Yasa dışı madde kullanımını tespit edecek... Adli vakalara hızlı çözüm!

Ege Üniversitesi'nde bilim insanları uyuşturucuyla mücadele konusunda 2 farklı proje geliştiriyor. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Biyomühendislik Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Emine Güler Çelik ve ekibi, bağımlılıkla mücadeleye önemli katkı sağlayacak 'maddeleri tükürükten tespit eden test kiti üretimi' üzerinde bir proje hayata geçirdi. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Biyomühendislik Bölümü Dr. Öğretim Görevlisi Emre Dokuzparmak'ın yürütücülüğünü yaptığı projeyle uyuşturucu maddelerin miktar tayini yanında vücuda ne zaman alındığı hakkında da bilgi verebilen taşınabilir optik temelli sensör sistemi için çalışma başlatıldı. Her iki proje de TÜBİTAK tarafından desteklenmeye uygun bulundu. Çelik'in hazırladığı projede, pandemi döneminde kullanılan antijen kitlerine ya da gebelik testi benzerinde tanı kitleri geliştiriliyor. Tamamen yerli üretimle geliştirilmesi hedeflenen tanı kitlerine tükürük örnekleri alınacak ve 5 dakika gibi kısa sürede kişinin yasa dışı madde kullanıp kullanmadığı, Dokuzparmak'ın hazırladığı optik temelli sensör sistemi projesinde ise suç esnasında kişinin yasa dışı madde etkisi altında olup olmadığı ve zamanı belirlenecek. İki proje de adli vakaların kısa sürede çözüme kavuşmasına katkı sağlayacak.

HIZLI TANI KİTİYLE TÜKÜRÜKTEN YASA DIŞI MADDE TESPİTİ
'Yasa dışı Maddelerin Tükürükten Belirlenmesi için İş Yeri ve Trafikte Kullanıma Uygun Yenilikçi Test Kitleri' isimli projeyle ilgili bilgi veren ve 'TÜBİTAK-1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı' kapsamında projelerinin desteklendiğini belirten doktor öğretim üyesi Emine Güler Çelik, "Projemizde, kokain metamfetamin gibi maddelerin tükürük örnekleri alınarak hızlı tanı yapmayı hedefliyoruz. Geliştirmekte olduğumuz tanı kitleri herkesin yakından aşina olduğu, pandemi döneminde yaygın olarak kullandığımız hızlı antijen kitlerine benziyor. Hatta gebelik testi olarak da halkın yaygın olarak kullandığı test kitleriyle aynı tasarımda. Buradaki tek farkı, tükürük örneğinin direkt olarak o testlere uygulanacak olması. Hızlı bir şekilde kokain veya metamfetamin gibi yasa dışı maddelerin kullanılıp kullanılmadığını anında tespit edebiliyor olacağız" dedi.

'TAMAMEN YERLİ ÜRETİM OLACAK'
Projelerindeki yeniliklerden bahseden Çelik, "Ülkemizde bu tarz hızlı tanı testlerinin tüm kit bileşenleriyle birlikte üretimleri mevcut değildir. Bu bağlamda, biz bu ürünleri tüm kit bileşenleriyle birlikte yerli bir şekilde üretmeyi hedefliyoruz. En önemli ARGE yeniliği ise mevcut testler antikor tabanlıyken, geliştirdiğimiz testler aptamer tabanlı. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyokimya Bölümü'nden Doç. Dr. Serap Evran aptamerlerin geliştirilmesinde destek sağlıyor. Aptamerlerle laboratuvar bünyemizde test kitlerini geliştirdikten sonra testlerin performans çalışmalarını yapmak üzere madde bağımlılığı alanında uzman psikiyatrist hocalarımızla birlikte madde kullanan bireylerden tükürük örneklerini alarak çalışmalarımızı tamamlayacağız. Projemiz gelecek yılın eylül ayında tamamlanmış olacak. Eylül ayında tüm performans testleri tamamlanmış başarılı bir test kiti prototipini hazırlamış olmayı planlıyoruz" ifadelerini kullandı.

'ADLİ VAKALAR KISA SÜREDE ÇÖZÜLECEK'
Doktor öğretim görevlisi Emre Dokuzparmak ise yürüttükleri projenin adli vakaların hızlı ve doğru ilerlemesine katkı sunacağını vurgulayarak, "Sensör sistemleri üzerinde çalışan hocalarımız var. Bu projede çalıştığım konu, elektrokimyasal ve optik temelli biyosensörlerin geliştirilmesi ve bunların adli vakalar için metamfetamin gibi uyuşturucu maddeler için kullanımıdır. Projemizde en önemli noktalardan biri, metamfetamini metabolitlerinden ayırarak metamfetaminin konsantrasyonunu belirlenmesinin yanı sıra vücuda ne zaman alındığıyla ilgili bilgi verebilecek. Aynı zamanda sahada kullanılabilecek sistemleri geliştiriyoruz. Bu amaçla TÜBİTAK Kariyer Geliştirme Programı kapsamında projemiz destek aldı. Projemiz 2 yıl içinde tamamlanacak. 2 yıl sonunda beklentimiz metamfetamini metabolitlerinden ayırarak vücuda ne zaman alındığı hakkında bilgi sahibi olmak. Daha sonrasında taşınır hale getirerek farklı regülasyonlarla da yerli üretim şeklinde sahada kullanımını amaçlıyoruz. Adli vakalarda, örneğin bir suç gerçekleştiğinde suçu işleyen kişi belli bir süre sonra yakalandı. Bu kişi suç anında gerçekten uyuşturucu madde etkisinde miydi, değil miydi? Belirlenecek. Tahmini süresini de belirleyecek. Adli vakaların hızlanması, daha doğru ilerlemesi ve mahkeme ya da adli süreçlerin daha kesin ve kolay ilerlemesini amaçlıyoruz" açıklamalarında bulundu.

Çelik ve Dokuzparmak, Ege Üniversitesi çatısı altında yürüttükleri çalışmalara destek veren Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak'a teşekkür ederek, "Sunmuş oldukları bilimsel atmosfer açısından da çok şanslı olduğumuzu belirtmek isteriz" dedi. (DHA)