Sahte alkol raporunda ayrıntılar netleşti: İzmirli mağdurlar tek tek anlattı

EGEDESONSÖZ- Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun talimatıyla kurulan Toplumsal Felaket ve Mağduriyetler Komisyonu’ çalışmaları tamamladı. CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, Adana Milletvekili Burhanettin Bulut, İzmir Milletvekilleri Sevda Erdan Kılıç ve Mahir Polat, Mersin Milletvekili Cengiz Gökçel, İstanbul Milletvekili Ali Şeker, Kırıkkale Milletvekili Ahmet Önal, Kırşehir Milletvekili Metin İlhan, Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül, Bursa Milletvekili Nurhayat Altaca Kayışoğlu ve Tekirdağ Milletvekili Candan Yüceer’in imzaladığı sahte alkol raporunda dikkat çeken ayrıntılar yer aldı.

9 Ekim-1 Kasım tarihleri arasında yaşanan vakalarda 110 kişi hayatını kaybettiği kayıtlara geçerken kullandıkları alkol nedeniyle ölümden dönen İzmirliler durumu tek tek anlattı. Görüşmelerde, alkol ile ilgili nereden ve neden aldığı, ekonomik durumu, ne kadar içtiği, kaç paraya aldığı, her zaman kullanıp kullanmadığı, hangi alkolü kullandığı gibi sorulara yanıt veren isimler yaşadıkları hakkında bilgi verdi. Anlatılanların tamamı rapora ayrıntılı olarak yansıdı.

B. İ. (İZMİR)

66 yaşında; ev kendisinin, tek geliri aylık 570 TL engelli maaşı. Düzenli olarak alkol kullanıyor ancak, TEKEL’de satılan alkollerden alabilecek maddi durumu yok. Üzerine marka olarak “Tahıl” yazılan rakıyı düzenli olarak Konak Basmane’deki karakolun yanında el arabasından 1 litresine 60 TL vererek alıyor. Arkadaşlarıyla 4 çay bardağı sahte alkol içiyor. Arkadaşları arasında en az içen kendisi oluyor. Diğer arkadaşları 3 litre alkol tüketmesine rağmen herhangi bir sağlık sorunu yaşamıyor. Şeker, karaciğerde yağlanma, tansiyon gibi kronik hastalığı var. Sahte alkolün belirtileri 24 saat sonra görme kaybı ile başlıyor.

R. E. (İZMİR)

55 yaşında, maddi durumu iyi. Arkadaşının önerisi üzerine Kemeraltı’ndaki bir aktardan ilk kez denemek için 5 litresine 180 TL vererek alıyor. Tek başına önce 35 cl, ertesi gün de 50 cl sahte rakı içiyor. Kronik tansiyon hastası. 19 saat süren uykunun ardından, 24 saat sonra kusma ile sağlık sorunları yaşamaya başlıyor. Işık gözlerini rahatsız etmeye başlayınca hastaneye kaldırılıyor. 8 ve 4 saat olmak üzere iki kere diyalize giriyor.

K. T. (İZMİR)

43 yaşında, şoförlük yapıyor. Üzerinde marka olarak “Oktar” yazan sahte rakıyı maliyeti uygun olduğu için aynı yerden düzenli olarak 5 litresine 185 TL verip, Kemeraltı’ndaki bir aktardan alıyor. Aktarda bulunmayan rakı, istek üzerine depodan getiriliyor. 4 arkadaşıyla birlikte alkol alıyor. En az rakıyı kendisi içiyor, ertesi gün arkadaşları aynı rakıyı içmeye devam ediyor. Kronik bir hastalığı bulunmuyor. Sahte alkolün belirtileri 48 saat sonra kusmayla başlıyor ve iki gün boyunca sürüyor. Görme kaybı de yaşamaya başlayınca hastaneye müracaat ediyor.

 N. T. (İZMİR)

65 yaşında, kasap. Düzenli alkol tüketmiyor. Normalde bira içmesine rağmen, sahte rakıyı, fiyatı uygun olması nedeniyle ilk kez denemek için Karabağlar’da İzmir Katip Çelebi Atatürk Araştırma Hastanesi yakınında bir kişiden satın alıyor. Su şişesi içerisinde 0,33 litresini 10 liraya aldığı sahte alkolden 3 kadeh içiyor. 24 saat içinde karın ağrısı, görme kaybı ve denge kaybı gibi sağlık sorunları yaşıyor. Ambulansla hastaneye kaldırılıyor; 24 saat diyalizde kalıyor.

S. Ü. (İZMİR)

74 yaşında, mobilya oyma ustası, emekli. Fiyatı uygun olduğu için tercih ettiği sahte rakıyı düzenli olarak aynı yerden alıyor. Ancak nereden aldığını söylemek istemiyor. Su şişesi içerisinde 0.5 litresine 20 TL verip aldığı sahte alkolü 3 arkadaşıyla birlikte içiyor. 3 ya da 4 kadeh tüketiyor. Sahte alkol 48 saatte etkisini gösteriyor. Kronik bir hastalığı bulunmuyor. Mide yanması, görme kaybı, halsizlik, öksürük halinde göğüste yanma gibi şikayetlerle hastaneye başvuruyor.

Ö. Ö. (İZMİR)

54 yaşında, sahte rakıyı düzenli olarak 5-6 yıldır yurt çapında yaygın bir market zincirinden alıyor. 30 TL’ye aldığı 50’lik rakıdan 3 kadeh içiyor. Sabah bacak titremesi, halsizlik ve görme kaybıyla uyanıyor. Hastanede dört kez diyalize giriyor. Sahte alkol kullanımı sonrası görme yetisini kaybediyor. 24 saat sonra yüzde 50 görmeye başlıyor. Beraber sahte alkol aldığı diğer 7 kişi hayatını kaybediyor.

M. G. (İZMİR)

55 yaşında, işsiz-kasap. Babasının maaşıyla geçimini sağlıyor. Sürekli alkol kullanıyor ancak az içiyor. 5-6 yıldır düzenli olarak 5 litre alkol alıp, 6 litre su katıp rakıyı kendisi yapıyor. Ancak parası olmadığı için 1 litresine 70 TL verip büfede karıştırılan rakıdan alıyor. Aynı sahte alkolü kullanan babası hayatını kaybediyor. Kuzeniyle sahte alkolü tükettikten 24 saat sonra kusma ve göz kararması gibi belirtiler ortaya çıkıyor. Sahte alkol yapan iki yasa dışı grubun birbirini baltalaması için metil alkolün kasten piyasaya sürüldüğünü iddia ediyorlar. Bu iki gruptan 4 kişi gözaltına alınmış, 2’si tutuklanmış.

E. D. (İZMİR)

34 yaşında, çiftçi, işsiz. Ekonomik durumu iyi olmadığı için ucuz olması nedeniyle sahte alkol kullanıyor. Düzenli olarak aynı büfeden litresine 70 TL verip rakı alıyor. Kronik herhangi bir rahatsızlığı yok; trafik kazasında bir ayağını kaybetmiş. Kuzeni ile birlikte büfeden hazır yapılmış rakı satın alıyorlar. Aynı büfeden alkol alan 8 kişiden 6’sı hayatını kaybediyor. Sahte alkol belirtilerini 48 saat sonra gösteriyor. Gözleri kararıyor ve yeşil bir sıvı kusuyor. Hastaneye giderken bilinci yerinde.

G. Ş. (İZMİR)

52 yaşında, ekonomik durumu kötü; asgari ücretin altında bir gelirle hayatını idame ediyor. Alkolü ucuz olduğu için baharatçıdan satın alıyor. Arkadaşlarıyla rakı yapıp içiyor. 50'lik rakı içtikten 24 saat sonra birlikte içtiği arkadaşı rahatsızlanmış. Doktorlar başka tüketen varsa hemen hastaneye gelsin diye uyarıda bulunuyor. Ancak belirti olmadığı için diğerleri hastaneye gitmiyor. 48 saat sonra evde kusmaya başlıyor ve ölü bulunuyor.

U. G. (İZMİR)

37 yaşında; ekonomik durumu iyi değil. Koronadan sonra işleri %70 azalıyor. Alkolü ucuz olduğu için düzenli olarak aynı baharatçıdan satın alıyor. Satın aldığı alkolle votka yapıyor ve 4 kadeh içiyor. 24 saat sonra şiddetli mide yanmasıyla belirtiler başlıyor. Geceden sabaha kadar sık sık kusuyor. Geçici görme kaybı ve nefes alamama sorunları yaşıyor. Ailesi baygın halde hastaneye götürüyor. 2 gün yoğun bakımda tedavisinin ardından eve çıkarılıyor.

Raporda, “Sahte içki üretimine ilişkin yapılan araştırmalar büyük çoğunlukla TBMM adına denetim yetkisi bulunan Sayıştay Başkanlığı ile Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Kaçakçılıkla Mücadele Şubesi raporlarına dayanmaktadır. Sayıştay’ın 2019 yılı Tarım ve Orman Bakanlığı denetim raporunda, 2018 yılında 50 milyon litre olan yurt içi alkollü içki üretiminin 2019 yılında 40 milyon litre seviyesinde gerçekleştiği ifade edilmiştir. Emniyet Genel Müdürlüğü ise CHP Adana Milletvekili Burhanettin Bulut’un, CİMER üzerinden yaptığı başvuruya karşı, 2019 yılında 796 bin 320 litre ve 422 bin 741 şişe ile 2020 yılının ilk 10 ayı itibariyle 642 bin 409 litre ve 219 bin 892 şişe kaçak ve sahte alkollü içki ele geçirildiğini açıklamıştır. Bu süreçte yapılan operasyonlarda tonlarca etil alkole el konulurken, bazı etil alkollerin içinde öldürücü metil alkole rastlanmıştır” denildi.

GİZLİ KARGO İLE ALKOL GÖNDERİMİ
Raporda sosyal medya üzerinden etil alkol satışına vurgu yapılırken, “Özellikle Covid-19 salgını sonrası evde dezenfektan yapımına yönelik reklamlarla internet üzerinden sahte etil alkol satışı yapan hesapların kapıda ödeme seçeneği yerine EFT ve havale ile yöntemlerle ödeme alıp sipariş edilen alkolü gizli kargo ile yolladığı görülmektedir. Buna karşın Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 1 Ekim'de Resmî Gazete’de yayınlanan ve yürürlüğe giren yönetmeliğine göre, 'Evsel kullanım amaçlı etil alkol' ibareleri 'Genel' ibaresi ile değiştirilmiş ve internet üzerinden de etil alkol ve metanolün satışı yasaklanmıştır; ancak yasağın 60 gün sonra hayata geçirileceği ifade edilmiştir” ifadelerine yer verildi.

İŞTE RAPORDA YER ALAN ÖNEMLİ BAŞLIKLAR
*Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) 2018 verilerine göre, ülkemizde son 10 yılda rakıda yüzde 443, birada ise yüzde 365 artan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranı, Türkiye’yi dünya sıralamasında İzlanda, Norveç, Avustralya, İsveç ve Finlandiya’nın ardından en yüksek alkollü içki vergisi sıralamasında 6’ncı sıraya taşımıştır.

*İçki fiyatlarına yapılan zamlar ile vergilerin yüksekliği karşısında bireyler ‘evde içki yapımına’ yönelmiş ve arama motoru Google’da ‘etil alkol’ ile ‘evde alkol yapımı’ yazılarak yapılan arama sayısı 2020 yılında olağanüstü şekilde artmıştır.

*Sahte içki fiyatları yerel satıcılara göre değişmekle birlikte sahte içkilerin normalinden 4’te biri fiyatına kadar ucuz satılabilmekte; hatta bazı bölgelerde rakı gibi içkiler 15-20 TL arası değişen çok düşük fiyatlara bulunabilmektedir.

*Alkolden alınan vergi 10 yılda neredeyse iki katına çıkmıştır. 2010 yılında toplam vergi gelirleri 210 Milyar TL iken, alkol ürünlerinden 3,3 Milyar TL ÖTV ve KDV alınmıştır. Bu da toplam vergi gelirlerinin yüzde 1,6’sının alkolden karşılandığı anlamına gelmektedir. 2011-2016 yılları arasında yüzde 1,8 ile yüzde 2 arasında gidip gelen alkol vergisinin toplama oranı, 2016’dan sonra neredeyse düzenli olarak artarak bu yıl yüzde 2,7’ye kadar çıkmıştır. Yani neredeyse ikiye katlanmıştır.

+ÖTV, iktidar için 18 yılda en verimli vergi kalemi olmuştur. 2010-2020 yıllarında sadece alkol ürünlerinden 91,2 Milyar TL ÖTV geliri tahsil edildiğini, KDV dahil edildiğinde bu vergi oranının toplam 107 Milyar Liraya ulaştığını göz önüne aldığımızda, ÖTV’nin iktidar için öteden beri verimli ve idaresi kolay bir vergi türü olduğu ortaya çıkacaktır. ÖTV, vergi idarelerinin hep gözdesi olmuştur ve olmaya da devam edecektir. ÖTV, aynı zamanda tüketici tercihlerini doğrudan etkileme gücüne sahip bir vergidir. Bu nedenle özellikle alkol gibi ürünlerde fiskal (gelir) amacının yanında bu ürünlere olan talebi azaltmada da bir politika aracı olarak kullanılmaktadır. Ancak vergi oranlarının yüksekliği vatandaşları sahte alkol tüketimine sevk etmektedir. Son yaşanılan örnekte olduğu gibi bu sahte içkiden de vatandaşlarımız hayatını kaybetmektedir.

*Özellikle Covid-19 salgınıyla mücadeleyi anlık tedbirlerle sürdüren iktidar, her nedense virüsün yayılmasının sorumlusu olarak en başta içki satışı yapan eğlence mekanlarını kapatmış ve en son 21 Kasım 2020 tarihinde alınan tedbirlerle TEKEL bayilerinin 20.00’dan sonra satış yapmasına yasak getirmiştir. Son kararlarla virüsün sadece sabah 10.00 ila akşam 20.00 saatleri dışında yayıldığını iddia eden iktidar anlayışı, insanların toplu bulunduğu alanlara yönelik tedbirler geliştirmek ve salgınla mücadeleyi etkin ve şeffaf şekilde yürütmek yerine virüsün yayılmasının sorumluluğunu eğlence mekanları ve barlar ile TEKEL bayilerine yüklemiştir. İçki arzının azaltılması, içki fiyatlarına art arda zamların yapılması, içkiden alınan vergilerin olağanüstü düzeyde artırılması ve içki karşıtlığının ideolojik bir yaşam tarzı olarak empoze edilmesi gibi hususlar, alkol tüketimini azaltmadığı gibi içki satışlarının yanı sıra sahte içkiye olan talebi de artırmıştır.