Senaryoydu, gerçek oldu… Acil afet uzmanından ilk müdahale uyarıları!

Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ – Afet ve acil durumlara her açıdan hazırlıklı olma gerçeğinden yola çıkan Avrupa Birliği, “iProcureSecurity PCP” yani, Afetlerde Yenilikçi Triyaj Yönetimi Projesi adlı proje başlattı. Avusturya, İspanya, İtalya, Yunanistan ve Almanya’nın yer aldığı projede ülkemizi Acil Afet Ambulans Hekimleri Derneği (AAHD) ve İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı temsil etti. Acil Afet Ambulans Derneği’nin, 1 Eylül 2021’de başlayan proje kapsamında Ekim ayında, 1865 metre uzunluğundaki Bayraklı Tüneli’nde meydana gelebilecek olası bir kazada, 32 kişinin yaralandığı varsayılarak, yaralılara en hızlı ve sağlıklı biçimde nasıl müdahale edileceğine dair bir senaryo yazdı.

SOFUOĞLU: PROJEMİZ, AB TARAFINDAN KABUL EDİLDİ
İşte o senaryo, yazıldıktan bir yıl sekiz ay sonra gerçek oldu. 29 Mayıs Pazartesi günü sabah saatlerinde Bayraklı Tüneli’nde bir TIR’ın yanmasıyla, senaryoda da öngörüldüğü gibi dumandan etkilenen ikisi çocuk olmak üzere 32 vatandaş, dumandan etkilenerek hastaneye sevk edildi. Ayrıca, itfaiye ve sağlık ekiplerinde yer alan 6 kişi de dumandan zehirlenerek hastanelik oldu. Senaryonun, yer ve yaralı sayısı anlamında gerçeğe dönüşmesini değerlendiren Acil Afet Ambulans Hekimleri Derneği Başkanı Dr. Turhan Sofuoğlu, şunları söyledi:

“Avrupa Birliği projesi, 1 Eylül 2021’de başladı, altı ülkeden 12 proje ortağı ile birlikte hazırlandı ve 2024 yılında tamamlanmış olacak. Bize ve diğer proje ortaklarına, birer senaryo hazırlayın, o senaryo üzerinden de çok sayıda yaralının olduğu bir yerde hızlı ve sağlıklı bir şekilde nasıl müdahale edilir, olay yerinde ne tür zorluklar yaşanır, müdahale ekiplerinin nelere ihtiyacı olur, gibi unsurların işlenerek bir proje geliştirmemiş istendi. Bizim de aklımıza, Bayraklı Tüneli geldi. 1865 metrelik Bayraklı Tüneli’nde bir kaza olursa, 32 kişi yaralanırsa, ne yaparız, ne yapmalıyız, bunu tartıştık. Nereden ilk müdahale yapılır, itfaiye nereden girer, ambulans nereden girer, tahmini kaç yaralı çıkar, bunlara nasıl müdahale edilir, ayrıntılı bir şekilde detaylandırdık. Senaryomuzda 32 yaralının kaçının kırmızı kodlu, kaçının sarı, kaçının yeşil kodlu olduğu detaylandırmıştık.  Kırmızı, en ağır yaralıyı temsil ediyor. Dumanlı bir ortamda yaralılara nasıl yardım edilirin yanıtını aradık.  Ekim 2021’de İzmir Büyükşehir İtfaiyesi’nin Toros Mahallesi’nde kendi aramızda, belediyenin AKS ve paramediklerinin de katıldığı bir çalıştay yapmıştık. Ne büyük bir tesadüf ki, senaryomuzda yer alan Bayraklı Tüneli’nde bir TIR’ın yanması sonucu 32 kişinin, daha sonra müdahale ekiplerinden 6 kişinin dumandan etkilendiği bir olay yaşandı.”

TÜNELLERDE SIK SIK TATBİKAT YAPILMALI, SİSTEMLER KONTROL EDİLMELİ
İzmir’in eski İl Sağlık Müdürü yardımcılarından, Acil Afet Ambulans Hekimleri Derneği’nin kurucu Başkanı Dr. Turhan Sofuoğlu, afet ve acil durumlardaki çoklu yaralanmalarda, olay yerindeki yaralıların hangilerinin öncelikli olarak müdahale edilmesi gerektiği konusunda yenilikçi teknolojiler ve yönetim sistemlerinin kullanımı, doğru kararlar verilmesi, müdahale süresinin kısalması gerektiğinin altını çizdi. Dr. Turhan Sofuoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bayraklı Tüneli, çok kullanılan uzun bir tünel ve geçmişte yine zincirleme kaza sonucu çok sayıda insanın yaralandığı bir nokta olmuştu. Duyumlarımıza göre, tünelde havalandırma çalışmamış. Kaçış kapıları var tünelde ve o kapılar açılmamış. Daha birçok sorun yaşanmış. Bu olaydan nasıl bir tecrübe çıkarmalıyız? Orada sık sık tatbikat yapılması gerekiyor. Alarmlar çalışıyor mu, havalandırma sistemi açılıyor mu, kaçış kapıları kolaylıkla açılabiliyor mu, bunların test edilmesi lazım. Bildiğimiz kadarıyla bunlar sağlıklı bir şekilde çalışmıyor. Tünelde kamera sistemi var. Kamyon yanmaya mı başladı, kamera sisteminden bunu görür görmez hemen müdahale etmek lazımdı. Anons sistemi var tünelde. Tünelden anında anons yapılmalıydı, o alanın boşaltılması için. Mesela anons edilmiş olsa, TIR biraz daha ilerleyip dışarıda o yangını yaşamış olsa, bu kadar büyük sorun olmayacaktı.”

DERNEĞİN ÖNERDİĞİ CİHAZ, ÇOK CAN KURTARACAK
Depremde de çok sayıda yaralının olduğunu, hangi yaralıya öncelikle müdahale edilmesi gerektiği konusunda triyaj denilen çalışmanın doğru bir şekilde yapılamadığını hatırlatan Başkan Dr. Sofuoğlu, Avrupa Birliği projesiyle ilgili temmuz ayında İzmir’de önemli bir buluşmanın gerçekleşeceğini söyledi. Sofuoğlu, açıklamasında, projeyle ilgili önemli bir ayrıntıya da yer verdi:

“Senaryosunu yazıp çözüm üretmeye çalıştığımız çok sayıda yaralının olduğu bir afet veya kaza durumunda, triyaj dediğimiz, yani önceliklendirme çalışmasını doğru yapmayı sağlayacak bir cihaz üzerinde duruyoruz. O cihaz, yaralının vücuduna konulacak, solunumunu, dolaşımını değerlendirecek; renk değiştirecek. Kırmızı renk gösterirse, o yaralıya öncelikli olarak müdahale edilecek. Sarı ise ikinci sıraya, yeşil ise üçüncü sıraya alınacak. Bu kodlar, müdahalenin hızlı olmasını sağlayacak. Cihazda ayrıca CPRS sistemi de olacak.  Cihaz, kola takılan, tansiyonu, nabzı okuyan akıllı telefonların benzeri, daha az maliyetli bir ürün olacak. Avrupa Birliği’nin 10 milyon euroluk bu büyük projesinin içinde uluslararası firmalar da var. O cihazda nelerin olması gerektiğini, senaryolu projemizde ayrıntılarıyla anlattık. Firmalar, o cihazı geliştirmek için çalışıyor. 10 firmayla yola çıkıldı, 6 firma kaldı, ardından 4’e indirildi. 4 firma, temmuz ayında İzmir’de İtfaiye’nin Toros mahallesindeki eğitim tesislerinde bir araya geleceğiz, deneme yapacağız. Sonuçta puan vereceğiz. Puanlama sonunda iki firma kalacak. Proje tamamlandığında iki firmanın ortaya koyacağı cihaz, Avrupa Birliği tarafından geliştirilmiş ve desteklenmiş olacak. Sıfırdan son teknolojik bir ürün ortaya çıkacak. Bundan sonra bu ürünü, kim alır, kim satar, kaça satılır,  o başka bir konu. Bizim avantajımız şu olacak, o ürünü, proje ortağı olduğumuz için çok derneğimiz ve İzmir itfaiyesi, çok daha ucuza kullanma imkanına sahip olacak.  Sonrasında tüm dünyaya yayılacak. Bizim değerlendirmeye layık görülen fikrimiz, çok sayıda yaralının olduğu afet ve kazalarda çok büyük fayda sağlayacak. Teknolojin cihazlar olmadan, triyaj sorununu sağlıklı bir şekilde çözmek çok zor.”