Lokantacılar kiralardan dertli: Esnaf para kazanamıyor!

EGEDESONSÖZ - İzmir Lokantacılar ve Gazinocular Esnaf Odası Başkanı Doğan Kılıç, SonSöz TV’de gazeteci yazar Muhittin Akbel’in sorularını yanıtladı.

Kira fiyatlarındaki artışa dikkat çeken Doğan Kılıç, "Dünyada bu pandemi herşeyi değiştirdi. İnsanları ve esnafları değiştirdi. Esnafı bitirdi. Her kesimi etkiledi. Bu anlamda ne oldu? Esnaf para kazanamaz durumu düştü. Şartlar değişti, fiyatlar katlandı. Dükkan kiraları 5 bin olan esnafın kirası 15 bin oldu. Bu anlamda insanlar iş yapamayınca mekanını kapatmak zorunda kalıyor. Fiyatlar durmuyor, fiyatlar her gün artıyor. Esnafın  her gelen girdi maaliyetleri yükseliyor, kar oranlarımız düşüyor. Ne yapacak adam dayanamıyor. Bu ekonomik şartlarda yükün altından kalkamadığı için mekanını kapatmakta çareyi buluyor" dedi.

ESNAFLAR DÜKKANLARINI KAPATIYOR
Dükkanını kapatan esnafın arttığını belirten Kılıç, "Bize her ay kapanışlar geliyor. 10 tane dükkan açılmışsa, 20 tane kapatan var. Ve dükkanını  kapatıp bize bildirmeyenler var. Bunlar bizim sistemimize düşenler. Ayda hiç yoksa 40-50 kişi kapatanlar hatta 22 iş günü içinde kapatanlar var. Önceden Kemeraltı'nda boş dükkanlar bulamazdık. Eskiden hava parası için insanlar altın veriyorlardı depozito olarak ve dükkan tutuyorlardı.  Ama şimdi maalesef ki boş dükkanlar. Kepeği kapalı dükkanlar var. Bu işi temelinde çok ani yakalandık. Çok açılmıştık. Esnaf tabi çalışıyordu para kazanıyordu. Pandemiden sonra işler düştü, gelir düşünce işin içinden çıkamaz oldu. İşin içinden çıkamayınca dükkanını kapatıp satıp gitmeyi çözüm buldu" ifadelerini kullandı.

SGK PRİMLERİNİ DEVLET KARŞILASIN
Devlete SGK primleri çağrısında bulunan Kılıç, "Yeni yılda asgari ücret artacak. Asgari ücretle çalışanlar da haklı çünkü geçim sıkıntısı çekiyorlar. Ama esnafa ne yapılacak? Esnaf nasıl çıkacak bu işin içinden. Şimdi bizde asgari ücret yükseldi, SGK primi yükseldi, bu sefer hem eleman yok hem de bunlar yüksek. O zaman devletimiz bize ne yapacak? Asgari ücreti yükseltiyorsun tamam, saygı duyuyorum. O zaman bana göre en basit yolu SGK primlerini ya devletimiz karşılayacak ya da çok ufak bir meblaya çekmesi lazım. Biz zam yapıyoruz, zammı yapınca müşteri sayımız düşüyor. Çünkü pahalı alıyoruz ürünleri.  200 lira oldu sakatatın kilosu bugün adam diyorki  kilosunu 60 liradan veriyoruz. Zam gelecek yani. Alıp pişiriyorsun 60 lira fark. Neyi yansıtacağım. Yansıttıkça müşteri sayımız düşüyor. İşlerimiz tamamen durakladı. Onun için devletimizden özel ricamız, özel isteğimiz bu SGK primlerine zam geliyorsa, asgari ücrete zam geliyorsa  bu primleri de düşürmesini talep ediyoruz" açıklamasını yaptı.

'FİYATLARIN DÜŞMESİ LAZIM'
Denetim eksikliği olduğunu dile getiren Kılıç, "Alırken ruh halimiz bozuluyor satılırken de ruh halimiz bozuluyor.  Müşteri gözümüzün içine bakıyor. 1 çorbaya 60-65 lira, 70 lira diyen bir yerde adamlar 3 kişi geliyor. Birer tane çorba içiyorlar bir de suya 300 lira veriyorlar. Şimdi adam 3 kişi gelir zaman içinde bunlar teke düşer sonra hafta da bire düşüyor. Bu fiyatların düşmesi lazım. Benzin zamlandı 30 liraya-40 liraya çıktı. Benzin düşünce niye fiyatlar düşmüyor? Bence bir denetim eksikliği var. Bu konuları yerelde genelde bu yerleri denetleyerek bu fiyat tarifelerini kontrol altına anca bu şekilde alabiliriz.  Yan komşuda burada aldığın kuru fasulye 50 lira, yan tarafta 52 lira, öbür tarafta 60 lira. Böyle birşey olur mu? Aynı fasulye, yan yana aynı caddede dükkanlarda, aynı marka ama fiyatlar farklı. Onun için bana göre sıkı ve iyi bir denetim olması lazım. Bu fiyatları  düzenlemek için eskiden denetim yapılıyordu. Ticaret Bakanlığı'ndan tarafından Belediyeler tarafından  denetleniyordu. Gidiliyordu, faturalara bakılıyordu, giriş çıkışlar kontrol ediliyordu. Şimdi kontrol mekanizması yok bence" değerlendirmesinde bulundu.

TEPSİLER KÜÇÜLDÜ
Esnafın tepsilerinin küçüldüğünü söyleyen Doğan Kılıç, "Tepsilerimiz küçüldü. Tezgahımız 15 tepsi alıyorsa, artık 15 tepsiyi küçülterek koyuyoruz. Tezgah boşalmasın diye. Önceden 15 porsiyon varsa 10'a düşürüyor, 8'e düşürüyor. Çeşit olsun diye yapıyoruz. Çünkü satıp bitiremediğin de çöpa atıyorsun, döküyorsun. Yarın değerlendirelim deme şansımız yok" dedi.

'ESNAF PARA KAZANSIN'
Fiyat tarifeleri için çalıştıklarını belirten Kılıç, "2015 yılından beri 7 yıldır esnafa fiyat tarifesi verilmedi. Ama zamlar uygulandı.  Odanın, valiliğin, Esnaf Birliği'nin onayladığı bir komisyon var. 7-8 tane odanın bulunduğu komisyon var. Önce biz  komisyonu yapıyoruz, sonra valiliğe sunuyoruz. Valilik buna onay veriyor. Ama bu güne kadar bizim Lokantacılar Odası'na hiç verilmemiş. Ben de buna hep karşıydım. Fiyat tarifelerini oda olarak belirleyeceğiz. Esnafımız yarın müşterisiyle karşı karşıyaya kalmasın diye. Ama bundan 1 ay önce komisyon toplantısında fiyat tarifesini çıkarıp  sunduğumda fiyatlar çok yüksek geldi. Bu fiyatlar geri döner dedi. Onun akabinde 2 ay vardı.  2 ay sonra 2023'e giriyoruz geçen senenin fiyat tarifesi diye yine işe yaramaz dedik. Ama yılbaşında sonra yine oturup komisyonla görüşerek fiyat tarifelerini çıkaracağız. Birlik Başkanımında bir sözü var eğer onu uygularsa bu sefer o fiyat tarifeleriyle esnafa bizim odanın desteğiyle bedava vereceğiz. Biz önce esnafımızı ve müşterimizi düşüneceğiz. Yani vatandaş gelsin yemeğini yesin. Ve esnaflarda para kazansın. Biz afaki uçmayacağız. Uçarsak  müşteri sayımzı kalmayacak. Bu mekanların ayakta durması için bu insanların gelip buralarda yemek yemesi lazım. Ortak  bir yolu bulacağız. Bizde iş yerlerimiz birinci sınıf var, ikinci sınıf var,  üçüncü sınıf var. Bunların şu anki birinci sınıf lokantalarla biz de kendi içmizde komisyon yapacağız. Onların fiyatlarını ve fikirlerini alacağız. İkinci sınıf lokantalarda da bölge bölge esnaf çağıracağız. Bunlardan aldığımız fiyatlarla listemizi hazırlayacağız esnaf birliğinde komiyona sunacağız. Zam fiyatını söyleyemiyorum. Bir et yemeği 150 lira olmuş. Et fiyatına her gün zam geliyor. Yani hayvan yok diyoruz, kesim yok diyoruz. Kelle paça çorbanın fiyatını sordum 81 lira. Dedim ki biz buna 75 diyelim. Komisyona çok geldi. 81 liraya satıyor adam bunun fiyatını 75-70e çektiğimde adam bunu alır mı? Niye alsın adam zaten fiyatını uyguluyor. Bu beni anca kurtarır diyor. Onlardan ortak akıl alarak, fiyatlarını alacağız.Ona göre bir fiyat ortalaması sağlayacağız yılbaşından sonra da esnafa vereceğiz" dedi.

'ESNAF UYGUN FİYATA MAL ALSIN'
Kooperatik kurmak için çalışamalara başladıklarını açıklayan Doğan Kılıç, "Kooperatif kurma projemiz devam ediyor. Tabi biz bunu da Sanayi Ticaret Bakanlığı ile yapacağız. İlk adımlarımızı attık. Eğer şartlar oluşursa yerini bile ayarladık. Biz istiyoruz ki fabrikadan alalım direk esnafa gelsin. Fazladan masrafsız, yer tutmadan. Kiralar yüksek. Fabrikalarla görüştük. Onlarda palet bazında esnafın kapısına götürüp teslim edelim diyor. Eğer bu olmadı Tedarik Kooperatifini tebliğat edelim. Bu Tedarik Kooperatifini da Zekeriya Başkanımız ile  kuracağız. Bizim derdimiz müşterimiz uygun fiyata yemek yesin. Esnafımız da uygun fiyata mal alsın. Bugün bunu aldım bu paraya, yarın ne olacak diye düşünmesin bizim amacımız fabrikanın kendinden alacağımız için hiç kar koymadan ya da cüzzi bir miktarla esnafın direk işyerine indireceğiz" diye konuştu.

KALİFİYE ELEMAN YETİŞTİRİLECEK
Esnafların eleman sıkıntısı çektiğini  belirten Doğan Kılıç, "Biizm en büyük sorunumuz eleman sorunu. Eleman yetişmiyor. Eleman yetiştirmek için  bile bulamıyoruz. Bununla ilgili eğitim salonu açıyoruz. Konak Belediye Başkanı Abdül Batur yerimizi bile verdi. O yerde 15-45 yaş arasına eğitmenler eşliğinde 75 saat eğitim vereceğiz. Bu 75 saat eğitim sonunda arkadaşlara ustalık belgelerini vereceğiz. Ve bunları kendi meslektaşlarımızın yanında işe vereceğiz.  Hem elelman yetiştirip işlerini vereceğiz hem bunları bizden alan esnafımıza da yanlarında çalıştırdığı elaman başına 100 bin lira destek kredisi verecek devlet düşük faizle.  Bu anlamda ne yapmamız lazım. Bunları iyi duyurarak. Eğitimden kaynaklanan bir sorunumuz var. 4+4+4 eğitim sistemine geçtik. Çocuklar okullara başladıklar, ilkokul bitti, orta okul bitti, lise öğrenci geldi 18 yaşına. Bu sefer üniversiteye gidiyor. Çocuk iş güç görmeden çıraklık görmeden üniversite mevzunu oldu. Çocuğa bizde çalış dediğimiz zaman çalışmıyor. Ben kamuda iş istiyorum diyor. Eğitim sistemi de bir düzene girmeli. Biz kendi iş yerlerimiz de elemanları eğitip mekan sahiplerine verirsek ve desteği de devletten sağlarsak esnafta ayakta kalacak. Bizimde bu sorunumuz çözülecek. Eğitim çalışmalarımız Kemeraltı'ndaki Abacıoğlu iş hanında Konak Belediyesi'nin restoranı vardı. Yeri tuttuk İMF'e bildirdik. İnsanlarımızı da eğitim merkezine toplayıp iş gücünü arttırırsak bir nebzede olsa esnafımız eleman sıkıntısın da birazda olsa rahatlayacak. Çok kısa zaman da başlayacak. Projelerimizin üzerinde çalışmalar yapıyoruz. Bunu hızlı bir şekilde duyurusunu yapacağız. Mahalle muhtarları ile görüşerek,  kanaat önderleriyle görüşerek, televizyon kanallarında basında radyo da duyurusunu yapacağız. Katılımcıların cebine  100 TL harçlık vereceğiz. Dönemini bitirdikten sonra ustalık belgesini vereceğiz. Hem de iş garantili olacak. Kalifiye eleman olmadığı sürece esnaf ayakta kalamaz. İşveren kendisi çalışıyor. Bu projeyi bu yüzden hayat geçirmek zorundayız. Olmazsa olmaz... Konak Kaymakamı Gökhan Bey, Birlik Başkanımız Zekeriya Başkan, Konak Belediye Başkanı Abdül Batur, bir de bizim proje müdürümüz var Yasin Bey, bu işle çok ilgileniyor, çok teşekkür ederim. El ele vererek bu sektörün eleman sorununu birlikte çözmeye çalışacağız" açıklamasını yaptı.

Esnafa kendi odalarına kayıt yaptırmaları için çağrıda bulunan Kılıç, "İzmir'de 3 bin 500 üyemiz var. Şirketler var ticaret odasına kayıtlı. Ayrıca ticaret odasına kayıtlı olmayan karma odalara kayıtlı olanlar var. İlçelerimiz de karma odalara kayıtlı olanlar o ilçe de açılan işyerleri karma odalara da kayıt yaptırabiliyor. Aslında lokantacı ise bizim odamıza gelmesi  lazım. Lokantacı odası varken karma odalara kayıt yaptırması bana göre giden esnafa içinde sıkıntı. Onu kaybeden esnaf odası için de sıkıntı. Bunların ustalık belgeleri var,  fiyat tarifeleri var, bunların sorunlarırı var. Meslek odası varsa bu onların sorunu. Dışardan gelen yine bana geliyor" ifadelerini kullandı.

ESNAFA CAN SUYU
Esnaf Kefalet Kooperatifleri'nin Kıbrıs'ta bir araya geldiğini belirten Kılıç, "Bütün Esnaf Kefalet Kooperatifleri başkanları yöneticileri katıldı. 350 bin lira Esnaf kefelat kooperatifi limiti. Toplantıda birlik başkanımıza, bölge başkanımıza çok teşekkür ederim. O günki 350 bin lirayı 500 bin liraya çıkardılar. 9,5'tanda 7,5'e düşürdüler limitleri. Esnafın ayakta durması için bu bir can suyu. Talepler çok fazla. Ama buradan devletimizden de rica ediyorum. Yani biz talepleri alıyoruz, para biraz geç kaldı. Paraları göndermeleri lazım bu dosyaları kapatalım. Ama esnaf için hakikatten alıpta ayakta durması içn can suyu oldu. Çok önemli. Borçlarımızı ödeyemiyoruz. Oradan aldığımız paralarla borçlarımızı ödüyoruz" diye konuştu.

SUÇ DUYURUSUNDA BULUNACAĞIZ
Müfettişlerin İzmir Lokantacılar ve Gazinocular Esnaf Odası'nda denetim yaptığını belirten Kılıç, "Geldiğimizde odanın kasası boş zorlu bir süreçten geçiyoruz. Ama tabi burada Zekeriya Başkana yine teşekkür ederim. Çünkü bize maddi destek verdi. Ondan aldığımz destekle işten ayrılanlara ödeme yaptık. Bizim odamızın parayla işi olamaz zaten.  Neden olmaz? Demin dedim ya 3 bin 500 tane üyesi olan  bir odanın parasal sorunu hiç olmaması lazım. Ama  ne hikmetse 20 yılda hiç para yok. Biz mali müşavirler odasından denetim istedik. Geldiler denetlediler rapaorlarını tuttuklar. Sonra Sanayi ticaret bakanlığından geldiler. Hala müfettiş denetim yapıyor. Bugün yarın yılbaşından önce rapor sonuçlarını da alacağız. Rapor sonuçlarını aldıktan sonra o zaman diyeceğiz ki gelin arkadaşlar bunlar eksik. Bunalrın je-hesabını devlet soracak. Suç duyurusunda da bulunacağız. Başımızda da şöyle bir durum var aidat konusu. Adam 17 yıldır kayıtlı. 2005 yılından bu tarafa hiç odaya uğramamış. Hiç aidat ödememiş. Görev yapan yönetici arkadaşlarımız da bunu görmemiş. Biz bunun neyini alabiliriz? 17 yıllık üyenin en fazla 5 yılını alabiliriz. 12 yıllık aidat borçlarını kim ödeyecek. Tahsil etmeyen arkadaşlarımızın zimmetinde onuda onlardan hesabını soracağım. Niye  tahsilat yapılmadı. Tahsilat yapmadım huzur hakkını almadım diyorsun. Benim için bana dava açıyorsun. Bana  dava açmak için önce sen bunların tahsilatını yapacaktın. Görev yaptığında huzur haklarını alacaktın  başkan, vekili ve yöneticiler bizden huzur hakkı istiyorsun alacaklarını istiyorsun. Bunları neden tahsil etmedin kardeşim? Bu açıkta kalan zimmette görünen paraları ben mi ödeyecem? Tahsilatını yapsaydın alacağını alsaydın. Benim için dava açmayacaktın odayı zor durumda bırakmayacaktın. Görev yaptığın  zaman görevini kötüye kullanmışsın. Bunların da hesabını soracam... Çarkı çeviriyoruz. Kasamızda paramız da var. Onlar almasın diye itiraz ettik durdurduk. Yoksa hesaplara bloke koyacaklardı. 209 bin lira muhtelif alacaklar var" açıklamasını yaptı.

DEVLETE BORÇLU KALIYORUZ
KDV farkından dert yakınan Doğan Kılıç, "Bizim KDV'lerimizin giriş oranı yüzde 1. Bizden çıkan KDV yüzde 8. Bunları ben dile getirdiğimde bana diyorlarki  sen daha avantajlısın sana yüz de 8 bunu kullan diyoruz. Ben 100 liralık hesaba yüzde 8 KDV 108 lira öde demiyorum ki. Diyemiyoruz biz müşterinden bunları istiyemiyoruz. Bizi de yüzde 1 e çekin diyorum. Yani şimdi eskiden insanlar nakit para kullanıyordu.  Şimdi ise adam post cihazından kreid kartından ödeme yapıyor. Ne oldu bu sefer KDV olarak aldığımız ürünlerin yüzde 1 KDV'si bizim çıkan yüzde 8. Her ay bakıyoruz 30-40 bin lira KDV gelmiş. Parayı bulamıyoruz ki biriktiripte KDV'yi yatıramıyoruz. Yemek kartları zaten canımıza ot tıkıyor. Bir de böyle kart çekiyorlar karttan da KDV yüzde 8 olunca ne oluyor devlete borçlu kalıyoruz. Ödeyemediğimz zaman ne oluyor. Bütün esnaflarımıza bloke konuyor. Dönemeyen çarka iyice taş tıkanıyor. Dişli dönmüyor kitleniyor. Devletimizden rica ediyorum, bizi de aynı seviyeye çekin. Yoksa öbürtürlü her gittiğim esnafın bana söylediği sıkıntı. Bizim KDV'nin de yüzde 1'e çekilmesini istiyoruz. Bu iş bizim için hakikatten sıkıntı. Devletimizden, milletvekillerimizden, il başkanlarımızdan bunu özellikle de rica ediyorum. Bizi de yüzde 1'e çekin. Çünkü biz yüzde 8'i kullanıyoruz diye düşünüyorlar. Ama biz esnaf yüzde 8'i kullanmıyoruz. Bu kadar da yüklenme olmaz. Elektrik, doğal gaz, su 3'e 4'e katlandı. Doğalgaz bana gelmiş 26 bin lira. bir de bunda devletinde desteği var. devletin desteği olmasa50 bin lira gelecek nasıl ödeyecem. 2 ay üst üste ödeyemedin mi kesecekler bitti bu iş. 25'i ödeyemeyen 50'yi 100'ü nasıl ödeyecek" değerlendirmesini yaptı.