Başkan Özgener'den Valiliğe ve Büyükşehir'e davet: İzmir'i depreme hazırlamalıyız!

Diren ÇELİK/ EGEDESONSÖZ - İzmir Ticaret Odası Başkanı Mahmut Özgener, Şubat Ayı Meclis Toplantısında, Kahramanmaraş merkezli yaşanan depreme yönelik açıklamalarda bulundu.

En büyük deprem felaketi ile karşı karşıya kaldığımıza dikkat çeken Özgener, “ Bu toprakların gördüğü en büyük deprem felaketlerinden birine uyandığımız 6 Şubat’tan bu yana; gündüzümüzde, gecemizde, zihnimizde, gönlümüzde tek bir gündemimiz var: Yaralarımızı hep birlikte sarmak. Öncelikle, depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yaralılarımıza da acil şifalar diliyorum. Depremi iyi bilen, tanıyan bir bölgenin insanları olarak depremden etkilenen illerdeki vatandaşlarımızla yakın bir duygudaşlık içindeyiz ”ifadelerini kullandı.

Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğuna vurgu yapan Başkan Özgener, ‘ tüm uyarılara rağmen deprem konusunda yerimizde saydığımızı kaydederek, şunları söyledi; Tüm dünya kültürlerinin, 3 büyük kıtanın, çok büyük ekonomilerin kesişim noktasındayız. Dünya haritasında bulunduğumuz bölge, bize birçok konuda avantaj sağlayan, dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olmamıza yol açan bir konum... Ama aynı zamanda birbirlerine doğru hareket eden 3 kıtanın tam ortasında yer almamız, bir deprem ülkesi olmamıza yol açıyor. Anadolu tarihinde birçok deprem bulunmasına rağmen, 1999 her konuda algılarımızı açan bir felaket oldu. Medya teknolojilerinin yaygınlaşması, felaketin yaşattıklarını hepimizin evlerine taşıdı. Hep birlikte üzüldük, hep birlikte endişelendik. 1999, bir dönüm noktası olmalıydı. Şair Ralph Waldo Emerson'ın dediği gibi: Jeolojiyi depremden bir gün sonra öğrenmeye başladık. 1999 yılından itibaren birçok akademisyenimiz bize tehlikeleri anlattı. Neler olabileceğini ayrıntılı bir şekilde aktardı. 30 Ekim 2020 İzmir depremi yapılan tüm uyarılara rağmen yerimizde saydığımızı gösterirken, Cumhuriyetimizin yüzüncü yılının ilk günlerinde anladık ki, maalesef dersleri iyi alamamışız.Ülke olarak en büyük sorunlarımızdan biri uzun vadeli plan yapamamamız.”

“BAŞKA GÜNDEMLERİN İÇİNDE KAYBOLDUK”
Deprem öncesinde kent kültürümüzün, proje alışkanlıklarımızın baştan aşağıya değişmiş olması gerektiğini ancak bunu yapılmadığını söyleyen Özgener, “Deprem ve diğer felaketlerle ilgili alınacak önlemler 5-10-20-50 yıllık olmalıydı... Mimari geleneklerimiz, kent kültürümüz, plan ve proje alışkanlıklarımız baştan aşağı değişime uğramalıydı. Bunu yapamadık. Önceliklerimizi yanlış belirledik, başka gündemlerin içinde kaybolduk. Şimdi yine dersler çıkarmak zorunda olduğumuz bir felaketle karşı karşıyayız. Bilim insanlarımızın anlattıklarına göre yeni felaketler de pek uzak değil. İki büyük felaket, doğanın bizlere "Artık dönüşün, yeni acılar yaşamamak için değişin" uyarısı... Bu dönüşümü nasıl gerçekleştireceğimizin sırrı ise bilimde, teknolojide… Bilim, hayatımızın her alanına ışık tuttuğu gibi, bu alanda da her zaman en önemli yol göstericimiz olmalı. Ortaya koyacağımız projeleri verilere dayandırarak aklın ve bilimin liderliğinde oluşturmalıyız” diye konuştu.

 “İZMİR YARDIMA KOŞUYOR KAMPANYASI”
Başkan Mahmut Özgener, sözlerini şöyle sürdürdü: “Depremden etkilenen illerimiz için Valiliğimiz ve çatı kuruluşumuz Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile koordinasyon halinde hızla harekete geçtik. Acılarımızı paylaşmak ve depremin yarattığı ağır yıkımın etkilerini elimizden geldiğince hafifletmek için biz de İzmir olarak örnek teşkil eden, büyük bir dayanışma anlayışıyla çalışıyoruz.  Bu anlayıştan doğan tereddütsüz bir refleksle, İzmir’in tüm kardeş kurum ve kuruluşları olarak depremin olduğu gün sabahı çok hızlı bir organizasyonla bir araya geldik. Odamız, Ege Bölgesi Sanayi Odası, İzmir Ticaret Borsası, Ege İhracatçı Birlikleri başta olmak üzere 36 kurum koordinasyonunda ve İzmir Valiliği izniyle “İzmir Yardıma Koşuyor” nakdi ve ayni bağış kampanyasını başlattık. Depremden sadece 15 saat sonra başlattığımız “İzmir Yardıma Koşuyor” Kampanyamıza üyelerimiz ve vatandaşlarımızın destekleriyle şu ana kadar 43.422.259 TL bağış topladık. Bu noktada müsaadenizle ben depremin ilk anından itibaren 7/24 tüm gayretleriyle yardıma koşan, battaniyeden, temizlik ve hijyen malzemesine, ısıtıcıdan çadıra, konteynıra, gıda ve içecekten kıyafete, lojistik, nakliye ve Sahra hastanesinden, bölgede gönüllü yardım ekipleri oluşturulması dahil her türlü ihtiyacı karşılayarak vakit kaybetmeksizin afet bölgesine ulaştıran değerli üyelerimizin karşılıksız desteğini güçlü bir şekilde hissetmekten büyük bir minnet duyuyoruz. Bu vesileyle kampanyamıza destek olan başta üyelerimiz olmak üzere hayırsever İzmir halkına da içtenlikle teşekkür ediyorum”

“DEPREM ÇALIŞMA VE PLANLAMA GRUBU” KURULMASINI ÖNERİYORUZ”
İzmir’in depreme hazırlığı konusunda somut bir öneride bulunan Özgener, “Deprem; bir Türkiye gerçeği. Bugün yaşadığımız üzüntü ve kederi büyük bir yardımlaşma ve yeniden ayağa kalkma hareketine dönüştürmeyi başardık; önümüzdeki süreçte ise insan hayatını önceliklendiren güvenli kentler inşa etmekte başarılı olmaya gayret etmeliyiz. İzmir’i depreme dirençli bir kent olarak hazırlamak için; İzmir Valiliğimiz ve İzmir Büyükşehir Belediyemiz başta olmak üzere kentimizdeki tüm kurum, kuruşların katkısı ve Odamız çatısı altında yer alan inşaat yapım ve onarım, mimar, mühendis, yapı denetim, emlak, sigorta ve ilgili tüm sektörlerimizin bilgi birikimleri ile tecrübelerinin değerlendirilmesiyle önemli projelere imza atabileceğimize inanıyorum. Kurumlarımızda, bu konuyla ilgili Meslek Komitesi temsilcilerimizden oluşan bir “Deprem Çalışma ve Planlama Grubu” kurulmasını öneriyoruz” şeklinde konuştu.

“BÖLGEDEN GÖÇÜN SÜREKLİ HALE GELMESİ EKONOMİK ŞOKUN KALICI HALE GELMESİNE NEDEN OLABİLİR”

Deprem sonrası yaşanan göç dalgasına dikkat çeken Başkan Özgener, “Depremin insan hayatı üzerindeki etkisi çok yıkıcı. Rakamlarla anlatarak etkiyi somutlaştırmaya çalışmak, şu anda ağır ve zor geliyor. Fakat ekonomik ve sosyal politikaların, olumlu sonuçlar doğurmasına her zamankinden fazla ihtiyacımız var. 6 Şubat’ta yaşanan depremden etkilenen illerin ekonomik ve sosyal göstergelerini incelediğimizde, 2022 sonu itibariyle, bu bölgede yaşayan yaklaşık 13.5 milyon kişi ile ülkemiz nüfusunun yüzde 15.6’sını oluşturuyor. Bölgenin, 2021 sonu itibarıyla ülkemizin milli gelirinden aldığı pay yüzde 9,3. 2021 sonu itibarıyla, depremden etkilenen illerdeki kişi başı yıllık gelir ortalama 5 bin 559 dolar, yani ülkemiz ortalamasının yüzde 42 altında. En yüksek kişi başı gelir 7 bin 819 dolar ile Gaziantep’te, en düşük gelir ise 3 bin 12 dolar ile Şanlıurfa’da.  2021 sonu itibarıyla, ülkemizdeki kredi stokunun yüzde 7,9’u, kayıtlı işyerlerinin yüzde 9,7’si, çalışanların yüzde 10,5’i; 2022 sonu itibarıyla ise yapılan toplam konut satışlarının yüzde 12,4’ü depremden etkilenen bölgede yer alıyor. Bölgenin ekonomik verilerini analiz ettiğimizde; 2007-2021 büyüme ortalaması yüz 5.1 ile %4.9 olan ülkemiz ortalamasının üstünde; fakat 2007-2015 ortalaması ile 2015-2019 ortalaması arasında fark var. 2015’ten beri ülkemiz ortalamasına göre bölge ekonomisi daha yavaş büyüyor.  İmalat sanayinde tekstil, ana metal, kağıt ürünleri gibi sektörlerin ağırlığı daha fazla. İşgücünün yoğun olduğu bir bölge. Teknoloji ağırlıklarına göre sınıflandırmada, bölgenin ekonomisinde ülkemiz geneline göre düşük teknolojili-yoğun işgücü sektörlerin ağırlığı daha fazla.  Yaşam ve çalışma koşullarının normale dönmesi ihtiyacı, bazı sektörlerde diğerlerine göre hiç kuşkusuz daha fazla olacaktır. Bölgeden göçün sürekli hale gelmesi an itibariyle yaşanan ekonomik şokun kalıcı hale gelmesine ve etkisinin artmasına neden olabilir. Bölgenin halihazırda kalkınmaya ihtiyacı olan bir bölge olduğu göz önünde bulundurulduğunda, iç göçün tetiklenmesinin sosyo-ekonomik sorunlara neden olabileceğini de öngörüyoruz” ifadelerini kullandı.

“2023 YILI GAYRI SAFİ YURTİÇİ HASILA YÜZDE 1 CİVARINDA AŞAĞI ÇEKİLEBİLİR”
Özgener şunları söyledi: “Bölgenin 2021 sonu itibarıyla 75 milyar dolar olan ekonomik büyüklüğünün ne kadar etkileneceğini hesaplamak kolay değil; çünkü bu hesap şu anda henüz belirsiz olan birçok değişkene bağlı. Bölgede kayıt dışı istihdamın yüksek olması, ekonomik göstergelerdeki kaybı hesaplamada hata payının yüksek olmasına sebep olabilir. Göç İdaresi Başkanlığı’nın 2022 sonu verilerine göre geçici koruma altındaki Suriyelilerin 1.7 milyonunun, yani yüzde 49’unun bu bölgede olması da ekonomik hesaplamalardaki hata payını arttırabilecek diğer bir husus. TÜRKONFED’in 2023 Kahramanmaraş Depremi Afet Durum Raporu konut zararını 71 milyar dolar olarak hesaplıyor. Ekonomik büyüklük, yani Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya olan etkisi için altyapı ve bina gibi stoka etkiyi değil, akışa yani gayrı safi yurtiçi hasılaya etkiyi hesaplamak gerekiyor. Örneğin; bölge ekonomisinde 2023 yılı içinde 10 milyar dolar civarında bir küçülme olması, bölge ekonomisinin yaklaşık yüzde 12-15 arasında daralması anlamına gelecek. Bu oranda bir daralma, diğer her şeyi sabit tutan bir hesap ile, 2023 yılı gayrı safi yurtiçi hasılasını yüzde 1 civarında aşağı çekebilecektir. Bu hesaba etki edecek diğer göstergeler; nüfus, tüketim ve üretimin diğer bölgelere kayması ile kamu harcamalarının ve bölgeye yapılacak kamu ve özel olmak üzere toplam yeni yatırımların miktarı olacaktır. Kamu harcamalarının ve yatırımların artması, ülkemizdeki milli gelirin büyümesine negatif etkiyi azaltacaktır.

“İŞ GÜCÜ VE NÜFUSUN BİR AN ÖNCE BÖLGEYE GERİ DÖNME KOŞULLARININ SAĞLANMASI GEREKİYOR”
1999 Depreminde de benzer bir şekilde, ekonomideki şok etkisi, birkaç aylık bir süre sonunda azalmıştı (yani depremden sonra yaşanan ekonomik daralma, izleyen 3 çeyrekte hızla toparlanmıştı). Bunun en önemli nedeni Marmara bölgesindeki sanayinin gelişmişliği ve istihdam olanaklarının geniş olmasıydı. Ancak bu noktada depremin gerçekleştiği bölgenin sosyo-ekonomik yapısı, yaşanan iç göçün kalıcı olmasına neden olabileceğinden, iş gücü ve nüfusun bir an önce bölgeye geri dönme koşullarının sağlanmasını zorunlu kılıyor. Bu koşulların kısa sürede sağlanamaması, ekonomi üzerindeki negatif etkinin vadesini uzatacaktır. Umuyoruz ki, başta devletimizin gücü, tüm kurumlarımızın işbirliği ve desteği ile bu süreci en hızlı şekilde atlatacak ve bölgenin yeniden ayağa kalkmasını, depremden zarar gören vatandaşlarımızın en hızlı şekilde evlerine ve işlerine güvenli bir şekilde dönmelerini elbirliği ile sağlayacağız.

“BÖLGENİN EKONOMİK DİNAMİĞİNİ HAREKETE GEÇİRECEK KONULARDA DA SOMUT ADIMLAR ATILMASINI HIZLA SAĞLAMALIYIZ”
Barınma, şu an depremzedelerimizin en büyük ihtiyacı olarak öne çıkıyor. Ticaret Bakanlığı ve TOBB, bu felaket için katılımcıların imkânları ölçüsünde yıkılmış ve ağır hasarlı konutların yeniden yapımını sağlamak amacıyla, Türkiye genelinde 365 Oda ve Borsa ile üyeleri ve arzu eden vatandaşlarımızın katılımıyla “Türk İş Dünyası Kalıcı Deprem Konutları Yardım Kampanyası” adı altında bir yardım kampanyası başlattı. Konut inşa etmek, elbette bu süreçte hızla yapılması gereken en önemli işlerin başında geliyor, yanı sıra bölgenin ekonomik dinamiğini harekete geçirecek konularda da somut adımlar atılmasını aynı hızda sağlamalıyız.Depremin hepimizde yarattığı psiko-sosyal etkiye, yaşanan ekonomik hasara ve bundan sonraki süreçte güvenli, umutlu ve refah içinde yeni bir hayat kurmak adına elbirliğiyle yapmamız gerekenlere tüm boyutlarıyla değinmeye çalıştım. Ortaya koyduğumuz dayanışma ruhunun, yarattığımız sinerjinin ve aldığımız derslerin bu hedefe ulaşmak için fazlasıyla yeterli olduğuna inanıyorum.