Metehan UD / EGEDESONSÖZ – UNESCO Dünya Mirası Efes Antik Kenti yakınlarında yürütülen çalışmalar, arkeologlar ve kültür çevrelerinin tepkisini çekti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen proje kapsamında, bölgedeki Vedius Gymnasiumu’nun tam karşısına “karşılama kapısı” inşa ediliyor. Bu alanda alışveriş birimlerinin yer alacağı, Efes Antik Kenti’nin her iki kapısındaki mevcut dükkanların kaldırılarak tamamının bu yeni merkeze taşınacağı ifade ediliyor. Ancak bölgedeki hafriyatın arkeolojik tabakalara zarar verdiği iddiası tartışmaları beraberinde getirdi.
(Kırmızı içine alınan bölge çalışma yapılan yer)
TAPINAK İDDİASI
Arkeolog Yusuf Yavaş, 2013 yılında Viyana Teknik Üniversitesi’nden Dr. Sırrı Seren tarafından yapılan jeofizik ve jeoradar araştırmalarında, Küçük Tusan bölgesinde yer alan Roma villasına ek olarak Vedius Gymnasiumu ile Selçuk–Kuşadası karayolu arasında bir kilise ve tapınak olması muhtemel bir yapının tespit edildiğini dile getirdi.
UNESCO’YA TAŞINDI
Yapılan çalışma ise UNESCO Türkiye Millî Komisyonu’na taşındı. Yapılan çalışmanın Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve İmar Kanununa, arkeoloji biliminin ilkelerine ve Dünya Mirası Listesine başvuru dosyasında belirtilen ilke ve taahhütlere aykırılık teşkil ettiği belirtildi. 21 Ekim 2025 tarihinde gelen cevapta ise konunun Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından takibi tarafından takip edileceği ifade edildi.
(Fotoğraf: Mehmet Durmuş)
SİT ÜZERİNDE İŞ MAKİNELERİ İLE ÇALIŞMA
Yavaş, “Söz konusu alan kaynaklarda Koressos olarak geçmektedir. Bu bölgede antik Efes’in tarihi M.Ö. 1000’li yıllara kadar uzanan en eski öncül yerleşimlerinden Koressos ve limanı bulunmaktadır. Hatta belki de kentin efsanevi kurucusu Androklos burada karaya çıkmıştı! Ne yazık ki birinci derece arkeolojik SİT alanı üzerinde kepçe, dozer ve silindirlerle yapılan metrelerce dolgu nedeniyle altta tahrip olan kültür varlıklarının akıbetini hiçbir zaman öğrenemeyeceğiz.” dedi.
“BÖLGE TARİHSEL AÇIDAN SON DERECE KRİTİK
Bölgenin önemine dikkat çeken Yavaş, “2013 yılında Viyana Teknik Üniversitesi’nden Dr. Sırrı Seren tarafından yapılan araştırmalarda, Küçük Tusan bölgesinde mozaikli bir Roma villasıyla birlikte kilise ve tapınak olması muhtemel bir yapının varlığı tespit edilmişti.” diye konuştu.
“ALAN TALAN EDİLMİŞ DURUMDA”
Alana AVM benzeri bir yapı yapıldığını ileri süren Yavaş, “2013 yılında tespit edilen bu alanın üzerine şimdi yapılan hafriyatın hangi izne göre gerçekleştirildiği açıklanmadı. UNESCO’ya alan yönetim planı olarak sunulan belgede bu iznin hangi maddelere dayandığı da belirsiz. Karşımızda yüzlerce dönümlük bir alan apaçık şekilde talan edilmiş durumda. Buraya açıkça bir AVM inşa ediliyor.” ifadelerini kullandı.
(Fotoğraf: Yusuf Yavaş)
“SELÇUK’TA KİMSE NE OLDUĞUNU BİLMİYOR”
Selçuk’ta halkın bilgi eksikliğine de değinen Yavaş, “40 bin nüfuslu Selçuk’ta bu alanla ilgili kimsenin net bir bilgisi yok. Bu yapılan nedir, ne yapılacaktır, Selçuk’a ne getirir, ne götürür, Efes’e ne getirir, ne götürür? Bunları söyleyen, konuşan hiç kimse yok. Ne yerel yönetimden ne bürokratlardan açıklama var.” dedi.
“ÇALIŞMALAR KAMUOYUNA AÇIKLANMALI”
Yavaş, ayrıca Viyana Teknik Üniversitesi’nin 2013 yılı çalışmalarının kamuoyuna açıklanmasını talep ettiklerini belirterek şu ifadeleri kullandı:
“Biz Selçuk’taki turizmin gelişmesine karşı insanlar değiliz; aksine sağlam adımlarla ilerlemesini istiyoruz. Ancak bu, sanal müzede olduğu gibi kentin kalbine yerleştirilen gereksiz bir imalat, ‘turist garantili sanal müze’ biçiminde değil; Selçuk’un, Türkiye turizminin ve özellikle kültür hayatının faydasına olacak bir proje şeklinde yapılmalıdır. Turizmi çağının çağdaşı ilkelerle, doğayı ve kültürü koruyarak geliştirmek mümkündür. Koruma ve restorasyon çalışmaları aslına uygun yapılmak zorundadır. Bütün dünyadan turistlerin Efes’i neden görmeye geldiklerini iyi düşünmek gerekiyor.”
CHP’Lİ GÖLGE BAKANA VE BELEDİYEYE DAVET
Arkeolog Yavaş, “Burada yapılan çalışmaların detaylarını ortaya çıkaracak projeyi bilmek istiyoruz. Bu, bütün Selçukluların ve Türk halkının hakkıdır. Kültür ve Turizm Bakanlığı sadece turizme hizmet eden bir bakanlığa dönüştü; bunu kabul etmiyoruz. Kültür Bakanlığımızın liyakatli kişiler tarafından yönetilmesini bekliyoruz. Özellikle CHP’deki kültür ve turizmle ilgilenen gölge bakandan acil bir açıklama bekliyoruz. Kendisini Mayıs ayından beri Selçuk’a davet ediyoruz. CHP’li belediye başkanını ve ilgili bürokratları, halkı tatmin edecek açıklamalar yapmaya davet ediyoruz.” dedi.
(Fotoğraf: Yusuf Yavaş)
“EFES’İ SEVENLERİ HAREKETE GEÇMEYE ÇAĞIRIYORUM”
Son olarak arkeolog Yavaş, “Türkiye’deki arkeoloji ve kültür severleri, Efes’i sevenleri harekete geçmeye davet ediyorum,” diyerek bölgedeki tahribatın ve projenin detaylarının şeffaf biçimde kamuoyuna açıklanması gerektiğini vurguladı.
Yavaş sözlerini şöyle tamamladı:
“Ben sadece meslek ahlakımın gereğini yerine getirmeye çalışıyorum. Bu toprağın kadim kültürlerine borcumuz var.”
