüm sektörünün AB Gemi Geri Dönüşüm Tüzüğüne uyumsuzluğu ile ilgili aşağıdaki sorunları vurgulamak istiyoruz” dedi.
15 BİN TON TEHLİKELİ ATIK
Tesisleri hukuka aykırı bir şekilde ÇED süreçlerinden muaf tutulduğuna dikkat çeken Selma Tan, “Bu konuda ilgili taraflarca yapılan başvuru halen Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmektedir. Çevre ve iş mevzuatının uygulanması ve sektörün denetlenmesi son derece yetersizdir. Bu kapsamda ilgili taraflar ayrıca suç duyurusunda bulunmuştur. Sunulan deliller büyük ölçüde AB Denetim Raporlarına dayanmaktadır. Yakın zamanda, gemi geri dönüşüm sektöründen kaynaklı 15.000 ton tehlikeli atığın yasadışı şekilde döküldüğü ortaya çıkmıştır. Gemiler, hiçbir AB devletinde uygulanmayan ve uygulanmasına izin verilmeyen baştan kara yöntemiyle sökülmektedir. Bu yöntem yalnızca kıyı ekosistemini değil, gıda güvenliğini ve halk sağlığını da yok etmektedir” dedi.
ALİAĞA VE HİNDİSTAN’I MEŞRULAŞTIRMA
Tan açıklamasında, “TÜBİTAK ve Ege Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışma, bölgedeki hava, su ve topraktaki ağır metal seviyelerinin gemi geri dönüşüm faaliyetleri nedeniyle sınır değerleri büyük ölçüde aştığını ortaya koymuştur. Türkiye'de bir meslek hastalıkları izleme sistemi yoktur. Verilerin gerçeği yansıtmadığı düşünülmektedir. Buna rağmen, son dönemlerde AB onaylı tesislerde çalışan işçilerde meslek hastalıkları saptanmıştır. AB denetim raporlarında atık yönetimi, asbestin raporlanması ve sızıntıların önlenmesi tedbirleri de dahil olmak üzere çok sayıda ihlal belgelenmiştir. Bu ihlaller, tekrar tekrar tespit edilmesine rağmen devam etmektedir. Dahası, AB denetimleri atık su sistemlerini, drenaj kapasitelerini veya söküm sırasında oluşan döküntülerin kontrolünü sağlayacak süreçleri incelememiştir. AB sertifikaları, AB Gemi Geri Dönüşüm Tüzüğüne uymayan Aliağa’daki tesisleri meşrulaştırmaktadır. Bu, devam eden ihlallere rağmen, devletler de dahil olmak üzere, gemi sahiplerinin gemilerini Aliağa’ya göndermesini mümkün kılmaktadır. Dahası, Avrupa Komisyonu’nun Hindistan’daki kumsal söküm yöntemiyle çalışan tesislerden gelen başvuruları değerlendirmesi büyük bir endişe kaynağıdır. Kumsalda söküm, gemi sökümünün en vahşi ve yıkıcı yöntemidir. AB’de ne baştankara ne de kumsalda söküm yöntemi kabul edilmemektedir. Çünkü bu yöntemler kontaminasyonun önlenmesini imkansız kılmakta ve çevreye telafisi mümkün olmayan zararlar vermektedir. Çifte standartlara karşıyız ve Avrupa Komisyonunu AB’de yasak olan uygulamalarla Aliağa ve Hindistan’ı meşrulaştırmamaya çağırıyoruz” ifadelerine yer verdi.
TALEPLER SIRALANDI
Avrupa Komisyonu'na talepleri sıralayan Selma Tan, “Aliağa'daki tesisler için tüm AB onaylarını derhal iptal edin. AB Gemi Geri Dönüşüm Tüzüğü kapsamındaki onay prosedürlerini gözden geçirin ve güncelleyin. Standartları, kuru havuz gibi endüstriyel platformlar kullanılarak tam koruma sağlayan yöntemleri kabul edecek şekilde yükseltin” dedi.
KİRLİLİĞİN SINIRI YOK
Tan açıklamasının devamında şu ifadelere yer verdi;
“Türkiye’deki yetkililerle ve sivil toplumla iş birliği yaparak, sızıntıların tam kontrolünü sağlayacak altyapı yatırımları da dahil olmak üzere, güvenli, sağlıklı ve çevreye zarar vermeyen gemi geri dönüşüm uygulamalarının hayata geçirilmesini sağlayın. Kıyı ekosistemlerinin benzersiz ve yeri doldurulamaz olduğunu vurguluyoruz. Kirliliğin sınırı yoktur ve insan hakları evrenseldir. Hepimizin zararları önleme konusunda ortak bir sorumluluğu vardır. AB, Türkiye’deki mevcut gemi geri dönüşüm uygulamalarını meşrulaştırarak, belgelenmiş ihlallere gözlerini yumuyor, toksik mirasını yönetemeyen bölgelere aktarıyor ve gemi geri dönüşüm sektörünü gerçek anlamda sürdürülebilir uygulamalara dönüştürme rolünü yok sayıyor.”
ÇİFTE STANDART
Foça Çevre ve Kültür Platformu'nun kurucu üyesi Hakan Barçın, “15 bin ton tehlikeli atığın burada yasa dışı olarak bertaraf edildiği görüldü. En ciddi çifte standart hiçbir AB üyesinde, sahilde gemi sökümüne onay vermediklerine bizde onay veriyorlar. Bu çifte standartlarından vazgeçsinler. Sistemi iyileştirme yönünde hareket etmeliler” dedi.
HALK SAĞLIĞI
İzmir Tabip Odası Başkanı, “Aliağa halk sağlığı tehdidi oluşturacak şekilde gemi sökümüne maruz kalıyor. Bu mücadeleyi genişleterek sürdüreceğiz” dedi.
GÜVENLİ GERİ DÖNÜŞÜM VURGUSU
STK Gemi Söküm Platformu’ndan Ekin Sakin ise açıklamasında, “Güvenli geri dönüşüm için mücadele ediyoruz. Çok daha iyi şartlarda gemi sökümü yapılması gerçekleşebilir” dedi.
KİRLİLİĞE YOL AÇIYOR VE İŞÇİ SAĞLIĞINI BOZUYOR
Ege Çevre Kültür Platformu eş sözcüsü Av. Arif Ali Cangı ise, “Kurulduğumuz günden bu yana Aliağa’daki tehlikeli gemi sökümle mücadele ediyoruz. Aliağa’daki gemi söküm tesisleri bölgede ciddi anlamda kirliliğe yol açıyor ve işçi sağlığını bozuyor. Uluslararası kamuoyuna, yaşam platformuna çağrı yapıyoruz: Bizim de sağlıklı bir ülkede yaşama hakkımız var” dedi.
SADECE PATRON VE SERMAYE DEĞİL!
Yücel Demir ise açıklamasında, “Temel sorunlardan biri burada yaşanan örgütsüzlük. Karşımıza sadece patronlar ya da sermaye değil emperyalist tekeller var. Hem işçilerin örgütlenmesi hem çevre örgütlerin ve akademisyenlerin aynı tarafta güç olması gerekiyor” ifadelerine yer verdi.
