EGEDESONSÖZ – İzmir’in Tire ilçesinde zeytin ve incir bahçelerini tehdit eden Belevi–Tire yolu projesine yargı freni geldi. Danıştay 6. Dairesi, proje kapsamında Cumhurbaşkanlığı tarafından alınan acele kamulaştırma kararının yürütmesini durdurdu.
Yüksek mahkeme, bölgede tarım dışı kullanım izni alınmadığını ve arazilerin tarım alanı vasfında olduğunu belirterek işlemi hukuka ve kamu yararına aykırı buldu.
Turan Mahallesi’nde yaşayan Filiz İçen, zeytin ve incir ağaçlarıyla dolu arazisinin acele kamulaştırılmasına karşı dava açmış, işlemin hem Zeytincilik Kanunu’na hem de Anayasa’nın mülkiyet hakkını koruyan hükümlerine aykırı olduğunu savunmuştu.
Cumhurbaşkanlığı’nın 16 Ocak 2025 tarihli ve 9416 sayılı kararıyla Belevi–Tire yolu güzergâhındaki bazı taşınmazların acele kamulaştırılmasına karar verilmişti. Ancak Danıştay, bu alanların İzmir Doğu Bölgesi Nazım İmar Planı’nda “Tarım Alanı” olarak tanımlandığını ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu uyarınca tarım dışı kullanım izni alınmadığını tespit etti.
Mahkeme, tarım arazilerinin korunmasının anayasal bir sorumluluk olduğunu hatırlatarak şu değerlendirmeye yer verdi:
"Uyuşmazlığa konu taşınmaz için verilmiş tarım dışı kullanım izninin bulunmadığı anlaşıldığından, söz konusu proje bölgesindeki tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanılabilmesi, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’na göre tarım dışı amaçla kullanım izni alınmasına diğer bir ifadeyle tarım dışı amaçla kullanılmasında kamu yararının bulunduğu hususunun tespitine bağlı olduğundan, anılan prosedür yerine getirilmeksizin tesis edilen dava konusu Cumhurbaşkanlığı Kararının uyuşmazlığa konu taşınmazlara ilişkin kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı, uygulanması hâlinde giderilmesi güç veya imkânsız zararların doğmasına yol açacağı sonucuna ulaşılmıştır"
Danıştay Tetkik Hakimi Büşra Çelebi Şahin de yürütmenin durdurulması yönünde görüş bildirdi. Daire, Filiz İçen’e ait taşınmaz yönünden acele kamulaştırma kararının yürütmesinin durdurulmasına oybirliğiyle karar verdi.
Kararla birlikte Belevi–Tire yolu projesinin kamulaştırma süreci yargı denetimine takılmış oldu.
Çevreciler ve bölgedeki üreticiler, kararı zeytinliklerin korunması açısından umut verici bir gelişme olarak değerlendiriyor.
