Türkiye-Suriye sınırında patlayıcı madde krizi

Cumhuriyet Gazetesi'nden Aykut Küçükkaya ve Akın Bodur'un haberine göre, Türkiye-Suriye sınırında önceki gün “patlayıcı madde krizi” yaşandığı iddia edildi. Malatya’dan yüklenen 21.5 tonluk “plastik patlayıcı PETN içeren 1 milyon adet infilaklı fitilin”, Türk şirketi tarafından Antakya’da gümrüğe teslim edildiği ileri sürüldü.

Belgelere göre “1 milyon adet infilaklı fitil patlayıcı maddenin” Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan Suriye’ye geçirilerek cihatçıların kontrolündeki bölge üzerinden Ürdün’ün başkenti Amman’a transfer edileceği iddia ediliyordu. Patlayıcı maddelerin 10 Haziran 2015’te Antakya Gümrük Müdürlüğü’ne teslim edilmesinin ardından Cumhuriyet, kendisine ulaşan belgelerle hem gümrük yetkililerine hem de Türk şirketine ulaştı. Antakya Gümrük Müdürlüğü, önceki gün Ankara’dan gelen emir üzerine patlayıcı maddenin Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan geçişine izin vermedi. Türk şirketinin yetkilisi bir hafta boyunca yaşanan krizi, ‘Gümrük yetkilileri ürünlerin sevki için sözlü olarak Milli Savunma Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’nın iznini talep etmesi sebebiyle ürün beyannemeleri iptal etti” bilgisiyle teyit etti.

belgelere göre Malatya’dan Ürdün’e transfer edileceği belirtilen ‘1 milyon adet infilaklı fitil patlayıcı madde’ 7 gün önce Türk şirketi tarafından Antakya’da gümrüğe teslim edildi. Belgelere göre 21.5 tonluk plastik patlayıcı PETN’nin güzergahı ‘Cilvegözü Sınır Kapısı-Suriye-Ürdün’ gözüküyordu. Türk şirketi Maxam Anadolu tarafından taşınan patlayıcı yük, Adıyaman- Kahramanmaş-Gaziantep-Hatay güzergahını izleyerek ‘10 Haziran 2015’ tarihinde Antakya Gümrüğü’ne götürüldü. Plastik patlayıcı 5 gün boyunca emniyet birimlerinin talimatıyla gümrükte tutuldu.
 
TRANSFERİ 'KUŞKULU' BULDU
Ürdün’e transfer edileceği belirtilen patlayıcı maddenin iç savaş halindeki Suriye’den geçerek Ürdün’e nasıl ulaşacağı tartışmalıydı. Bu transfer hem gümrük yetkililerine hem Türk şirketine soruldu. Gümrük yetkilileri yasal prosedürün işleyeceğini söylemekle yetinirken isminin açıklanmasını istemeyen bir uzman ‘transferi’ kuşkulu buldu.

PATLAYICI MADDENİN GEÇİŞİNE İZİN VERİLMEDİ
Türk şirketinin yetkilisi Mehmet Aslan, konuyla ilgili soruları 14 Haziran gecesi yanıtladı. Aslan gümrükte yaşanan krizi, “Antakya Gümrük Müdürlüğü Suriye’deki durum sebebiyle Ürdünlü firmaya geçiş izni vermemiş. Firmamız sadece gümrük işlemi öncesi mal teslimi ve yasal prosedürleri gerçekleştirmekte ve satış yapmaktadır. Ürdünlü firma eğer gümrük birimlerinden müsaade alamazsa ürünü geri iade etmekten başka çaresi yoktur. Çünkü, kolluk kuvvetlerinin Cilvegözü’ne nakil için verdiği müsaade 15 Haziran 2015’te saat 18.00’de dolacaktır” sözleriyle açıkladı.
Antakya Gümrük Müdürlüğü, 15 Haziran’da patlayıcı maddenin Cilvegözü’nden geçişine izin vermedi. Aslan, “Milli Savunma Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığının iznini talep etmesi sebebiyle ürün beyannemeleri iptal edilmiş olup, ürünler iade edilmektedir” açıklamasını yaptı. Türk şirketi 1 milyon adet infilaklı fitil için 578 bin TL parayı nakit almıştı.

SORU İŞARETLERİ
Türk şirketinin yetkilisi, patlayıcı maddenin alıcısı olarak gözüken Ürdün’deki ASR Trading Company’nin sözkonusu ihraç için İçişleri Bakanlığı’ndan yazılı izin aldığını doğruluyor. Ancak Ürdünlü şirkete Antakya Gümrük Müdürlüğü’nde izin çıkmıyor. Muhabirlerin bu transferle ilgili belgelere ulaşması ve şirket ile yetkililerden bilgi talep etmesi üzerine mi transfer iptal edildi?
Kolluk kuvvetleri söz konusu yüke Malatya’dan itibaren eskortluk yaptı. Suriye’deki savaş düşünüldüğünde tartışma yaratacak bu transfere ilk başta niye izin verildi?
İçişleri Bakanlığı’nın izninde Antakya değil Hatay Gümrüğü yazıyor. Ürdün firması gümrük işlemlerini özekllikle Antakya’da yapmak istiyor. Ürdünlü şirketin Antakya ısrarının gerekçesi ne olabilir?
Patlayıcı yük gümrüğe 10 Haziran’da teslim ediliyor. Yükün ne olduğu, izleyeceği tartışmalı güzergah belli iken iade için neden son ana ‘15 Haziran akşamına’ kadar beklenildi?

İnfilaklı fitil nedir, neye yarar?
İnfilaklı fitil, hassas patlayıcı maddelerden toz halindeki PETN’in (Pentaeryhtrol tetranitrate) üzerine pamuk ipliği sarılıp, dış kısmı plastik izoleyle kapatılarak yapılıyor. 1 saniyede 8000 metre hızla infilak eder. İnfilaklı fitil, normal veya elektrikli infilak kapsülü ile patlatılır. Yakıldığında patlamaz. 1 cm uzunluğundaki fitil içerisinde yaklaşık 0.8 gram toz PETN maddesi bulunur. İnfilaklı fitiller, patlayıcı maddelerin patlatılmasında veya herhangi bir maddenin kesilmesinde kullanılabilirler. Kullanım alanlarına göre infilaklı fitiller, her bir metresinin içerdigi PETN miktarına göre sınıflandırılır (5gr./m – 80gr/m). Kapsüle duyarlı patlayıcıları patlatmak için kullanılan genellikle haberimizdeki patlayıcı olan 10gr./m.’lik infilakli fitildir.