Bugün Amerika büyük bir tatilde… Martin Luther King Günü bugün…

ABD’deki muhafazakar, bağnaz, ırkçı gruplardan biri olan Ku Klux Klan (KKK) diye baş belası bir örgüt var. Amerikan iç savaşı (1861-1865) bitiminden hemen sonra kendini beyaz üstünlüğüne adayan bir grup Tennessee’de KKK’i kurar. Siyah düşmanlığı/nefretiyle başlayan KKK daha sonra Yahudi düşmanlığı, Katolik düşmanlığı ve göçmen düşmanlığı ile yüz yıl boyunca tekrar ve tekrar canlanır. Trump döneminde KKK ruhunun yeniden canlandığına dair gözlemlerimiz var tabii ki…

KKK’in asıl ünü 20. yüzyılın başında baş gösterir. Thomas Dixon’ın popüler romanları bu grubu romantikleştirmiş ve makul kılmaya yaramıştır. D. W. Griffith’ın 1915 yapımı “Bir Ulusun Doğuşu” (The Birth of a Nation) filmi ise KKK’in görünür olmaya başlayan imajını yüceltmiş ve iç savaş sonrası Amerika’nın güneyini siyahların sözde zorbalığından ve yozlaşmasından kurtarmaya çalıştığı için KKK’i meşru kılmıştır. KKK’in kendi zorbalığı ise çok geçmeden korkunç bir hal alacaktır. Linçler, cinayetler, katliamlar, kundaklamalar, silahlı-sopalı saldırılar, işkenceler...

KKK; Jonesboro, Arkansas’ta Katolik, Yahudi, siyah, göçmen olan tüm işletmeleri boykot eder. Little Rock’da da benzer bir uygulamayla restoran ve kafelere “yüzde 100” ibaresi asılır. Bu “yüzde 100 Amerikalı” anlamındadır. Amerikalı tanımı ise tabii ki beyaz ve Protestan’dır.

KKK’in en güçlü olduğu dönem devletin içine sızmaya başladığı 1920’ler. O yıllarda KKK’in bütün cazibesi Beyaz üstünlüğü, Yahudi düşmanlığı, Katolik düşmanlığı ve göçmen düşmanlığından gelir. KKK Amerikalılığı, beyazlığı ve erkekliği ile tanımlanır. Klan’ın devlete sızmaya başlamasıyla çoğu orta sınıf Amerikalıyı da etkilediği görülmüştür. Geliştirilmiş kanun hükmü, dürüst devlet, daha iyi devlet okulları ve geleneksel aile hayatı vaatleriyle sıradan orta sınıf Amerikalıyı 1920’lerde KKK sempatizanı yapmayı başarmıştır. 1922’de Klan güçlü siyasî bir rol edinir. Alabama, Colorado, Georgia, Indiana, Texas dahil sekiz eyalette Klan üyeleri görev almıştır. Ayrıca KKK üyesi polisler ve şerifler de vardır. Eyalet yönetimleri KKK’den ciddi şekilde etkilenmiştir.

***

İşte bu ortamda ABD’de büyük bir lider doğar: Martin Luther King…  Evet bugün ABD'de Martin Luther King günü. Doğum tarihi olan 15 Ocak'tan dolayı her Ocak ayının 3. pazartesi ABD'de resmi tatil… ABD Başkanı olmadığı halde anısına resmi tatil ilan edilmesi ne kadar önemli bir şahsiyet olduğunun kanıtı…

Afrikalı-Amerikalı Baptist papaz ve Amerikan yurttaş hakları hareketi önderi Dünya genelinde şiddet karşıtı ve ırksal eşitlik görüşleri nedeniyle 1964’de Nobel Barış Ödülü'nü kazanmıştı. Ayrıca, 1977 yılında, ölümünden 9 yıl sonra, eski ABD başkanı Jimmy Carter tarafından Başkanlık Özgürlük Ödülü'ne layık görüldü. Ve o yıldan itibaren Martin Luther King Günü kutlanmaya başlandı.

King'in en bilinen ve etkili konuşması “Bir Hayalim Var”… Her ne kadar şu anda vahşi kapitalizmin göbeğine batmış salatalıklar böyle başlayan ama içi boş konuşmalar yapıyorlarsa da bu tarihi konuşma en sık izlenen videolardan biri… Ne der orada: “Bir gün, dört çocuğumun da derilerinin rengi ile değil de kişilikleri ile yargılanacağı bir ülkede yaşayacaklarına dair bir hayalim var.”

King, Mahatma Gandhi tarafından uygulanan, şiddete dayanmayan sivil itaatsizlik felsefesinin takipçisiydi.

King, siyahların oy hakkı, ayrımcılığın sona ermesi, çalışan hakları ve diğer temel haklar için gösterileri düzenledi ve organize etti. Bütün bu haklar 1964 yılında çıkan Yurttaş Hakları Kanunu ile amacında bir adım daha attı.

4 Nisan 1968’de Martin Luther King 39 yaşındayken vurularak öldürüldü. O gece New York senatörü Robert F. Kennedy,(kendisi de aynı kaderi paylaşacaktı) haberi insanlara şöyle duyurdu: “Amerika Birleşik Devletleri'nde ihtiyacımız olan şey bölünme değil; nefret değil; şiddet veya kanunsuzluk değildir; ama sevgi ve bilgelik ve birbirlerine şefkat ve ülkemizde hala acı çekenlere karşı adalet duygusu, ister beyaz ister siyah olsun herkese şefkat ve adalet istiyorum”

Martin Luther King'i bir yazıda anlatmak zor. Hakkında yazılan kitaplar, bugün dahi izlenen konuşmaları, ilham kaynağı olmuş sözleri herkesin malumu. Ama başlığa aldığım sözü ne yazık ki dünyada geçerliliğini koruyor: “Beni korkutan kötülerin baskısı değil iyilerin kayıtsızlığı.”